Sed ĉu vi sent'as vi'n san'a? Vi est'as tiel pal'a.

Tut'e san'a, mi'a fil'o, — kio'n vi hav'is, por dir'i al mi?

La poŝt'o ven'is — leter'o de ni'a korespond'ant'o en Lepsik'o...

viv'ec'e. —

Sci'ig'o'j pri mi'a fil'o Karolo?

Hm! Hm!... Tiel est'as. Sed mi tim'as.... Mi ne sci'as... ĉu mi... pro vi'a san'o.... Ĉu vi efektiv'e sent'as vi'n tut'e san'a?

Kiel fiŝ'o en akv'o! Pri mi'a fil'o li skrib'as? Kio'n signif'as tiu ĉi vi'a zorg'ad'o? Vi demand'is mi'n du foj'o'j'n.

Se vi est'as mal'san'a, se vi hav'as nur la plej mal'grand'a'n antaŭ'sent'o'n far'iĝ'i tia, tiam las'u mi'n, — mi parol'os al vi en temp'o pli oportun'a. (Du'on'e al si mem.) Tiu ĉi nov'aĵ'o ne est'as por mal'fortik'a korp'o.

Di'o! Di'o! Kio'n mi aŭd'os?

Las'u mi'n antaŭ'e ir'i flank'e'n kaj verŝ'i larm'o'n de kompat'o pro mi'a perd'it'a frat'o.... Mi dev'us silent'i etern'e, ĉar li est'as vi'a fil'o; mi dev'us por etern'e kaŝ'i li'a'n mal'honor'o'n, ĉar li est'as mi'a frat'o. Sed obe'i vi'n est'as mi'a unu'a, mal'ĝoj'a dev'o, — tial pardon'u mi'n,

Ho, Karolo, Karolo! Se vi sci'us, kiel vi'a kondut'o turment'eg'as la kor'o'n de la patr'o! Kiel unu sol'a ĝoj'a sci'ig'o pri vi al'don'us al mi'a viv'o dek jar'o'j'n, far'us mi'n jun'ul'o, — dum nun ĉiu sci'ig'o, ho ve, al'proksim'ig'as mi'n per unu paŝ'o al la tomb'o!

Se ĝi est'as tiel, mal'jun'a hom'o, tiam adiaŭ, — ni ĉiu'j ankoraŭ hodiaŭ el'ŝir'us al ni la har'o'j'n super vi'a ĉerk'o.

Rest'u! Mi dev'as ankoraŭ far'i nur la mal'grand'a'n, mal'long'a'n paŝ'o'n.... Las'u al li li'a'n liber'ec'o'n! (Sid'iĝ'as.) La pek'o'j de li'a'j patr'o'j est'as pun'at'a'j en la tri'a kaj kvar'a generaci'o, — las'u li'n fin'i.

el'pren'as la leter'o'n el la poŝ'o. —

Vi kon'as ni'a'n korespond'ant'o'n! Vid'u! La fingr'o'n de mi'a dekstr'a man'o mi don'us, ke mi pov'u dir'i, ke li est'as mensog'ant'o, nigr'a venen'a mensog'ant'o... Kolekt'u vi'a'j'n fort'o'j'n! Pardon'u mi'n, ke mi ne las'as vi'n mem leg'i la leter'o'n: vi ne ĉio'n dev'as aŭd'i.

Ĉio'n, ĉio'n, mi'a fil'o! vi liber'ig'os mi'n de lam'baston'o.

leg'as. —

“Lepsik'o, 1 de Maj'o. — Se mi'n ne lig'us ne'romp'ebl'a promes'o ne kaŝ'i antaŭ vi eĉ la plej mal'grand'a'n, kio'n mi pov'as ek'sci'i pri la sort'o de vi'a frat'o, plej kar'a amik'o, neniam mi'a sen'kulp'a plum'o far'iĝ'us tiran'o kontraŭ vi. El cent leter'o'j de vi mi pov'as kompren'i, kiel tia'spec'a'j sci'ig'o'j kred'ebl'e tra'bor'as vi'a'n frat'a'n kor'o'n; ŝajn'as al mi, kvazaŭ mi jam vid'as vi'n, kiel vi pro la sen'taŭg'a, pro la abomen'ind'a....” (La mal'jun'a Moor kovr'as si'a'n vizaĝ'o'n.) Vid'u, patr'o, mi leg'as al vi nur la plej delikat'a'n — “pro la abomen'ind'a verŝ'as mil'o'j'n da larm'o'j”; ha, ili flu'is, verŝ'iĝ'is torent'e de tiu ĉi kompat'em'a vang'o...“ Ŝajn'as al mi, kvazaŭ mi jam vid'as vi'a'n mal'jun'a'n, pi'a'n patr'o'n mort'pal'e....” Jesuo, Mario! Vi jam est'as tia, ankoraŭ antaŭ ol vi sci'as la plej mal'mult'o'n!

Plu'e'n, plu'e'n!

“Mort'pal'e re'fal'ant'a en si'a'n seĝ'o'n kaj mal'ben'ant'a la tag'o'n, en kiu la unu'a'n foj'o'n est'is balbut'it'a al li la vort'o ‘patr'o’ Oni ne ĉio'n pov'is mal'kaŝ'i al mi, kaj el tiu mal'mult'o, kiu'n mi sci'as, vi ek'sci'os nur mal'mult'e. Ŝajn'as, ke vi'a frat'o plen'ig'is nun la mezur'o'n de si'a mal'honor'o; mi almenaŭ kon'as neni'o'n super tio, kio'n li efektiv'e ating'is, se li'a geni'o ne super'as en tio ĉi mi'a'n. Hieraŭ nokt'o'mez'e, far'int'e antaŭ'e kvar'dek mil dukat'o'j'n da ŝuld'o'j” — bel'a poŝ'mon'o, mi'a patr'o — “mal'virg'ig'int'e la fil'in'o'n de riĉ'a bankier'o ĉi tie kaj mort'e vund'int'e en duel'o ŝi'a'n am'ant'o'n, brav'a'n jun'ul'o'n, li decid'is for'kur'i de la just'ec'o kun'e kun sep ali'a'j, kiu'j'n li en'tir'is en si'a'n mal'ĉast'a'n viv'o'n.” — Patr'o, pro Di'o! Patr'o, kio far'iĝ'as al vi?

Est'as sufiĉ'e. Ĉes'u, mi'a fil'o!

Mi vi'n indulg'as.... “Oni send'is post li kapt'ordon'a'j'n leter'o'j'n, la ofend'it'o'j laŭt'e kri'as pri kontent'ig'o, prez'o est'as anonc'it'a por li'a kap'o, — la nom'o Moor....” Ne, mi'a'j mal'feliĉ'a'j lip'o'j neniam mort'ig'u patr'o'n! (Li dis'ŝir'as la leter'o'n.) Ne kred'u ĝi'n, patr'o, ne kred'u al li eĉ unu silab'o'n!

plor'as mal'dolĉ'e. —

Mi'a nom'o! Mi'a honest'a nom'o!

ĵet'as si'n al li sur la kol'o'n. —

Mal'nobl'a, tri'obl'e mal'nobl'a Karolo! Ĉu mi tio'n ĉi ne antaŭ'vid'is, kiam li, est'ant'e ankoraŭ knab'o, tiel tren'ad'is si'n post la knab'in'o'j, pelad'is si'n kun strat'a'j bub'o'j kaj kanajl'a kamarad'ar'o sur herb'ej'o'j kaj mont'o'j, for'kur'ad'is de la preĝ'ej'o, kiel krim'ul'o kur'as de mal'liber'ej'o, kaj la pfenig'o'j'n, kiu'j'n li el'turment'ad'is de vi, li ĵet'ad'is en la ĉapel'o'n al la unu'a renkont'it'a almoz'ul'o, dum ni en la dom'o edif'ad'is ni'n per pi'a'j preĝ'o'j kaj sankt'a'j predik'libr'o'j? Ĉu mi tio'n ĉi ne antaŭ'vid'is, kiam la aventur'o'j'n de Juli'o Cezar'o kaj Aleksandro la Grand'a kaj ali'a'j mal'lum'eg'a'j idol'ist'o'j li leg'ad'is pli volont'e, ol la histori'o'n de la pent'o'far'em'a Tobi'o? Cent foj'o'j'n mi tio'n ĉi antaŭ'dir'is al vi, ĉar mi'a am'o al li est'is ĉiam en la lim'o'j de la infan'a dev'o, — ke la jun'ul'o ankoraŭ ni'n ĉiu'j'n ĵet'os en mizer'o'n kaj hont'o'n! Ho, se li ne port'us la nom'o'n de Moor! Se mi'a kor'o ne bat'us por li tiel varm'e! La mal'pi'a am'o, kiu'n mi ne pov'as eksterm'i, iam ankoraŭ plend'os kontraŭ mi antaŭ la juĝ'a seĝ'o de Di'o.

Ho, mi'a'j esper'o'j! mi'a'j or'a'j rev'o'j!

Tio'n ĉi mi bon'e sci'as. Ĝust'e pri tio mi ja ĵus parol'is. La fajr'a spirit'o, kiu flam'as en la bub'o, vi ĉiam dir'ad'is, kiu far'as li'n tiel sent'em'a por ĉiu ĉarm'o de grand'ec'o kaj bel'ec'o, — tiu ĉi mal'kaŝ'em'ec'o, kiu spegul'as li'a'n anim'o'n en li'a okul'o, — tiu ĉi mol'ec'o de la sent'o'j, kiu li'n ĉe ĉiu sufer'o fand'ig'as en plor'ant'a'n simpati'o'n, — tiu ĉi vir'a kuraĝ'ec'o, kiu pel'as li'n sur la pint'o'n de cent'jar'a'j kverk'o'j kaj kur'ig'as li'n trans fos'o'j'n kaj palis'ar'o'j'n kaj mal'kviet'a'j'n river'o'j'n, — tiu ĉi infan'a glor'am'o, tiu ĉi ne'venk'ebl'a obstin'ec'o kaj ĉiu'j ĉi tiu'j bel'a'j bril'a'j virt'o'j, kiu'j ĝerm'is en la pa'ĉj'a fil'et'o, far'os el li iam varm'a'n amik'o'n por amik'o, bon'eg'a'n regn'an'o'n, hero'o'n, grand'a'n, grand'a'n hom'o'n. — Nun vi ĝi'n vid'as, patr'o! La fajr'a spirit'o dis'volv'iĝ'is, dis'larĝ'iĝ'is, bel'eg'a'j'n frukt'o'j'n ĝi al'port'is. Vid'u tiu'n ĉi mal'kaŝ'em'ec'o'n, kiel bel'e ĝi ali'form'iĝ'is en arogant'ec'o'n! Vid'u tiu'n ĉi mol'ec'o'n, kiel dorlot'em'e ĝi kolomb'um'as por koket'ul'in'o'j, kiel sent'em'a ĝi est'as por la ĉarm'o'j de ia Frin'o! Vid'u tiu'n ĉi fajr'a'n geni'o'n, kiel ĝi en ses jar'o'j tiel pur'e for'brul'ig'is la ole'o'n de li'a viv'o, ke li, ankoraŭ viv'ant'e, vag'as kiel fantom'o, kaj jen ven'as la hom'o'j kaj est'as tiel sen'hont'a'j kaj dir'as: “c’est l’amour qui a fait ça!” Ha! vid'u do tiu'n ĉi kuraĝ'a'n entrepren'em'a'n kap'o'n, kiel ĝi forĝ'as kaj plen'um'as plan'o'j'n, antaŭ kiu'j la hero'aĵ'o'j de ia Cartouche kaj Howard tut'e mal'aper'as! Kaj kiam ankoraŭ tiu'j ĉi bel'eg'a'j ĝerm'o'j kresk'os ĝis plen'a matur'ec'o, — ĉar kio'n perfekt'a'n oni pov'as atend'i de tia delikat'a aĝ'o? — Ebl'e, patr'o, vi ĝis'viv'os ankoraŭ la ĝoj'o'n vid'i li'n antaŭ la front'o de ia milit'ist'ar'o, kiu posten'as en la sankt'a silent'o de la arb'ar'o'j kaj al la lac'a migr'ant'o facil'ig'as li'a'n vojaĝ'o'n per du'on'o de li'a ŝarĝ'o, — ebl'e vi pov'os ankoraŭ, antaŭ ol vi ir'os en la tomb'o'n, far'i pilgrim'ad'o'n al li'a monument'o, kiu'n li est'os star'ig'int'a al si inter la ĉiel'o kaj la ter'o, — ebl'e... ho, patr'o, patr'o, patr'o! Serĉ'u al vi nov'a'n nom'o'n, ĉar ali'e per la fingr'o'j montr'ad'os vi'n butik'ist'o'j kaj strat'a'j bub'o'j, kiu'j vid'is la portret'o'n de sinjor'o vi'a fil'o sur la Lepsik'a foir'ej'o.

Kaj vi ankaŭ, mi'a Francisko, vi ankaŭ? Ho, mi'a'j infan'o'j! kiel ili cel'as al mi'a kor'o!

Vi vid'as, mi ankaŭ pov'as est'i sprit'a, sed mi'a sprit'o est'as pik'o de skorpi'o. Kaj post'e rest'as la sek'a hom'o proz'a, la mal'varm'a, lign'a Francisko, aŭ kiel ili ali'e est'as nom'at'a'j tiu'j titol'o'j, kiu'j'n inspir'ad'is al vi la kontrast'o inter li kaj mi, kiam li sid'is sur vi'a'j genu'o'j aŭ pinĉ'is al vi la vang'o'j'n, — tiu iam mort'os inter si'a'j lim'a'j ŝton'o'j kaj putr'os kaj est'os forges'it'a, dum la glor'o de tiu ĉi universal'a kap'o flug'ad'os de unu polus'o ĝis ali'a. Ha! per kun'met'it'a'j man'o'j dank'as vi'n, ho ĉiel'o, la mal'varm'a, sek'a, lign'a Francisko por tio, ke li ne est'as kiel ĉi tiu!

Pardon'u mi'n, mi'a infan'o; ne koler'u patr'o'n, kiu trov'as si'n tromp'it'a en si'a'j esper'o'j. Di'o, kiu per Karolo send'as al mi larm'o'j'n, per vi, mi'a Francisko, ili'n viŝ'os el mi'a'j okul'o'j.

Jes, patr'o, li viŝ'os ili'n el vi'a'j okul'o'j. Vi'a Francisko don'os si'a'n viv'o'n, por pli'long'ig'i vi'a'n. Vi'a viv'o est'as la orakol'o, kun kiu mi antaŭ ĉio konsil'iĝ'as pri ĉio, kio'n mi vol'as far'i, — la spegul'o, tra kiu mi ĉio'n rigard'as; neni'a dev'o est'as por mi tiel sankt'a, ke mi ne est'us pret'a ĝi'n romp'i, se la afer'o koncern'as vi'a'n kar'eg'a'n viv'o'n. Ĉu vi kred'as al mi?

Vi hav'as ankoraŭ grand'a'j'n dev'o'j'n sur vi, mi'a fil'o. Di'o vi'n ben'u por tio, kio vi por mi est'is kaj est'os!

Nun dir'u do al mi, — se vi ne est'us dev'ig'at'a nom'i tiu'n fil'o'n vi'a, vi ne est'us feliĉ'a hom'o?

Silent'u! ho, silent'u! kiam la akuŝ'ist'in'o li'n al'port'is al mi, mi lev'is li'n al la ĉiel'o kaj ek'kri'is : “ĉu mi ne est'as feliĉ'a hom'o?”

Tio'n vi dir'is. Nun vi tio'n ĉi trov'is? Vi envi'as la plej sen'valor'a'n el vi'a'j kamp'ul'o'j, ke li ne est'as patr'o al tiu, — vi hav'as mal'ĝoj'o'n dum vi hav'as tiu'n fil'o'n. Tiu ĉi mal'ĝoj'o kresk'os kun Karolo, tiu ĉi mal'ĝoj'o sub'fos'os vi'a'n viv'o'n.

Ho! ĝi far'is el mi ok'dek'jar'a'n hom'o'n.

Nu, sekv'e, — se vi rifuz'iĝ'us tiu'n fil'o'n?

Francisko! Francisko ! Kio'n vi dir'as?

Ĉu ne la am'o al li far'as al vi la tut'a'n mal'ĝoj'o'n? Sen tiu ĉi am'o li por vi ne ekzist'as. Sen tiu ĉi pun'ind'a, kondamn'ind'a am'o li mort'is por vi, li neniam nask'iĝ'is por vi. Ne karn'o kaj sang'o, sed la kor'o far'as ni'n patr'o'j kaj fil'o'j. Ne am'u li'n plu, tiam tiu ĉi degener'aĵ'o ne est'os ankaŭ plu vi'a fil'o, se li eĉ est'us el'tranĉ'it'a el vi'a karn'o. Li est'is ĝis nun la pupil'o de vi'a okul'o ; sed se turment'as vi'n vi'a okul'o, dir'as la Sankt'a Skrib'o, tiam el'ŝir'u ĝi'n. Pli bon'e est'as ir'i unu'okul'a en la ĉiel'o'n, ol du'okul'a en la infer'o'n Pli bon'e est'as ir'i sen'infan'a en la ĉiel'o'n, ol se ambaŭ, la patr'o kaj la fil'o, ir'as en la infer'o'n. Tiel parol'as Di'o.

Vi vol'as, ke mi mal'ben'u mi'a'n fil'o'n?

Ne, ne! Vi'a'n fil'o'n vi ne mal'ben'u. Kio'n vi nom'as vi'a fil'o? Tiu'n, al kiu vi don'is la viv'o'n, kvankam li far'as ĉiu'j'n ebl'a'j'n pen'o'j'n, por mal'long'ig'i la vi'a'n?

Ho, ĝi est'as tro ver'a! Ĝi est'as juĝ'o kontraŭ mi. Di'o ĝi'n ordon'is al li!

Ĉu vi vid'as, kiel infan'kor'e vi'a am'at'a infan'o ag'as kontraŭ vi? Per vi'a patr'a kun'sent'ad'o li sufok'as vi'n, li mort'ig'as vi'n per vi'a am'o, li eĉ vi'a'n patr'a'n kor'o'n mem sub'aĉet'is, por far'i fin'o'n al vi'a viv'o. Kiam vi fin'e plu ne est'os, tiam li est'os mastr'o de vi'a'j hav'o'j, reĝ'o de si'a'j inklin'o'j. La dig'o est'os for, kaj la torent'o de li'a'j dezir'o'j pov'os pli liber'e flu'eg'i. Imag'u do vi'n sur li'a lok'o! Kiel oft'e li dev'as dezir'i, ke la patr'o ir'u en la ter'o'n, kiel oft'e li dev'as tio'n ĉi dezir'i pri la frat'o, kiu'j en la flu'ad'o de li'a'j eksces'o'j tiel sen'kompat'e mal'oportun'ig'as al li la voj'o'n? Sed ĉu tio ĉi est'as am'o por am'o? Ĉu tio ĉi est'as infan'a dank'em'ec'o por patr'a mal'sever'ec'o, se por la volupt'a plezur'o de unu minut'o li ofer'as dek jar'o'j'n de vi'a viv'o? Se la glor'o'n de si'a'j patr'o'j, kiu jam en la daŭr'o de sep jar'cent'o'j konserv'iĝ'is sen'makul'a, li en volupt'a minut'o met'as sur la kart'o'n? Ĉu tio'n ĉi vi nom'as vi'a fil'o? Respond'u : ĉu tio'n ĉi vi nom'as vi'a fil'o?

Ne'am'ant'a infan'o, ho ve! sed tamen mi'a infan'o! tamen mi'a infan'o!

Ĉarm'eg'a, dolĉ'a infan'o, kies konstant'a pen'ad'o est'as ne hav'i plu patr'o'n. Ho, se vi tio'n ĉi kompren'us ! Se la skvam'o'j de'fal'us de vi'a'j okul'o'j! Sed vi'a mal'sever'ec'o dev'as fortik'ig'i li'n en li'a'j diboĉ'aĵ'o'j, vi'a help'ad'o dev'as ili'n prav'ig'i. Est'as ver'o, ke vi de'ŝarĝ'os la mal'ben'o'n de li'a kap'o; sur vi'n, patr'o, sur vi'n fal'os la mal'ben'o de la kondamn'o.

Just'e! tut'e just'e! Mi'a, mi'a est'as la tut'a kulp'o!

Kiom da mil'o'j, kiu'j trink'is ĝis plen'a ebri'ec'o el la pokal'o de volupt'o, pli'bon'iĝ'is per sufer'o'j! Kaj ĉu la korp'a dolor'o, kiu akompan'as ĉiu'n mal'moder'ec'o'n, ne est'as montr'o de la vol'o de Di'o? Ĉu la hom'o per si'a kruel'a dorlot'ad'o dev'as tio'n ĉi kontraŭ'batal'i? Ĉu la patr'o hav'as la rajt'o'n pere'ig'i por ĉiam la ten'ot'aĵ'o'n, konfid'it'a'n al li? Pri'pens'u, patr'o, se vi por kelk'a temp'o el'met'os li'n al mizer'o, ĉu li tiam ne dev'os aŭ re'turn'iĝ'i kaj pli'bon'iĝ'i, aŭ li eĉ en la grand'a lern'ej'o de la mizer'o rest'os mal'nobl'ul'o, kaj tiam — ve al la patr'o, kiu la konsil'o'j'n de pli alt'a saĝ'ec'o neni'ig'is per dorlot'ad'o! — Nu, patr'o?

Mi skrib'os al li, ke mi de'turn'as de li mi'a'n man'o'n.

Per tio vi ag'os just'e kaj saĝ'e.

Ke li neniam ven'u antaŭ mi'a'j'n okul'o'j'n.

Tio far'os san'ig'a'n efik'o'n.

am'e. —

Ĝis li far'iĝ'os ali'a !

Nu, bon'e, bon'e! Sed se li nun ven'os kun la mask'o de hipokrit'ul'o, plor'akir'os vi'a'n kompat'o'n, flat'akir'os vi'a'n pardon'o'n, kaj morgaŭ li ir'os kaj mok'os vi'a'n mal'fort'ec'o'n en la brak'o'j de si'a'j mal'ĉast'ul'in'o'j? Ne, patr'o! Li mem'vol'e re'ven'os, kiam la konscienc'o li'n sen'kulp'ig'os.

Mi tio'n ĉi tuj skrib'os al li.

Halt'u! ankoraŭ unu vort'o'n, patr'o! Mi tim'as, ke vi'a indign'o dikt'us al vi tro akr'a'j'n vort'o'j'n, kiu'j fend'us al li la kor'o'n, — kaj krom tio, ĉu vi ne opini'as, ke li rigard'os kiel pardon'o'n jam tiu'n fakt'o'n, ke vi indig'as li'n ankoraŭ je vi'a propr'a'man'a skrib'ad'o? Tial est'os pli bon'e, se vi las'os la skrib'ad'o'n al mi.

Far'u tio'n ĉi, mi'a fil'o. — Ha, ĝi ja romp'us al mi la kor'o'n! Skrib'u al li....

rapid'e. —

Sekv'e tiel rest'as decid'it'e?

Skrib'u al li, ke mi mil sang'a'j'n larm'o'j'n, mil sen'dorm'a'j'n nokt'o'j'n... Sed ne al'konduk'u mi'a'n fil'o'n al mal'esper'o!

Ĉu vi ne vol'as ir'i en la lit'o'n, patr'o? Ĝi tro fort'e vi'n sku'is.

Skrib'u al li, ke la patr'a brust'o... Mi dir'as al vi, ne al'konduk'u mi'a'n fil'o'n al mal'esper'o! (Li for'ir'as mal'gaj'e.)

rigard'ant'e post li kun rid'ad'o. —

Konsol'u vi'n, mal'jun'ul'o! vi neniam prem'os li'n al vi'a brust'o; la voj'o al ĝi est'as barit'a por li, kiel la ĉiel'o por la infer'o. Li est'is el'ŝir'it'a el vi'a'j brak'o'j antaŭ ol vi sci'is, ke vi tio'n ĉi pov'us dezir'i. Mi est'us ja mizer'a fuŝ'ist'o, se mi ne pov'us eĉ tio'n ating'i, ke mi dis'ig'u fil'o'n de la kor'o de la patr'o, se ĝi eĉ est'us al'kroĉ'it'a al ĝi per fer'a'j lig'il'o'j. Mi aranĝ'is ĉirkaŭ vi magi'a'n rond'o'n de mal'ben'o'j, kiu'n li ne pov'os trans'salt'i. Mi gratul'as, Francisko! for est'as la am'at'a infan'o, — la arb'ar'o est'as pli lum'a. Mi dev'as zorg'e lev'i ĉiu'j'n pec'et'o'j'n da paper'o, ĉar facil'e pov'us okaz'i, ke iu re'kon'us mi'a'n skrib'o'n! (Li kolekt'as la dis'ŝir'it'a'j'n pec'o'j'n de la leter'o.) Kaj mal'ĝoj'o baldaŭ ankaŭ la mal'jun'ul'o'n for'ig'os, — kaj al ŝi mi dev'as el'ŝir'i tiu'n ĉi Karolon el la kor'o, se eĉ du'on'o de ŝi'a viv'o el'ŝir'iĝ'us kun'e.

— Mi hav'as grand'a'j'n rajt'o'j'n koler'i la natur'o'n, kaj — mi ĵur'as per mi'a honor'o — mi far'os uz'o'n el tiu'j rajt'o'j. Kial mi ne el'ramp'is la unu'a el la ventr'o de la patr'in'o? Kial ne la sol'a? Kial la natur'o dev'is met'i sur mi'n tiu'n ĉi ŝarĝ'o'n de mal'bel'ec'o? ĝust'e sur mi'n? Tut'e tiel, kvazaŭ ĝi ĉe mi'a nask'iĝ'o uz'us i'a'n sen'valor'a'n rest'aĵ'o'n. Kial ĝust'e al mi ĝi don'is tiu'n ĉi naz'o'n de Lapland'an'o? ĝust'e al mi tiu'n ĉi buŝ'eg'o'n de negr'o? tiu'j'n ĉi okul'o'j'n de Hotentot'o? Ver'e, mi opini'as, ke la plej abomen'ind'a'j'n part'o'j'n de ĉiu'j hom'a'j spec'o'j ĝi ĵet'is en unu amas'o'n kaj ĝi mi'n el tio ĉi bak'is. Tondr'o kaj mort'o! Kiu ĝi'n rajt'ig'is, ke ĝi al tiu don'u tio'n aŭ ali'a'n kaj al mi ne don'u? Ĉu iu pov'is klopod'i pri ĝi'a favor'o, antaŭ ol li nask'iĝ'is? aŭ ĝi'n ofend'i, antaŭ ol li mem est'iĝ'is? Kial ĝi ag'is tiel parti'e?

— Ne, ne! mi est'as mal'just'a kontraŭ ĝi. Ĝi ja donac'is al ni el'pens'em'a'n spirit'o'n, ĝi el'met'is ni'n nud'a'j kaj mizer'a'j sur la bord'o'n de tiu ĉi grand'a ocean'o mond'o, — naĝ'u, kiu pov'as naĝ'i, kaj kiu est'as tro mal'lert'a, tiu dron'u! Ĝi neni'o'n al mi don'is; kio mi vol'as far'i mi'n, est'as mi'a afer'o. Ĉiu hav'as egal'a'n rajt'o'n por la plej grand'a kaj por la plej mal'grand'a; pretend'o dis'bat'iĝ'as kontraŭ pretend'o, inklin'o kontraŭ inklin'o kaj fort'o kontraŭ fort'o. La rajt'o loĝ'as ĉe la venk'int'o, kaj la lim'o'j de ni'a fort'o est'as ni'a'j leĝ'o'j.

— Est'as ver'o, ke ekzist'as cert'a'j societ'a'j inter'konsent'o'j, kiu'j'n oni aranĝ'is, por ir'ig'i la puls'o'n de la mond'a societ'o. Honest'a hom'o! efektiv'e ĝi est'as grand'valor'a mon'er'o, per kiu oni pov'as majstr'e brokant'i, se oni sci'as bon'e ĝi'n spez'i. Konscienc'o, — ho, jes, cert'e! brav'a ĉifon'figur'o, por for'tim'ig'i paser'o'j'n de ĉeriz'arb'o'j! Ankaŭ bon'e skrib'it'a kambi'o, per kiu eĉ bankrot'ul'o en ekstrem'a okaz'o al si help'as.

— Efektiv'e tre laŭd'ind'a'j aranĝ'o'j, por ten'i la mal'saĝ'ul'o'j'n en respekt'o kaj la popol'amas'o'n sub la pantofl'o, por ke al la prudent'ul'o'j est'u pli oportun'e. Sen dub'o, tre amuz'a'j aranĝ'o'j! Ili memor'ig'as al mi la bar'il'o'j'n, kiu'j'n mi'a'j kamp'ul'o'j tre ruz'e konstru'as ĉirkaŭ si'a'j kamp'o'j, por ke neni'u lepor'o trans'salt'u, jes, tre sever'e, neni'u lepor'o! Sed la moŝt'o sinjor'o ek'pik'as si'a'n ĉeval'o'n per spron'o kaj agrabl'e galop'as tra la est'int'a gren'kamp'o,

— Mal'feliĉ'a lepor'o! ĝi est'as ja kompat'ind'a rol'o, se oni dev'as est'i lepor'o en tiu ĉi mond'o! Sed la moŝt'o sinjor'o bezon'as lepor'o'j'n!

— Tial kuraĝ'e trans'e'n! Kiu neni'o'n tim'as, est'as ne mal'pli potenc'a, ol tiu, kiu'n ĉiu tim'as. Est'as nun mod'o port'i ĉe la pantalon'o'j buk'o'j'n, per kiu'j oni pov'as laŭ'vol'e laĉ'i ili'n pli vast'e aŭ pli mal'vast'e. Ni far'ig'os al ni konscienc'o'n laŭ la plej nov'a fason'o, por ke ni pov'u ĝi'n bon'e dis'buk'i pli vast'e, kiam ni pli en'pak'as. Kio'n ni est'as kulp'a'j? Ir'u al la tajlor'o! Mult'e kaj ripet'e mi aŭd'is pri tiel nom'at'a sam'sang'a am'o, kiu al iu bon'ord'a dom'em'ul'o pov'us varm'eg'ig'i la kap'o'n; tio ĉi est'as vi'a frat'o! Traduk'it'e ĝi est'as : li el'salt'is el tiu sam'a forn'o, el kiu vi el'salt'is, — sekv'e li est'u sankt'a por vi! Rimark'u do bon'e tiu'n ĉi artifik'a'n konsekvenc'o'n, tiu'n ĉi amuz'a'n konklud'o'n de la najbar'ec'o de korp'o'j al la harmoni'o de spirit'o'j, de la sam'ec'o de nask'iĝ'lok'o al la sam'ec'o de sent'o'j, de la sam'ec'o de nutr'aĵ'o al la sam'ec'o de inklin'o'j. Sed plu'e'n, — ĝi est'as vi'a patr'o! li don'is al vi la viv'o'n, vi est'as li'a karn'o, li'a sang'o, sekv'e li est'u sankt'a por vi! De'nov'e ruz'a konsekvenc'o! Mi vol'us ja demand'i, kial li mi'n far'is? Cert'e ja ne el am'o al mi, kiu ankoraŭ est'is far'iĝ'ont'a ul'o? Ĉu li mi'n kon'is antaŭ ol li mi'n far'is? Aŭ ĉu li pens'is pri mi, kiam li mi'n far'is? Aŭ ĉu li dezir'is ĝust'e mi'n, kiam li mi'n far'is? Ĉu li sci'is, kio mi far'iĝ'os? Tio'n ĉi mi ne konsil'us al li, ĉar tiam mi pov'us pun'i li'n por tio, ke li mi'n tamen far'is! Ĉu mi pov'as dank'i li'n por tio, ke mi far'iĝ'is vir'o? Tiel sam'e mal'mult'e, kiel mi pov'us plend'i kontraŭ li, se li far'us el mi vir'in'o'n. Ĉu mi pov'as nom'i am'o tio'n, kio ne est'as baz'it'a sur estim'o al mi'a “mi” Ĉu pov'is ekzist'i estim'o al mi'a “mi”, kiu est'is ankoraŭ nur nask'iĝ'ont'a de tio, de kio ĝi dev'is est'i la kaŭz'o? Kie do tie est'as la sankt'ec'o? Ebl'e en la ag'o mem, per kiu mi nask'iĝ'is? Kvazaŭ li ĉi est'us io pli, ol brut'a proced'o por la kontent'ig'o de brut'a volupt'a dezir'o! Aŭ ebl'e ĝi kuŝ'as en la rezultat'o de tiu ĉi ag'o, kiu ja est'as neni'o ali'a, ol fer'a neces'aĵ'o, kiu'n oni tiel volont'e for'ig'us, se tio ĉi ne kost'us karn'o'n kaj sang'o'n? Ĉu ebl'e por tio mi dev'as li'n dank'i, ke li mi'n am'as? Tio ĉi est'as vant'em'ec'o de li'a flank'o, la am'at'a pek'o de ĉiu'j art'ist'o'j, kiu'j koket'as kun si pri si'a verk'o, se ĝi eĉ

Vid'u do, tio ĉi est'as la tut'a magi'aĵ'o, kiu'n vi en'volv'as en sankt'a'n nebul'o'n, por mal'bon'uz'i ni'a'n tim'em'ec'o'n. Ĉu ankaŭ mi dev'as las'i ir'ig'i mi'n per tio kiel knab'o'n? Kuraĝ'e do! kuraĝ'e al la labor'o! Mi vol'as ĉio'n ĉirkaŭ mi eksterm'i, kio bar'as al mi la ebl'o'n est'i mastr'o. Mastr'o mi dev'as est'i, por ke mi ating'u per fort'o tio'n, por kio mank'as al mi am'ind'ec'o! (For'ir'as.)

for'met'as la libr'o'n. —

Mi sent'as abomen'o'n al tiu ĉi ink'makul'a temp'o, kiam mi en mi'a Plutarĥ'o leg'as pri grand'a'j hom'o'j.

met'as glas'o'n antaŭ li'n kaj trink'as. —

Jozefon vi dev'as leg'i.

La hel'a fajr'o de Promete'o el'brul'is, anstataŭ ĝi oni pren'as nun la flam'o'n de likopodi'o, — teatr'a fajr'o, kiu ne ek'brul'ig'as eĉ pip'o'n da tabak'o. Jen ili ung'et'as, kiel rat'o'j sur la baston'eg'o de Herkules'o, kaj for'stud'as la tut'a'n cerb'o'n el si'a krani'o pri tio, kio est'is la materi'o, kiu'n li hav'is en si'a'j testik'o'j. Franc'a abat'o predik'as, ke Aleksandro est'is tim'em'ul'o; ftiz'a profesor'o al'met'as ĉe ĉiu vort'o botel'et'o'n da amoniak'o al si'a naz'o kaj leg'as stud'ig'o'n pri fort'o. Hom'et'o'j, kiu'j sven'as, kiam ili far'is bub'o'n, kritik'as la taktik'o'n de Hanibal'o; mal'sek'orel'a'j bub'o'j kapt'as fraz'o'j'n el la batal'o apud Kann'o'j kaj plor'grimac'as pri la venk'o'j de Scipion'o, ĉar ili dev'as raport'i pri ili lecion'o'j'n.

Tio ĉi est'as ja tut'e aleksandria plor'ad'o.

Bel'a pag'o por vi'a ŝvit'o en la kamp'a batal'o, ke vi nun viv'as en gimnazi'o'j kaj vi'a sen'mort'ec'o est'as ĝem'e tren'at'a en librojrimeno. Valor'eg'a rekompenc'o por vi'a el'verŝ'it'a sang'o, ke Nurnberga butik'ist'o nun volv'as vi'n ĉirkaŭ kuk'o, aŭ, en pli feliĉ'a okaz'o, franc'a tragedi'verk'ist'o vi'n ŝraŭb'as sur alt'a'j'n ir'baston'o'j'n kaj tir'as vi'n per metal'faden'o'j. Ha, ha, ha!

trink'as. —

Leg'u Jozefon, mi vi'n pet'as pri tio.

Fi, fi al la sen'suk'a temp'aĝ'o de kastr'it'o'j, kiu taŭg'as por neni'o, nur por re'maĉ'ad'i la far'o'j'n de la antaŭ'a temp'o kaj kripl'ig'i per komentari'o'j la hero'o'j'n de la antikv'ec'o kaj sen'senc'ig'i ili'n per tragedi'o'j. La fort'o de la lumb'o'j mal'aper'is, kaj nun bier'a feĉ'o dev'as help'i plu'plant'i la hom'a'n gent'o'n.

Te'o, frat'o, te'o!

Ili bar'as al si la san'a'n natur'o'n per sen'senc'a'j konvenci'o'j, ne kuraĝ'as el'trink'i glas'o'n, ĉar ili dev'as trink'i nepr'e pro ies san'o, — ili lek'as la bot'pur'ig'ist'o'n, ke li ili'n protekt'u ĉe li'a eminent'a moŝt'o, kaj ili regal'as per la pied'o la mizer'ul'o'n, kiu'n ili ne tim'as. Ili ador'as si'n reciprok'e pro tag'manĝ'o kaj est'as pret'a'j venen'i si'n reciprok'e pro matrac'o, kiu'n ĉe aŭkci'o iu for'ŝir'is de ili per pli'don'o. Ili kondamn'as la saduke'o'n, kiu ne ven'as sufiĉ'e diligent'e en la preĝ'ej'o'n, kaj ili pri'kalkul'as si'a'j'n procent'eg'o'j'n ĉe la altar'o; ili genu'fleks'as, por ke ili pov'u bon'e etend'i la tren'aĵ'o'n de si'a vest'o, — ne de'turn'as okul'o'n de la pastr'o, por ke ili vid'u, kiel li'a peruk'o est'as friz'it'a. Ili sven'as, kiam ili vid'as sang'ant'a'n anser'o'n, kaj plaŭd'as per la man'o'j, kiam ili'a konkur'ant'o ir'as bankrot'e de la bors'o.... Kiel ajn varm'e mi prem'is al ili la man'o'j'n... “nur unu tag'o'n ankoraŭ”... van'e! En mal'liber'ej'o'n la hund'o'n!... Pet'o'j, ĵur'o'j, larm'o'j... (Pied'frap'ant'e la plank'o'n.) Infer'o kaj diabl'o!

Kaj pro i'a'j kelk'a'j mil'o'j da fav'a'j dukat'o'j

Ne! mi ne vol'as pens'i pri tio! Ke mi en'prem'u mi'a'n korp'o'n en korset'o'n kaj mi laĉ'u mi'a'n vol'o'n per leĝ'o'j! La leĝ'o far'is limak'a'n ir'o'n el tio, kio dev'is far'iĝ'i flug'o de agl'o. La leĝ'o kre'is ankoraŭ neniu'n grand'a'n hom'o'n, sed la liber'ec'o el'kov'as kolos'o'j'n kaj ekstrem'aĵ'o'j'n. Ili en'palis'as si'n en la peritone'o'n de tiran'o, pen'as plaĉ'i al la kapric'o'j de li'a stomak'o kaj las'as si'n prem'i per la vent'o'j de li'a'j intest'o'j. Ha, se la spirit'o de Herman'o ankoraŭ brul'et'us en li'a cindr'o! Oni met'u mi'n antaŭ an'ar'o'n da knab'eg'o'j kiel mi, tiam German'uj'o far'iĝ'os respublik'o, kontraŭ kiu Romo kaj Sparto est'os monaĥ'in'ej'o'j! (Li ĵet'as la spad'o'n sur la tabl'o'n kaj lev'iĝ'as.)

supr'e'n'salt'ant'e. —

Brav'e! Bravisime! Vi ven'ig'as mi'n rekt'e al la ĝust'a ĉapitr'o. Mi dir'os al vi i'o'n en la orel'o'n, Moor, kio jam de long'e mi'n okup'as, — kaj vi est'as la ĝust'a hom'o por tio... drink'u, frat'o, drink'u!... Kiel plaĉ'as al vi, se ni far'iĝ'us hebre'o'j kaj ni de'nov'e re'star'ig'us la regn'o'n?

rid'as el la tut'a gorĝ'o. —

Ha, nun mi kompren'as, nun mi kompren'as, — vi vol'as el'ig'i el mod'o la prepuci'o'n, ĉar la barbir'o for'pren'is jam vi'a'n?

Ha, vi, mal'far'em'ul'o! Est'as ver'o, ke mi per strang'a okaz'o est'as jam antaŭ'e cirkumcid'it'a. Sed dir'u, ĉu ĝi ne est'as sprit'a kaj kuraĝ'a plan'o? Ni dis'send'os manifest'o'n al ĉiu'j kvar flank'o'j de la mond'o, kaj ni vok'os al Palestino ĉio'n, kio ne manĝ'as pork'a'n viand'o'n. Tiam mi pruv'os per konvink'a'j dokument'o'j, ke Herodo, la kvar'on'princ'o, est'is mi'a pra'pra'patr'o kaj tiel plu. Jen ĝi est'os venk'a kri'ad'o, mi'a kar'a, kiam ili de'nov'e el'ramp'os supr'e'n kaj pov'os re'konstru'i Jeruzalem'o'n! Post'e tuj la Turk'o'j'n for el Azi'o, dum la fer'o est'as ankoraŭ varm'eg'a, — hak'i cedr'o'j'n sur la Libano, konstru'i ŝip'o'j'n, kaj la tut'a popol'o brokant'u per mal'nov'a'j pasament'o'j kaj buk'o'j. Dum'e...

rid'et'ant'e pren'as li'a'n man'o'n. —

Kamarad'o! al la mal'saĝ'a'j petol'o'j ven'is nun fin'o.

mir'ig'it'e. —

Fi, vi ja ne vol'os lud'i la rol'o'n de erar'int'a fil'o? Tia knab'eg'o kiel vi, kiu per la spad'o pli grat'is sur vizaĝ'o'j, ol tri kancelari'ul'o'j en la daŭr'o de super'jar'o skrib'is en la libr'o'n de ordon'o'j! Ĉu mi re'vok'u en vi'a'n memor'o'n la histori'o'n pri la grand'a hund'a kadavr'o? Ha, mi dev'as re'pentr'i al vi de'nov'e vi'a'n propr'a'n figur'o'n, — tio ĉi en'blov'os fajr'o'n en vi'a'j'n vejn'o'j'n, se neni'o ali'a vi'n plu entuziasm'ig'as. Ĉu vi memor'as ankoraŭ, kiel la sinjor'o'j de la kolegi'o for'paf'ig'is pied'o'n al vi'a dog'o, kaj vi pro re'venĝ'o ordon'is fast'o'n en la tut'a urb'o? Oni koler'is pri vi'a ordon'o; sed vi, ne mal'labor'em'a, las'as for'aĉet'i por vi la tut'a'n viand'o'n en la tut'a urb'o tia'manier'e, ke post ok hor'o'j ne rest'as jam eĉ unu ost'o en la tut'a ĉirkaŭ'aĵ'o kaj la prez'o de la fiŝ'o'j komenc'as lev'iĝ'i. Urb'estr'ar'o kaj urb'an'ar'o kri'as pri venĝ'o. Ni, student'o'j, vigl'e el'ir'as en la nombr'o de dek-sep cent'o'j, kun vi antaŭ la front'o, kaj viand'ist'o'j kaj tajlor'o'j kaj butik'ist'o'j mal'antaŭ'e, kaj hotel'ist'o'j, barbir'o'j kaj ĉiu'j meti'ist'a'j korporaci'o'j, kaj ili kri'as, ke ili bombard'os la urb'o'n, se oni tuŝ'os al la student'o'j eĉ unu har'o'n. Tiam la afer'o fin'iĝ'is, kiel la paf'ad'o ĉe Hornbergo, kaj ili dev'is for'ir'i kun long'a naz'o. Vi ven'ig'as doktor'o'j'n, tut'a'n kurac'ist'a'n konsil'iĝ'o'n, kaj vi propon'is tri dukat'o'j'n, se iu vol'os skrib'i recept'o'n por la hund'o. Ni esper'is, ke la sinjor'o'j hav'os tro mult'e da honor'o en si kaj dir'os “ne”, kaj ni jam antaŭ'decid'is, ke ni ili'n dev'ig'u per'fort'e. Sed tio ĉi est'is sen'bezon'a, la sinjor'o'j inter'bat'is si'n pro la tri dukat'o'j, kaj per konkur'a marĉand'o la prez'o fal'is ĝis tri bac'o'j; en unu hor'o est'is skrib'it'a'j dek-du recept'o'j, tia'manier'e, ke la best'o baldaŭ kadavr'iĝ'is.

Mal'nobl'a'j kanajl'o'j!

La funebr'a solen'o est'as aranĝ'at'a en plen'a parad'o, funebr'a'j vers'aĵ'o'j pri la hund'o en grand'a amas'o, kaj ni el'marŝ'is en la nokt'o, ĉirkaŭ mil person'o'j, hav'ant'e lantern'o'n en unu man'o kaj ni'a'j'n spad'o'j'n en la ali'a, kaj tiel ni ir'is tra la urb'o kun sonor'ig'ad'o kaj tint'ad'o, ĝis la hund'o est'is en'ter'ig'it'a. Tiam komenc'iĝ'is manĝ'eg'ad'o, kiu daŭr'is ĝis lum'o mal'en'a; post'e vi dank'is la sinjor'o'j'n por la kor'a kondolenc'o kaj vi las'is vend'i la viand'o'n por du'on'o de la prez'o. “Mort de ma vie!” tiam oni respekt'is ni'n, kiel garnizon'o'n en milit'akir'it'a fortik'aĵ'o....

Kaj vi ne hont'as fanfaron'i per ĉi tio? Vi ne hav'as eĉ tiom da hont'em'ec'o, por hont'i pro tiu'j petol'o'j?

Ir'u, ir'u! vi ne est'as plu Moor. Ĉu vi memor'as ankoraŭ, kiel mil'foj'e vi, ten'ant'e la botel'o'n en la man'o, mok'ad'is la mal'jun'a'n avar'ul'o'n kaj dir'ad'is, ke li ĉiam plu nur kolekt'u kaj ŝpar'u, kaj vi por tio drink'krev'ig'os vi'a'n gorĝ'o'n? Ĉu vi memor'as ankoraŭ? he? vi memor'as ankoraŭ? Ho, vi, mal'pi'a, mizer'a fanfaron'ist'o! tio est'is ja parol'it'a vir'e kaj nobel'e, sed...

Mal'ben'it'a vi est'u, ke vi mi'n re'memor'ig'as pri tio! Mal'ben'it'a mi est'u, ke mi tio'n ĉi dir'is! Sed ĝi est'is nur en la ebri'ec'o de la vin'o, kaj mi'a kor'o ne aŭd'is, kio'n mi'a lang'o fanfaron'is.

balanc'as la kap'o'n. —

Ne, ne, ne! Tio ĉi ne pov'as est'i. Ne ebl'e, frat'o, vi ne pov'as tiel opini'i serioz'e. Dir'u, frat'et'o, ĉu ne la mizer'o vi'n tiel agord'as? Ven'u, mi rakont'os al vi pec'et'o'n el mi'a'j bub'a'j jar'o'j. Mi hav'is tiam apud mi'a dom'o fos'o'n, kiu, se pren'i la plej mal'mult'e, hav'is almenaŭ ok fut'o'j'n da larĝ'ec'o, kaj ni, bub'o'j, konkur'e pen'ad'is trans'salt'i ĝi'n. Sed la pen'ad'o est'is van'a. Pum! vi jam kuŝ'is, kaj oni mok'is kaj rid'is pri vi kaj super'ĵet'ad'is vi'n per neĝ'bul'o'j. Apud mi'a dom'o kuŝ'is sur ĉen'o la hund'o de ĉas'ist'o, tre mord'em'a best'eg'o, kiu kapt'ad'is kiel fulm'o la knab'in'o'j'n per la rand'o de la vest'o, kiam ili ne rimark'is kaj ir'is tro proksim'e. Nu, por mi ĝi est'is la plej kor'a ĝoj'o incit'i la hund'o'n, kie mi nur pov'is, kaj mi preskaŭ krev'is de rid'ad'o ĉiu'foj'e, kiam la kanajl'o mi'n tiam tiel koler'eg'e rigard'is kaj tiel volont'e si'n ĵet'us sur mi'n, se ĝi nur pov'us. — Kio okaz'is? Unu foj'o'n mi de'nov'e far'as al ĝi tiel, kaj mi ĵet'as al ĝi ŝton'o'n en la rip'o'n tiel fort'e, ke de furioz'o la best'o de'ŝir'as si'n de la ĉen'o kaj ĵet'as si'n al mi, kaj mi, kiel pel'at'a de ĉiu'j diabl'o'j, for'kur'as per ĉiu'j fort'o'j... Fulm'o kaj tondr'o! jen est'as ĝust'e la mal'ben'it'a fos'o antaŭ mi! Kio'n far'i? La hund'o mi'n jam ating'as, kaj ĝi est'as furioz'a, — tial, rapid'e decid'it'e, mi far'as salt'o'n — kaj mi trov'iĝ'as trans'e. Al tiu ĉi salt'o mi dev'is dank'i mi'a'n viv'o'n, ĉar la best'eg'o dis'ŝir'us mi'n al pec'et'o'j.

Sed por kio vi nun tio'n ĉi rakont'as?

Por tio, ke vi vid'u, kiel la fort'o'j kresk'as en la mizer'o. Tial mi ne ek'tim'as, kiam ven'as ekstrem'ec'o. La kuraĝ'o kresk'as kun'e kun la danĝer'o; la fort'o grand'iĝ'as en prem'at'ec'o. La sort'o kred'ebl'e vol'as far'i el mi grand'a'n hom'o'n, ĉar ĝi met'as al mi sur la voj'o'n tiom da mal'help'o'j.

mal'kontent'e. —

Mi ne sci'as, por kio ni ankoraŭ dev'us hav'i kuraĝ'o'n kaj ne hav'is ĝi'n.

Tiel? Kaj vi vol'as do las'i, ke vi'a'j talent'o'j en vi aer'dis'iĝ'u? ke vi'a'j kapabl'o'j enter'iĝ'u? Ĉu vi opini'as, ke vi'a'j petol'o'j en Lepsik'o prezent'as la lim'o'j'n de hom'a sprit'o? Ni ven'u antaŭ'e en la grand'a'n mond'o'n — Parizon, Londonon, — kie oni ricev'as vang'o'frap'o'j'n, se oni iu'n salut'as per la nom'o de honest'a hom'o. Jen tie est'as efektiv'a kor'a plezur'o, kiam oni praktik'as la meti'o'n en grand'a'j mezur'o'j. Vi mir'os, vi larĝ'e mal'ferm'os la okul'o'j'n! Atend'u, kaj kiel oni fals'o'far'as skrib'o'n, tromp'o'turn'as lud'ost'o'j'n, dis'romp'as serur'o'j'n kaj el'ŝut'as el kofr'o'j ili'a'n intern'aĵ'o'n, — tio'n ĉi vi ankoraŭ lern'os de Spiegelberg! Sur la unu'a renkont'it'a pend'ing'o oni dev'as pend'ig'i tiu'n kanajl'o'n, kiu kun rekt'a'j fingr'o'j vol'as mort'i de mal'sat'o.

distr'it'e. —

Kiel? vi progres'is ankoraŭ pli?

Ŝajn'as al mi, ke vi ne hav'as konfid'o'n al mi. Atend'u, las'u mi'n antaŭ'e varm'iĝ'i, tiam vi vid'os mirakl'o'j'n! Vi'a cerb'et'o renvers'iĝ'os en vi'a krani'o, kiam mi'a nask'em'a sprit'o akuŝ'iĝ'os. (Lev'as si'n, flam'iĝ'e.) Kiel lum'e far'iĝ'as en mi! Grand'a'j ide'o'j el'krepusk'iĝ'as en mi'a anim'o! Gigant'a'j plan'o'j ferment'as en mi'a kre'em'a krani'o. Mal'ben'it'a dorm'em'ec'o (Frap'ant'e al si la kap'o'n.) ĝis nun katen'is mi'a'j'n fort'o'j'n, bar'is kaj jug'is mi'a'j'n intenc'o'j'n! Mi vek'iĝ'as, mi sent'as, kiu mi est'as, kiu mi dev'as far'iĝ'i!

Vi est'as mal'saĝ'ul'o. La vin'o fanfaron'as el vi'a cerb'o.

pli flam'iĝ'e. —

“Spiegelberg, — oni dir'os, — ĉu vi est'as sorĉ'ist'o, Spiegelberg?” — “Est'as domaĝ'e, ke vi ne far'iĝ'is general'o, Spiegelberg, — dir'os la reĝ'o, — vi for'pel'us la Aŭstr'o'j'n tra buton'tru'o.” — “Jes, — kri'os la doktor'o'j, — ĝi est'as ne'pardon'ebl'a, ke tiu hom'o ne stud'is la medicin'o'n, li cert'e el'pens'us nov'a'n pulvor'o'n kontraŭ la krop'o.” — “Ha, kial li ne dediĉ'is si'n special'e al la politik'a ekonomi'o, — ĝem'os en si'a'j kabinet'o'j la divers'a'j Sully’oj, — li el ŝton'o'j el'sorĉ'us luidor'o'j'n.” Kaj pri Spiegelberg oni parol'ad'os en la orient'o kaj en la okcident'o, kaj en kot'o'n oni vi'n ĵet'os, vi, tim'em'ul'o'j, vi, buf'o'j, dum Spiegelberg kun etend'it'a'j flug'il'o'j flug'os al la templ'o de la sen'mort'a glor'o.

Feliĉ'a'n voj'o'n! Lev'u vi'n per kolon'o'j de mal'honor'o al la supr'o de la glor'o. En la ombr'o de mi'a'j pra'patr'a'j arb'ar'et'o'j, en la brak'o'j de mi'a Amali'o, log'as mi'n plezur'o pli nobl'a. Jam en la pas'int'a semajn'o mi skrib'is al mi'a patr'o pri pardon'o, mi ne kaŝ'is antaŭ li eĉ la plej mal'grand'a'n cirkonstanc'o'n, kaj kie est'as sincer'ec'o, tie est'as ankaŭ kompat'o kaj help'o. Ni dir'u al ni reciprok'e adiaŭ, Maŭric'o. Ni vid'as ni'n hodiaŭ kaj neniam plu. La poŝt'o ven'is. La pardon'o de mi'a patr'o est'as jam intern'e de la mur'o'j de tiu ĉi urb'o.

Ĉu vi sci'as, ke oni ni'n serĉ'as?

Ke ni eĉ unu minut'o'n ne est'as cert'a'j, ke oni ni'n tuj ne arest'os?

Ĝi mi'n ne mir'ig'as. Far'iĝ'u, kio vol'as! Ĉu vi ne vid'is Schwarzon? Ĉu li ne dir'is al vi pri leter'o, kiu'n li hav'as por mi?

Jam long'e li vi'n serĉ'as, Mi supoz'as i'o'n tiu'spec'a'n.

Kie li est'as? kie? kie? (Vol'as rapid'e for'ir'i.)

Rest'u! Ni dir'is al li, ke li ven'u ĉi tie'n. Vi trem'as?

Mi ne trem'as. Kial mi dev'us trem'i? Kamarad'o'j, tiu ĉi leter'o... Ĝoj'u kun mi! Mi est'as la plej feliĉ'a hom'o sub la sun'o, — kial mi dev'us trem'i?

kur'as al li renkont'e. —

Frat'o, frat'o! la leter'o'n! la leter'o'n!

don'as al li la leter'o'n, kiu'n li rapid'eg'e mal'ferm'as. —

Kio al vi est'as? vi ja far'iĝ'is pal'a kiel la mur'o!

La skrib'karakter'o de mi'a frat'o!

Kio'n do tie far'as Spiegelberg?

La hom'o est'as frenez'a. Li far'as gest'o'j'n, kiel ĉe la mal'san'o de Sankt'a Vit'o.

Li'a prudent'o turn'iĝ'as. Mi pens'as, ke li far'as vers'o'j'n.

Spiegelberg! He, Spiegelberg! La kanajl'o ne aŭd'as.

sku'as li'n. —

Hom'o! ĉu vi sonĝ'as, aŭ....?

kiu la tut'a'n temp'o'n en la angul'o de la ĉambr'o farad'is pantomim'o'j'n de projekt'o'far'ant'o, supr'e'n'salt'as sovaĝ'e. —

“La bourse ou la vie!” (Li kapt'as Schweizeron ĉe la kol'o, kaj tiu trankvil'e ĵet'as li'n al la mur'o. Moor fal'ig'as la leter'o'n kaj rapid'e el'kur'as. Ĉiu'j salt'e lev'iĝ'as.)

kri'as post la el'kur'int'o. —

Moor! Kie'n vi kur'as? Kio'n vi far'as?

Kio est'as al li? Kio est'as al li? Li est'as pal'a kiel kadavr'o.

Bel'a'j nov'aĵ'o'j ĝi kred'ebl'e est'as! Ni rigard'u!

lev'as la leter'o'n de la ter'o kaj leg'as. —

“Mal'feliĉ'a frat'o!” — la komenc'o son'as gaj'e — “Nur per mal'long'a'j vort'o'j mi dev'as al vi raport'i, ke vi'a esper'o ne plen'um'iĝ'is. La patr'o komisi'is mi'n dir'i al vi, ke vi ir'u, kie'n konduk'as vi'n vi'a'j mal'honor'a'j ag'o'j. Li ankaŭ dir'as, ke vi far'u al vi neni'a'n esper'o'n plor'akir'i iam pardon'o'n ĉe li'a'j pied'o'j, se vi ne vol'as atend'i, ke en la sub'ter'aĵ'o'j de li'a'j tur'o'j oni regal'ad'u vi'n per akv'o kaj pan'o tiel long'e, ĝis vi'a'j har'o'j el'kresk'os kiel agl'a'j plum'o'j, kaj vi'a'j ung'o'j far'iĝ'os kiel ung'eg'o'j de bird'o'j. Tio ĉi est'as li'a'j propr'a'j vort'o'j. Li ordon'as al mi fin'i la leter'o'n. Adiaŭ por ĉiam! Mi vi'n bedaŭr'as. — Francisko de Moor.”

Suker'dolĉ'a frat'et'o, efektiv'e! Francisko est'as nom'at'a tiu kanajl'o?

sen'bru'e al'paŝ'ant'e. —

Oni parol'as pri akv'o kaj pan'o? Bel'a viv'o! Nu, mi i'o'n ali'a'n el'zorg'is por vi! Ĉu mi ne dir'is, ke fin'e mi dev'as pens'i por vi ĉiu'j?

Kio'n la ŝaf'a kap'o dir'as? La azen'o vol'as pens'i por ni ĉiu'j?

Lepor'o'j, kripl'ul'o'j, lam'a'j hund'o'j vi ĉiu'j est'as, se vi ne hav'as la kuraĝ'o'n, por risk'i i'o'n grand'a'n!

Nu, tio. efektiv'e ni est'us, vi est'as prav'a! sed ĉu ĝi el'ŝir'os ni'n el tiu ĉi mal'ben'it'a situaci'o, tio, kio'n vi vol'as risk'i? Ĉu ĝi el'ŝir'os?

kun fier'a rid'o. —

Mizer'a simpl'ul'o! el'ŝir'i el tiu ĉi situaci'o? ha, ha, ha! el'ŝir'i el tiu ĉi situaci'o? Kaj pli mult'e vi'a fingr'ing'o da cerb'o ne pretend'as? Kaj kun tio ĉi vi'a ĉeval'in'o ir'as jam al la stal'o? Spiegelberg est'us hund'a sem'o, se li per tio ĉi vol'us eĉ komenc'i. Hero'o'j'n, mi dir'as al vi, baron'o'j'n, princ'o'j'n, di'o'j'n ĝi far'os el vi!

Tio ĉi est'as tro mult'e por unu foj'o, efektiv'e! Sed ĝi est'os kred'ebl'e kol'romp'a labor'o, ĝi kost'os kred'ebl'e almenaŭ la kap'o'n?

Ĝi postul'as neni'o'n krom kuraĝ'o, ĉar koncern'e la saĝ'o'n, mi ĉio'n pren'as sur mi'n. Kuraĝ'o'n, mi dir'as al vi, Schweizer, kuraĝ'o'n, Roller, Grimm, Razmann, Schufterle! Kuraĝ'o'n!

Kuraĝ'o'n? Se nur tio ĉi est'as bezon'a, kuraĝ'o'n mi hav'as sufiĉ'e, por ir'i nud'a'pied'e tra la mez'o'n de la infer'o.

Sufiĉ'e da kuraĝ'o, por boks'i sub minac'ant'a pend'ing'o kun la diabl'o mem pro mizer'a pek'ul'o.

Tio ĉi al mi plaĉ'as! Se vi hav'as kuraĝ'o'n, tiam iu el vi el'paŝ'u kaj dir'u, ke li hav'as ankoraŭ i'o'n por perd'i kaj ne ĉio'n por gajn'i!

Efektiv'e, est'us io por perd'i, se mi vol'us perd'i tio'n, kio'n mi pov'as ankoraŭ gajn'i!

Jes, al la diabl'o! kaj est'us io por gajn'i, se mi vol'us tio'n gajn'i, kio'n mi ne pov'as perd'i.

Se mi dev'us tio'n perd'i, kio'n mi kredit'e port'as sur mi'a korp'o, tiam mi en ĉiu okaz'o morgaŭ hav'us neni'o'n plu por perd'i.

Sekv'e nu! (Li star'iĝ'as mez'e inter ili kun ĵur'ig'a ton'o.) Se ankoraŭ unu gut'o da german'a hero'a sang'o flu'as en vi'a'j vejn'o'j, — ven'u! Ni en'loĝ'iĝ'os en la bohem'a'j arb'ar'o'j, tie ni kun'met'os band'o'n da rab'ist'o'j kaj... kio'n vi tiel rigard'eg'as mi'n? Ĉu vi'a iom'et'o da kuraĝ'o jam el'vapor'iĝ'is?

Cert'e, vi est'as ne la unu'a fripon'o, kiu forges'is pri la alt'a pend'ing'o... kaj tamen... kia'n ali'a'n elekt'o'n ni nun ankoraŭ hav'us?

Elekt'o'n? Kio'n? neni'o'n vi hav'as por elekt'i! Ĉu vi vol'as kuŝ'i en la mal'liber'ej'o de ŝuld'ul'o'j kaj tie putr'i ĝis oni trumpet'os la tag'o'n de last'a juĝ'o? Ĉu vi vol'as turment'iĝ'i per ŝovel'il'o kaj ter'bat'il'o pro pec'o da sek'a pan'o? Ĉu vi vol'as antaŭ la fenestr'o'j de la hom'o'j el'prem'i bagatel'a'n almoz'o'n per strat'a kant'ad'o? Aŭ ĉu vi vol'as en'skrib'iĝ'i en la soldat'ar'o'n — est'as ankoraŭ demand'o, ĉu oni konfid'os al vi'a'j vizaĝ'o'j — kaj tie sub la hipokondri'a humor'o de ordon'em'a kaporal'o antaŭ'temp'e sub'met'i vi'n al la sufer'o'j de la infer'a pur'ig'ej'o? aŭ tint'ant'e promen'ad'i laŭ la takt'o de tambur'o? aŭ en la pun'labor'ej'a paradiz'o tren'i kun vi la tul'a'n ferm'ag'azen'o'n de Vulkan'o? Vid'u, tio'n ĉi vi hav'as por elekt'i, tio ĉi est'as ĉio, kio'n vi pov'as elekt'i!

Tut'e mal'prav'a tamen Spiegelberg ne est'as. Mi ankaŭ jam resum'is mi'a'j'n plan'o'j'n, sed ili fin'e ĉiam re'ven'as al unu punkt'o. Ĉu ne est'us bon'e, mi: dir'is al mi, se vi sid'iĝ'us kaj kun'ŝmir'us i'a'n poŝ'libr'o'n, aŭ almanak'o'n, aŭ i'o'n simil'a'n, kaj pro la groŝ'o skrib'us recenz'o'j'n, kiel est'as nun mod'o?

Al la diabl'o! vi'a'j konsil'o'j est'as proksim'a'j al mi'a'j projekt'o'j. Mi pens'is en mi mem, ĉu ne est'us bon'e, se vi far'iĝ'us pietist'o kaj ĉiu'semajn'e aranĝ'us vi'a'j'n hor'o'j'n de edif'ad'o?

Traf'it'e! Kaj se tio ĉi ne bon'e ir'os, tiam far'iĝ'i ateist'o! Ni pov'us bat'i la buŝ'o'j'n al la kvar evangeli'ist'o'j, ni zorg'us pri tio, ke la ekzekut'ist'o for'brul'ig'u ni'a'n libr'o'n, kaj tia'manier'e ĝi est'us aĉet'at'a en grand'eg'a amas'o.

Aŭ ni komenc'us atak'ad'o'n kontraŭ la Franc'o'j. Mi kon'as unu doktor'o'n, kiu konstru'is al si dom'o'n sol'e per hidrarg'o, kiel dir'as la sur'skrib'o sur la dom'a pord'o.

lev'iĝ'as kaj don'as al Spiegelberg la man'o'n. —

Maŭric'o, vi est'as grand'a hom'o! aŭ blind'a pork'o trov'is glan'o'n.

Bon'eg'a'j plan'o'j! Bel'a'j negoc'o'j! Kiel la grand'a'j spirit'o'j ja simpati'as! Nun mank'as ankoraŭ, ke ni far'iĝ'u vir'in'o'j kaj par'ig'ist'in'o'j, aŭ ke ni el'met'u por vend'ad'o ni'a'n virg'ec'o'n.

Ŝerc'o'j, ŝerc'o'j! Kaj kio vi'n mal'help'as est'i preskaŭ ĉio kun'e en unu person'o? Mi'a plan'o en ĉiu okaz'o puŝ'os vi'n plej alt'e'n, kaj krom tio vi hav'os ankoraŭ glor'o'n kaj sen'mort'ec'o'n! Vid'u, mizer'ul'o'j! ankaŭ pri tio oni dev'as pens'i, pri la post'mort'a glor'o, la dolĉ'a sent'o de ne'forges'ebl'ec'o.

Kaj plej supr'e en la nom'ar'o de honest'a'j hom'o'j! Vi est'as majstr'a parol'ist'o, Spiegelberg, se oni bezon'as el honest'a hom'o far'i kanajl'o'n. Sed dir'u do, kie est'as Moor?

Honest'a, vi dir'as? Ĉu vi pens'as, ke vi post'e est'os mal'pli honest'a, ol vi est'as nun? Kio'n vi nom'as honest'a? De'pren'i al riĉ'a'j avar'ul'o'j de ili'a kol'o tri'on'o'n de la zorg'o'j, kiu'j nur for'pel'as de ili la or'a'n dorm'o'n, don'i liber'a'n kur'o'n al la halt'int'a mon'o, re'ord'ig'i la egal'pez'o'n de hav'o'j, — per unu vort'o, de'nov'e re'ven'ig'i la or'a'n temp'aĝ'o'n, liber'ig'i Di'o'n de kelk'a'j ted'a'j pensi'ul'o'j, ŝpar'ig'i al li milit'o'n, pest'o'n, kar'a'n temp'o'n kaj doktor'o'j'n, — vid'u, tio'n ĉi mi nom'as est'i honest'a, tio'n ĉi mi nom'as est'i valor'a il'o en la man'o de la Providenc'o; kaj ĉe ĉiu rost'aĵ'o, kiu'n oni manĝ'as, hav'i la flat'a'n konsci'o'n, ke ĝi'n akir'is al vi vi'a ruz'ec'o; vi'a leon'a kuraĝ'o, vi'a nokt'a mal'dorm'ad'o, est'i respekt'at'a de grand'a'j kaj mal'grand'a'j....

Kaj fin'e kun viv'ant'a korp'o lev'iĝ'i al la ĉiel'o, kaj malgraŭ fulm'o'tondr'o kaj vent'o, malgraŭ la manĝ'eg'em'a stomak'o de la mal'jun'a av'in'o, la temp'o, sub la sun'o kaj lun'o kaj ĉiu'j stel'o'j pend'i en la aer'o, kie eĉ la sen'prudent'a'j bird'o'j de la ĉiel'o, al'log'it'a'j de nobl'a avid'ec'o, muzik'as si'a'n ĉiel'a'n koncert'o'n, kaj la vost'o'port'ant'a'j anĝel'o'j aranĝ'as si'a'n sankt'eg'a'n sinedri'o'n? ne ver'e? Kaj dum monarĥ'o'j kaj potenc'ul'o'j est'as konsum'at'a'j de tine'o'j kaj verm'o'j, vi hav'os la honor'o'n akcept'ad'i vizit'o'j'n de la reĝ'a bird'o de Jupiter'o? Maŭric'o, Maŭric'o, Maŭric'o! gard'u vi'n! gard'u vi'n kontraŭ la tri'pied'a best'o!

Kaj tio ĉi vi'n tim'ig'as, lepor'a kor'o? Jam ne unu universal'a geni'o, kiu pov'us re'form'i la mond'o'n, for'putr'is ja en la sen'fel'ig'ej'o, kaj tamen ĉu oni ne parol'as pri tia hom'o en la daŭr'o de jar'cent'o'j, jar'mil'o'j, dum tiu aŭ ali'a reĝ'o aŭ princ'o est'us tut'e for'silent'it'a en la histori'o, se li'a histori'ist'o ne tim'us la mank'lok'o'n en la tabel'o de inter'sekv'ad'o, kaj se la libr'o de tiu ĉi verk'ist'o ne gajn'us per tio kelk'a'j'n oktav'a'j'n paĝ'o'j'n, por kiu'j la el'don'ist'o pag'as al li kontant'a'n mon'o'n. Kaj se la migr'ant'o vid'os vi'n tiel flug'ant'a kaj re'flug'ant'a en la vent'o, li murmur'os al si mem: “tiu ĉi cert'e ne hav'is akv'o'n en la cerb'o”, kaj li ek'ĝem'os pri la mizer'a'j temp'o'j.

frap'as li'n sur la ŝultr'o'n. —

Majstr'e, Spiegelberg! majstr'e! Kial, al la diabl'o, vi tie ĉi star'as sen'decid'e?

Kaj se ĝi'a nom'o eĉ est'us prostituci'o, — kio do sekv'as? Ĉu oni ne pov'as por ĉiu okaz'o ĉiam hav'i ĉe si pulvor'et'o'n, kiu vi'n tut'e silent'e eksped'os trans la Aĥeron'o'n, kie neni'u kok'o pri tio pep'os? Ne, frat'o Maŭric'o! vi'a propon'o est'as bon'a, tiel dir'as ankaŭ mi'a kateĥism'o.

Al la diabl'o! Mi'a ankaŭ ne parol'as ali'e. Spiegelberg, vi mi'n varb'is.

Vi, kiel du'a Orfe'o, en'dorm'ig'is per vi'a kant'ad'o la kri'ant'a'n best'eg'o'n, mi'a'n konscienc'o'n. Pren'u mi'n tut'a'n, kiel mi nun star'as!

“Si omnes consentiunt ego non dissentio”. Perfekt'e kaj sen kom'o. En mi'a kap'o nun est'as aŭkci'o: pietist'o'j, ĉarlatan'o'j, recenz'ant'o'j kaj fripon'o'j, — kiu plej mult'e propon'os, tiu mi'n hav'os. Pren'u tiu'n ĉi man'o'n, Maŭric'o!

Kaj vi ankaŭ, Schweizer? (Don'as al Spiegelberg la dekstr'a'n man'o'n.) Tiel mi for'don'as mi'a'n anim'o'n al la diabl'o.

Kaj vi'a'n nom'o'n al la stel'o'j! Kio grav'a ĝi est'as, kie'n ir'as la anim'o? Se amas'o'j da antaŭ'rajd'ant'a'j kurier'o'j anonc'as pri ni'a ven'o, tiel ke la satan'o'j si'n fest'e ornam'as, el'viŝ'as al si la mil'jar'a'n fulg'o'n el la okul'har'o'j, kaj miriad'o'j da korn'it'a'j kap'o'j el'ŝov'as si'n el la fum'ant'a tub'o de si'a'j sulfur'a'j kamen'o'j, por vid'i ni'a'n en'vetur'o'n! Kamarad'o'j! (Supr'e'n'salt'as.) Kuraĝ'e, kamarad'o'j! Kio en la mond'o egal'valor'as tiu'n ĉi ebri'ec'o'n de entuziasm'o? Ven'u, kamarad'o'j!

Kviet'e, kviet'e! Kie'n? La best'o dev'as ankaŭ hav'i si'a'n kap'o'n, infan'o'j!

koler'e. —

Kio'n la ŝancel'iĝ'ant'o predik'as? Ĉu la kap'o ne star'is jam pret'e, antaŭ ol iu membr'o si'n mov'is? Sekv'u mi'n, kamarad'o'j!

Trankvil'e, mi dir'as. Ankaŭ la liber'ec'o dev'as hav'i si'a'n sinjor'o'n. Sen reg'ant'o Romo kaj Sparto pere'is.

mol'e. —

Jes, atend'u, Roller est'as prav'a. Kaj ĝi dev'as est'i lum'a kap'o. Vi kompren'as? rafin'it'a, politik'a kap'o ĝi dev'as est'i. Jes, kiam mi prezent'as al mi, kio vi est'is antaŭ unu hor'o, kaj kio vi est'as nun, — kio vi nun est'as dank’ al feliĉ'a ide'o... Jes, cert'e, cert'e vi dev'as hav'i ĉef'o'n. Kaj tiu, kiu el'pens'is tiu'n ide'o'n, — dir'u al mi, ĉu li ne est'as kred'ebl'e lum'a, politik'a kap'o?

Se oni pov'us esper'i, se oni pov'us rev'i.., sed mi tim'as, ke li tio'n ĉi ne far'os.

Kial ne? Dir'u ĝi'n kuraĝ'e, amik'o! Kiel ajn mal'facil'e est'as konduk'i la batal'ant'a'n ŝip'o'n kontraŭ la vent'o'j, kiel ajn pez'e ĝi prem'as, la ŝarĝ'o de la kron'o'j, — dir'u ĝi'n sen'tim'e, Roller! ebl'e li tamen tio'n ĉi far'os.

Kaj romp'it'a est'as ĉio, se li tio'n ĉi ne far'os. Sen Moor ni est'as korp'o sen anim'o.

koler'e de'turn'iĝ'as de li. —

Azen'o!

en'ir'as en sovaĝ'a ekscit'o kaj mal'kviet'e kur'ad'as en la ĉambr'o tie'n kaj re'e'n, al si mem. —

Hom'o'j! hom'o'j! Malic'a'j, hipokrit'a'j krokodil'id'o'j! Ili'a'j okul'o'j est'as akv'o, ili'a'j kor'o'j est'as fer'o! Kis'o'j sur la lip'o'j, glav'o'j en la brust'o! Leon'o'j kaj leopard'o'j nutr'as ili'a'j'n id'o'j'n, korv'o'j manĝ'ig'as kadavr'o'j'n al ili'a'j infan'o'j... kaj li.... Mal'bon'ec'o'n mi lern'is toler'i, mi pov'as rid'et'i, kiam mi'a plej grand'a mal'amik'o trink'as la sang'o'n de mi'a propr'a kor'o pro mi'a san'o, — sed se sam'sang'a am'o far'iĝ'as perfid'ul'o, se patr'a am'o far'iĝ'as Meger'o... ho, tiam ek'flam'iĝ'u, vir'a trankvil'ec'o, sovaĝ'iĝ'u kiel tigr'o, vi, kviet'a ŝaf'o! Kaj ĉiu fibr'o streĉ'iĝ'u por koler'eg'o kaj eksterm'ad'o!

Aŭd'u, Moor! Kia est'as vi'a opini'o? Viv'o de rab'ist'o'j est'as ja ankaŭ pli bon'a ol kuŝ'i kun akv'o kaj pan'o en la sub'ter'aĵ'o de tur'o?

Kial tiu spirit'o ne en'ir'is en tigr'o'n, kiu hak'as si'a'n furioz'a'n dent'ar'o'n en hom'a'n karn'o'n? Ĉu tio ĉi est'as patr'a fidel'ec'o? Ĉu tio ĉi est'as am'o por am'o? Mi vol'us est'i urs'o kaj incit'i la urs'o'j'n de la nord'a land'o kontraŭ tiu ĉi gent'o de mort'ig'ist'o'j.... Pent'o, kaj tamen neni'a pardon'o!... Ho, mi venen'us la ocean'o'n, por ke ili trink'u mort'o'n el ĉiu'j font'o'j! Konfid'o, ne'venk'ebl'a cert'ec'o, kaj neni'a kompat'o!

Aŭskult'u do, Moor, kio'n mi dir'as al vi!

Ĝi est'as ne'kred'ebl'a, ĝi est'as sonĝ'o, ĝi est'as tromp'iĝ'o de la sent'o'j! Tia kor'tuŝ'ant'a pet'o, tia viv'a pri'skrib'o de la mizer'o kaj de la larm'a pent'o, — sovaĝ'a best'o fand'iĝ'us de kompat'o! Ŝton'o'j el'verŝ'us larm'o'j'n, kaj tamen... oni rigard'us ĝi'n kiel mal'amik'a'n paskvil'o'n kontraŭ la hom'a gent'o, se mi ĝi'n rakont'us... kaj tamen, tamen... ho, se mi tra la tut'a natur'o pov'us blov'i per la korn'o de ribel'o, konduk'i aer'o'n, ter'o'n kaj mar'o'n batal'e kontraŭ la hien'a gent'o!

Aŭskult'u do, aŭskult'u! Pro furioz'ec'o vi ja neni'o'n aŭd'as.

For, for de mi! Ĉu vi'a nom'o ne est'as hom'o? Ĉu vi'n ne nask'is vir'in'o? For de mi'a'j okul'o'j, vi kun la hom'a vizaĝ'o! Mi tiel ne'esprim'ebl'e li'n am'is! tiel am'is neni'u fil'o; mil viv'o'j'n mi por li... (Furioz'e pied'o'bat'as la ter'o'n.) Ha! kiu vol'us don'i al mi nun glav'o'n en la man'o'n, por hak'i brul'a'n vund'o'n al tiu viper'o! Kiu vol'us dir'i al mi, kie mi la kor'o'n de ĝi'a viv'o pov'us ating'i, frakas'i, neni'ig'i, — li est'us mi'a amik'o, mi'a anĝel'o, mi'a Di'o, — mi li'n ador'us!

Ĝust'e tia'j amik'a'j ni ja vol'as est'i, las'u do vi'n prudent'ig'i!

Ven'u kun ni al la bohem'a'j arb'ar'o'j! Ni vol'as kolekt'i band'o'n da rab'ist'o'j, kaj vi... (Moor rigard'as li'n fiks'e.)

Vi est'u ni'a hetman'o! Vi dev'as est'i ni'a hetman'o!

furioz'e ĵet'as si'n sur seĝ'o'n. —

Sklav'o'j kaj sen'kuraĝ'ul'o'j!

Kiu inspir'is al vi tiu'n vort'o'n? Aŭd'u, hom'o! (Fort'e kapt'ant'e Schwarzon) tio'n ĉi vi pren'is ne el vi'a hom'a anim'o! Kiu inspir'is al vi la vort'o'n? Jes, per la mort'o mi ĵur'as! ni tio'n far'os! ni tio'n dev'as far'i! la ide'o merit'as ador'ad'o'n.... Rab'ist'o'j kaj mort'ig'ist'o'j!... Mi ĵur'as per mi'a anim'o, mi est'as vi'a hetman'o!

kun bru'a kri'o. —

Viv'u la hetman'o!

supr'e'n'salt'ant'e, al si mem. —

Ĝis mi li'n trans'for'ig'os!

Vid'u, nun kvazaŭ katarakt'o fal'as de mi'a'j okul'o'j, — kia mal'saĝ'ul'o mi est'is, ke mi vol'is re'ir'i en la kaĝ'o'n! Mi'a spirit'o avid'as far'o'j'n, mi'a spir'o postul'as liber'ec'o'n... Mort'ig'ist'o'j! Rab'ist'o'j! Kun tiu ĉi vort'o la leĝ'o rul'iĝ'is sub mi'a'j'n pied'o'j'n... La hom'o'j kaŝ'is antaŭ mi hom'ec'o'n, kiam mi apelaci'is al hom'ec'o, — flug'u do for de mi, simpati'o kaj hom'a indulg'ec'o! — Mi ne hav'as plu patr'o'n, mi ne hav'as plu am'o'n, kaj sang'o kaj mort'o forges'ig'u mi'n, ke io iam est'is al mi kar'a! — Ven'u, ven'u! — Ho, mi far'os al mi terur'a'n amuz'o'n.... est'as decid'it'e, mi est'as vi'a hetman'o! Kaj brav'ul'o est'os tiu majstr'o inter vi, kiu plej sovaĝ'e brul'ig'os, plej kruel'e mort'ig'os, — ĉar mi dir'as al vi, li est'os rekompenc'it'a reĝ'e. Star'iĝ'u ĉirkaŭ mi, ĉiu el vi, kaj ĵur'u al mi fidel'ec'o'n kaj obe'ad'o'n ĝis la mort'o! Ĵur'u ĝi'n al mi per tiu ĉi vir'a dekstr'a man'o!

don'as al li la man'o'n. —

Ni ĵur'as al vi fidel'ec'o'n kaj obe'ad'o'n ĝis la mort'o!

Bon'e, kaj per tiu ĉi vir'a man'o mi ĵur'as al vi ĉi tie, ke fidel'e kaj kuraĝ'e mi rest'os vi'a hetman'o la mort'o! Tiu ĉi brak'o tuj kadavr'ig'os tiu'n, kiu iam ŝancel'iĝ'os aŭ dub'os aŭ re'tir'iĝ'os! Tio'n sam'a'n far'u al mi ĉiu el vi, se mi romp'os mi'a'n ĵur'o'n! Ĉu vi est'as kontent'a'j? (Spiegelberg kur'as furioz'e tie'n kaj re'e'n.)

supr'e'n'ĵet'ant'e la ĉapel'o'j'n. —

Ni est'as kontent'a'j.

Nu, bon'e do, tial ni ir'u! Ne tim'u mort'o'n nek danĝer'o'n, ĉar super ni reĝ'as ne'ŝanĝ'ebl'a fatal'o! Ĉiu'n fin'e tia difin'it'a tag'o ating'os, ĉu ĝi est'os sur mol'a lanug'a kusen'o, ĉu en la krud'a tumult'o de la batal'o, ĉu sur sen'kovr'a pend'ing'o aŭ rad'o! Unu el ĉio ĉi tio est'as ni'a sort'o! (Ili for'ir'as.)

sekv'ant'e ili'n per la rigard'o. —

Vi'a registr'o hav'as tru'o'n: vi forges'is pri venen'o. (For'ir'as.)

Vi de'turn'as de mi vi'a'n rigard'o'n, Amali'o? Ĉu mi merit'as mal'pli ol tiu, kiu'n la patr'o mal'ben'is?

For! Ha, la am'o'plen'a, kompat'em'a patr'o, kiu si'a'n fil'o'n for'don'as al la lup'o'j kaj monstr'o'j! Hejm'e li regal'as si'n per dolĉ'a'j bon'eg'a'j vin'o'j kaj dorlot'as si'a'j'n kaduk'a'j'n membr'o'j'n en kusen'o'j el lanug'o de mol'anas'o'j, dum li'a grand'a, admir'ind'a fil'o sufer'as mizer'o'n. Hont'u vi, mal'hom'o'j! Hont'u, vi drak'a'j anim'o'j, vi, mal'honor'o de la hom'ar'o! Si'a'n sol'a'n fil'o'n!

Ŝajn'us al mi, ke li hav'as du fil'o'j'n.

Jes, li merit'as hav'i tia'j'n fil'o'j'n, kiel vi est'as. Sur si'a lit'o de mort'o li van'e etend'os si'a'j'n velk'a'j'n man'o'j'n, por vok'i si'a'n Karolon, kaj trem'eg'e li re'tir'iĝ'os, kiam li ek'sent'os la glaci'e mal'varm'a'n man'o'n de si'a Francisko. Ho, ĝi est'as dolĉ'a, ĝi est'as dolĉ'eg'a, est'i mal'ben'it'a de vi'a patr'o! Dir'u, Francisko, kar'a frat'a anim'o, kio'n oni dev'as far'i, se oni vol'as est'i mal'ben'it'a de li?

Vi fantazi'as, mi'a kar'a, vi est'as bedaŭr'ind'a.

Ho, mi vi'n pet'as, ĉu vi bedaŭr'as vi'a'n frat'o'n? Ne vi, monstr'o, vi li'n mal'am'as! Vi ja mi'n ankaŭ mal'am'as?

Mi vi'n am'as, kiel mi'n mem, Amali'o!

Se vi mi'n am'as, ĉu vi pov'as rifuz'i al mi pet'o'n?

Neni'a'n, neni'a'n, se ĝi ne est'as pli, ol mi'a viv'o.

Ho, se est'as tiel! Pet'o'n, kiu'n vi plen'um'os tiel facil'e, tiel volont'e, — (Fier'e) mal'am'u mi'n! Mi dev'as far'iĝ'i fajr'o'ruĝ'a de hont'o, kiam mi pens'as pri Karolo kaj rimark'as, ke vi mi'n ne mal'am'as. Vi ja promes'as ĉi tio'n al mi? Nun ir'u kaj las'u mi'n, mi tiel fort'e vol'as est'i sol'a!

Plej am'ind'a rev'ist'in'o! Kiel fort'e mi admir'as vi'a'n bon'a'n, am'o'plen'a'n kor'o'n! (Frap'et'as ŝi'n sur la brust'o'n.) Ĉi tie, ĉi tie reg'is Karolo kiel ia Di'o en si'a templ'o; Karolo star'is antaŭ vi en vi'a mal'dorm'ad'o, Karolo reg'is en vi'a'j sonĝ'o'j, la tut'a univers'o fand'iĝ'is por vi nur en li'n sol'a'n, li'n sol'a'n ĝi spegul'is, pri li sol'a ĝi son'is al vi.

ekscit'it'e. —

Jes, efektiv'e, mi ĝi'n konfes'as. Spit'e al vi, barbar'o'j, mi ĝi'n konfes'os antaŭ la tut'a mond'o, — mi li'n am'as!

Barbar'eg'e, kruel'e! Tiu'n ĉi am'o'n tiel rekompenc'i! Forges'i ŝi'n, kiu...

supr'e'n'salt'ant'e. —

Kiel, mi'n forges'i?

Ĉu vi ne met'is al li ring'o'n sur la fingr'o'n? diamant'a'n ring'o'n, kiel garanti'aĵ'o'n de vi'a fidel'ec'o! Nu, est'as ver'o, kiel'e jun'ul'o pov'us kontraŭ'star'i al la ĉarm'o'j de mal'ĉast'ul'in'o? Kiu ankaŭ pov'us koler'i li'n, se neni'o pli al li rest'is por for'don'i... kaj ĉu ŝi ne pag'is por ĝi sufiĉ'eg'e per si'a'j kares'o'j, si'a'j ĉirkaŭ'pren'o'j?...

indign'e. —

Mi'a'n ring'o'n al mal'ĉast'ul'in'o?

Fi, fi! tio ĉi est'as mal'nobl'a. Bon'e almenaŭ, se nur tio est'us! Ring'o'n, kiel ajn mult'e'kost'a ĝi est'us, oni fin'e pov'as ricev'i de'nov'e ĉe ĉiu hebre'o. Ebl'e, ĝi'a pri'labor'o ne plaĉ'is al li, ebl'e li ricev'is anstataŭ ĝi pli bel'a'n.

ekscit'it'e. —

Sed mi'a'n ring'o'n, mi dir'as, mi'a'n ring'o'n?

Neni'a'n ali'a'n, Amali'o. Ha! tia'n juvel'o'n, kaj sur mi'a fingr'o, kaj de Amali'o! De tiu ĉi lok'o eĉ la mort'o ĝi'n ne de'ŝir'us, — ne ver'e, Amali'o? Ne la kost'o de la diamant'o, ne la art'o de la pri'labor'o, la am'o far'as ĝi'a'n valor'o'n.... Kar'a infan'o, vi plor'as? Ve al tiu, kiu tiu'j'n ĉi kar'eg'a'j'n larm'o'j'n el'prem'as el tia'j ĉiel'a'j okul'o'j! Ha, kaj se vi ĉio'n sci'us, se vi li'n mem vid'us, se vi li'n vid'us en li'a nun'a form'o.

Monstr'o! kiel? en kia form'o?

Silent'u, silent'u, bon'a anim'o, ne far'u al mi detal'a'j'n demand'o'j'n! (Kvazaŭ al si mem, tamen laŭt'e.) Se ĝi almenaŭ hav'us vual'o'n, tiu abomen'ind'a mal'virt'o, por ke ĝi kaŝ'u si'n antaŭ la okul'o'j de la mond'o! Sed ĝi el'rigard'as terur'e tra la flav'a plumb'o'kolor'a okul'a rond'o; ĝi mal'kaŝ'as si'n per la mort'pal'a en'fal'int'a vizaĝ'o, ĝi el'turn'as abomen'e la ost'o'j'n; ĝi balbut'as per la du'on'a kripl'ig'it'a voĉ'o, ĝi predik'as terur'e laŭt'e per la trem'ant'a kaduk'a korp'o, ĝi tra'fos'as la plej intern'a'n cerb'o'n de la ost'o'j kaj ĝi romp'as la vir'a'n fort'o'n de la jun'ec'o; ĝi ŝpruc'ig'as la pus'a'n ruin'ig'a'n ŝaŭm'o'n el la frunt'o kaj vang'o'j kaj buŝ'o kaj el la tut'a supr'aĵ'o de la korp'o en form'o de terur'a lepr'o, kaj ĝi sid'as abomen'e en la kav'o'j de la brut'a hont'a part'o... Fi, fi! ĝi mi'n naŭz'as.... Naz'o, okul'o'j, orel'o'j ŝancel'iĝ'as... Vi vid'is tiu'n mizer'ul'o'n, Amali'o, kiu en ni'a kaduk'ul'ej'o mal'facil'e el'spir'is si'a'n anim'o'n, la hont'o ferm'et'is antaŭ li si'a'n tim'em'a'n okul'o'n, — vi ek'kri'is “ve al li!” Re'vok'u tiu'n bild'o'n ankoraŭ unu foj'o'n en vi'a'n anim'o'n, kaj vi hav'os antaŭ vi Karolon! Li'a'j kis'o'j est'as pest'o, li'a'j lip'o'j venen'us vi'a'j'n!

bat'as li'n. —

Sen'hont'a blasfem'ist'o!

Ĉu vi sent'as terur'o'n antaŭ tiu Karolo? ĉu vi sent'as abomen'o'n jam antaŭ la pal'a pentr'aĵ'o? Ir'u, rigard'u li'n mem, vi'a'n bel'a'n, anĝel'a'n, di'a'n Karolon! Ir'u, en'kapt'u li'a'n balzam'a'n spir'o'n kaj las'u vi'n mort'ig'i per la ambrozi'a'j odor'o'j, kiu'j vapor'as el li'a faŭk'o! La sol'a ek'spir'o de li'a buŝ'o met'os vi'n en tiu'n nigr'a'n mort'o'simil'a'n kap'turn'iĝ'o'n, kiu'n don'as la odor'o de fend'iĝ'ant'a kadavr'aĵ'o kaj la vid'o de kadavr'o'plen'a lok'o de batal'o.

de'turn'as si'a'n vizaĝ'o'n.

Kia eksplod'o de la am'o! Kia volupt'ec'o en la ĉirkaŭ'pren'ad'o! Sed ĉu ne est'as mal'just'e kondamn'i hom'o'n pro li'a kaduk'a ekster'aĵ'o? Eĉ en la plej mizer'a kripl'aĵ'o de Ezop'o pov'as bril'i grand'a, am'ind'a anim'o, kiel ruben'o en ŝlim'o. (Malic'e rid'et'ant'e.) Eĉ el pustul'a'j lip'o'j la am'o ja pov'as.... Kompren'ebl'e, se la mal'virt'o dis'sku'as ankaŭ la fortik'ec'o'n de la karakter'o, se kun'e kun la ĉast'ec'o for'flug'as ankaŭ la virt'o, kiel la odor'o mal'aper'as el velk'int'a roz'o, — se kun'e kun la korp'o ankaŭ la spirit'o kripl'iĝ'as...

ĝoj'e supr'e'n'salt'ant'e. —

Ha! Karolo! Nun mi vi'n de'nov'e re'kon'as! Vi est'as ankoraŭ tut'a, sen'difekt'a! Ĉio est'is mensog'o! Ĉu vi ne sci'as, abomen'ul'o, ke Karolo neniel pov'as far'iĝ'i tia? (Francisko star'as kelk'a'n temp'o'n medit'ant'e, post'e li subit'e si'n turn'as, por for'ir'i.) Kie'n vi tiel rapid'as? Ĉu vi for'kur'as de vi'a propr'a mal'honor'o?

kun kovr'it'a vizaĝ'o. —

Las'u mi'n, las'u mi'n! las'u liber'a'n kur'o'n al mi'a'j larm'o'j.... Tiran'a patr'o! la plej bon'a'n el vi'a'j fil'o'j tiel for'don'i al la mizer'o, al la ĉirkaŭ'ant'a mal'honor'o... Las'u mi'n, Amali'o, mi ĵet'os mi'n al li'a'j pied'o'j, genu'fleks'int'e mi li'n pet'eg'os, ke la el'dir'it'a'n mal'ben'o'n li ŝarĝ'u sur mi'n, ke li mi'n sen'hered'ig'u... mi'n... mi'a'n sang'o'n... mi'a'n Viv'o'n... Ĉio'n...

ĵet'as si'n sur li'a'n kol'o'n. —

Frat'o de mi'a Karolo! bon'eg'a, kar'eg'a Francisko!

Ho, Amali'o! kiel mi vi'n am'as por tiu ĉi ne'ŝancel'ebl'a fidel'ec'o al mi'a frat'o? Pardon'u mi'n, ke mi kuraĝ'is el'met'i vi'a'n am'o'n al tiu kruel'a prov'o! Kiel bel'e vi prav'ig'is mi'a'j'n esper'o'j'n! Kun tiu'j larm'o'j, tiu'j ĝem'o'j, tiu ĉiel'a indign'o... ankaŭ por mi, por mi... ni'a'j anim'o'j tiel harmoni'is...

Ho, ne! tio'n ĉi ili neniam far'is!

Ha, ili tiel harmoni'is, mi ĉiam pens'is, ke ni kred'ebl'e est'as du'nask'it'o'j! kaj ke se ne est'us la ĉagren'a diferenc'o ekster'a, kiu bedaŭr'ind'e don'as mal'profit'o'n al Karolo, — oni konstant'e ni'n inter'ŝanĝ'ad'us. Vi est'as, mi oft'e dir'ad'is al mi mem, vi est'as ja la tut'a Karolo, li'a eĥ'o, li'a plen'a portret'o!

sku'as la kap'o'n. —

Ne, ne, per la ĉast'a lum'o de la ĉiel'o! eĉ ne unu vejn'et'o de li, eĉ ne unu fajr'er'o de li'a'j sent'o'j

Tiel tut'e egal'a'j en ni'a'j inklin'o'j.... La roz'o est'is li'a plej am'at'a flor'o, — kaj kiu'n flor'o'n mi am'is pli ol roz'o'n? Li am'is pasi'e la muzik'o'n, kaj vi est'as atest'ant'o'j, vi, stel'o'j, vi ja tiel oft'e vid'ad'is mi'n en la mort'a silent'o de la nokt'o, sid'ant'a ĉe la fortepian'o, dum ĉio ĉirkaŭ mi kuŝ'is sen'mov'e en ombr'o kaj dorm'o; kaj kiel vi pov'as ankoraŭ dub'i, Amali'o, se ni'a am'o est'is perfekt'e ident'a, — kaj se la am'o est'as la sam'a, kiel do pov'as diferenc'i la am'ant'o'j?

rigard'as li'n kun mir'o.

Est'is trankvil'a, seren'a vesper'o, la last'a, antaŭ ol li for'vetur'is Lepsik'o'n; li pren'is mi'n kun si en tiu'n laŭb'o'n, kie vi tiel oft'e sid'ad'is kun'e en rev'o'j de am'o; long'e ni sid'is silent'e, fin'e li pren'is mi'a'n man'o'n kaj dir'is mal'laŭt'e kun larm'o'j: mi for'las'as Amali'o'n, mi ne sci'as... mi antaŭ'sent'as, kvazaŭ ĝi est'as por ĉiam... ne for'las'u ŝi'n, frat'o! est'u amik'o por ŝi, est'u ŝi'a Karolo... se Karolo... neniam re'ven'os.... (Ĵet'as si'n genu'e antaŭ ŝi kaj kis'as al ŝi pasi'e la man'o'n.) Neniam, neniam, neniam li re'ven'os, kaj mi tio'n ĉi promes'is al li kun sankt'a ĵur'o!

re'salt'ant'e. —

Perfid'ul'o! Kiel mi vi'n kapt'as! Ĝust'e en tiu laŭb'o li ĵur'ig'is mi'n, ke neni'a ali'a am'o, se li mort'us... vi vid'as, kiel mal'pi'e, kiel abomen'eg'e vi.... For de mi'a'j okul'o'j!

Vi mi'n ne kon'as, Amali'o, vi mi'n tut'e ne kon'as!

Ho, mi vi'n kon'as, de nun mi vi'n kon'as! Kaj vi pretend'is, ke vi est'as simil'a al li! Antaŭ vi li plor'us pro mi! Antaŭ vi! Pli volont'e li skrib'us mi'a'n nom'o'n sur la kolon'o'n de mal'honor'o! Tuj ir'u for!

Vi mi'n ofend'as!

Ir'u, mi dir'as! Vi ŝtel'is de mi kar'a'n hor'o'n, ĝi est'u de'kalkul'it'a al vi de vi'a viv'o!

Vi mi'n mal'am'as.

Mi vi'n mal'estim'eg'as, ir'u!

pied'o'bat'ant'e la plank'o'n. —

Atend'u! vi trem'os do antaŭ mi! For'ĵet'i mi'n pro almoz'ul'o? (Li koler'e for'ir'as.)

Ir'u, kanajl'o, nun mi de'nov'e est'as ĉe Karolo. Almoz'ul'o, li dir'as? Renvers'iĝ'is do la mond'o! Almoz'ul'o'j est'as reĝ'o'j, kaj reĝ'o'j est'as almoz'ul'o'j! La ĉifon'o'j'n, kiu'j'n li port'as sur si, mi ne ŝanĝ'us kontraŭ la purpur'o de reĝ'o'j. La rigard'o, per kiu li pet'as almoz'o'j'n est'as cert'e grand'a, reĝ'a rigard'o, — rigard'o, kiu frakas'as la luks'o'n, la parad'o'n, la triumf'o'j'n de la grand'ul'o'j kaj riĉ'ul'o'j! For en la polv'o'n, vi, bril'ant'a ornam'o! (Ŝi de'ŝir'as la perl'o'j'n de si'a kol'o.) Est'u mal'ben'it'a'j, ke vi port'as or'o'n kaj arĝent'o'n kaj juvel'o'j'n, vi, grand'a'j kaj riĉ'a'j! Est'u mal'ben'it'a'j, ke vi festen'as ĉe luks'a'j tabl'o'j! Est'u mal'ben'it'a'j, ke vi dorlot'as vi'a'j'n membr'o'j'n sur mol'a'j kusen'o'j de volupt'o! Karolo! Karolo! Tiel'e mi vi'n valor'as... (For'ir'as.)

Ĝi daŭr'as por mi tro long'e.... La doktor'o trov'as, ke li nun re'san'iĝ'os, — la viv'o de mal'jun'ul'o est'as etern'ec'o! Kaj nun mi hav'us liber'a'n eben'a'n voj'o'n, se ne est'us tiu ĉi ĉagren'a persist'a bul'o da karn'o, kiu, simil'e al la sorĉ'ist'a hund'o en la fabel'o'j, bar'as al mi la voj'o'n al mi'a'j trezor'o'j.

— Sed ĉu mi'a'j projekt'o'j dev'as si'n klin'i sub la fer'a'n jug'o'n de la meĥanism'o? Ĉu mi'a alt'e flug'ant'a spirit'o dev'as las'i al'lig'i si'n per ĉen'o al la limak'a ir'ad'o de la materi'o? For'blov'o de kandel'o, kiu jam sen tio brul'et'as nur per la last'a'j gut'o'j de si'a ole'o, — neni'o pli ĝi est'us.... Kaj tamen mi ne vol'us est'i mem la far'int'o, por ke la hom'o'j mi'n ne atak'u. Mi ne vol'us li'n rekt'e mort'ig'i, mi vol'us, ke li mem mort'u. Mi vol'us far'i kiel prudent'a kurac'ist'o, nur re'turn'it'e. Ne bar'i al la natur'o la voj'o'n per laŭ'larĝ'a strek'o, sed akcel'i ĝi'a'n propr'a'n ir'ad'o'n. Kaj ni ja hav'as la ebl'o'n pli'long'ig'i la kondiĉ'o'j'n de la viv'o, — kial do ni ne pov'us ankaŭ mal'long'ig'i ili'n?

— Filozof'o'j kaj medicin'ist'o'j instru'as ni'n, kiel bon'eg'e la humor'a stat'o de la spirit'o akord'iĝ'as kun la mov'o'j de la materi'o. Artr'it'a'j sent'ad'o'j est'as ĉiam akompan'at'a'j de mal'akord'o de la meĥanik'a'j vibraci'o'j, pasi'o'j difekt'as la fort'o'n de la viv'o, tro'ŝarĝ'it'a spirit'o dis'prem'as la korp'o'n, en kiu ĝi loĝ'as... Kiel do, sekv'e?... Se oni sci'us eben'ig'i al la mort'o tiu'n ne'glat'a'n voj'o'n al la kastel'o de la viv'o? pere'ig'i la korp'o'n per la spirit'o? Ha, ĝi est'us original'a far'o! se oni pov'us tio'n ĉi efektiv'ig'i? Far'o sen'kompar'a! Pri'pens'u, Moor! Tio ĉi est'us art'aĵ'o, kiu merit'us, ke vi est'u ĝi'a el'pens'int'o. Oni je al'konduk'is la pret'ig'ad'o'n de venen'o'j preskaŭ al la rang'o de bon'ord'a scienc'o, kaj per eksperiment'o'j oni dev'ig'is la natur'o'n, ke ĝi montr'u si'a'j'n lim'o'j'n, tia'manier'e, ke oni nun pri'kalkul'as la bat'o'j'n de la kor'o mult'a'j'n jar'o'j'n antaŭ'e kaj oni dir'as al la puls'o: ĝis tie kaj ne plu! Ĉu oni ne dev'us ankaŭ tie ĉi prov'i si'a'j'n flug'il'o'j'n?

— Kaj kiel mi dev'os nun aranĝ'i la labor'o'n, por detru'i la dolĉ'a'n, pac'a'n konsent'o'n inter la anim'o kaj ĝi'a korp'o? Kia'n spec'o'n de sent'o'j mi dev'os elekt'i? Kiu'j plej furioz'e atak'as la flor'ad'o'n de la viv'o? — Koler'o? — tiu ĉi mal'sat'eg'a lup'o tro rapid'e sat'iĝ'as. — Zorg'o? — tiu ĉi verm'o mord'et'as tro mal'rapid'e. — Mal'ĝoj'o? — tiu ĉi aspid'o ŝov'iĝ'as antaŭ'e'n tro mal'diligent'e. — Tim'o? — la esper'o ne permes'as al ĝi tro mult'e ampleks'i. — Kio? — Ĉu tio ĉi est'as jam ĉiu'j ekzekut'ist'o'j de la hom'o? Ĉu la batal'il'ar'o de la mort'o jam est'as tut'e el'ĉerp'it'a?. .. (Profund'e medit'ant'e.) Kiel?... Nu?... Kio? Ne!... Ha! (Subit'e rekt'iĝ'ant'e.) Terur'o! Kio'n la terur'o ne pov'as far'i? Kio'n pov'as far'i prudent'o aŭ religi'o kontraŭ la glaci'a ĉirkaŭ'pren'o de tiu ĉi gigant'o?... Kaj tamen? Se li ankaŭ al tiu ĉi atak'eg'o kontraŭ'star'us? Se li...? Ho, tiam don'u vi al mi help'o'n, ĉagren'eg'o, kaj vi, pent'o, infer'a Eŭmenid'o, fos'ant'a serpent'o, kiu re'maĉ'as si'a'n manĝ'o'n kaj re'manĝ'as si'a'n propr'a'n ekskrement'o'n, — etern'a'j detru'ant'in'o'j kaj etern'a'j kre'ant'in'o'j de si'a venen'o! Kaj vi, kri'eg'ant'a si'n'mem'kulp'ig'o, kiu dezert'ig'as si'a'n propr'a'n dom'o'n kaj vund'as si'a'n propr'a'n patr'in'o'n. Kaj ankaŭ vi don'u al mi vi'a'n help'o'n, bon'far'a'j graci'o'j mem, dolĉ'e rid'et'ant'a est'int'ec'o, kaj vi, grand'a'j'n trezor'o'j'n promes'ant'a, flor'ant'a est'ont'ec'o, montr'u al li en vi'a'j spegul'o'j la ĝoj'o'j'n de la ĉiel'o, dum vi'a for'kur'ant'a pied'o el'glit'iĝ'as el li'a'j avid'a'j brak'o'j... Tiel mi atak'os, bat'o post bat'o, sku'o post sku'o, tiu'n ĉi kaduk'a'n viv'o'n, ĝis ven'os la last'a el la an'ar'o da furi'o'j, la mal'esper'o!... Triumf'o, triumf'o! La plan'o est'as pret'a, — mal'facil'a ĝi est'is kaj ekster'ordinar'e art'a, fid'ebl'a, cert'a... ĉar (mok'e) la tranĉ'il'o de la analiz'ant'o trov'os ja neni'a'n post'e'sign'o'n de vund'o aŭ de detru'a venen'o. (Decid'e.) Bon'e do! (Herman'o en'ir'as.) Ha! Deus ex machina! Herman'o!

Pret'a por serv'i al vi, sinjor'a moŝt'o!

don'as al li la man'o'n. —

Kaj ne al mal'dank'em'ul'o vi serv'os.

Mi hav'as pruv'o'j'n de tio ĉi.

Vi hav'os pli, tre baldaŭ, tre baldaŭ, Herman'o! Mi hav'as i'o'n por dir'i al vi, Herman'o

Mi aŭskult'as per mil orel'o'j.

Mi kon'as vi'n, vi est'as decid'em'a hom'o, — soldat'a kor'o, har'o'j sur la lang'o! Mi'a patr'o vi'n tre ofend'is, Herman'o!

La diabl'o mi'n pren'u, se mi tio'n ĉi forges'os!

Tio ĉi est'as la ton'o de vir'o! Venĝ'o konven'as al vir'a brust'o. Vi plaĉ'as al mi, Herman'o. Pren'u tiu'n ĉi mon'uj'o'n, Herman'o. Ĝi est'us pli pez'a, se mi est'us mastr'o.

Tio ĉi est'as ja mi'a ĉiam'a dezir'o, sinjor'a moŝt'o; mi vi'n dank'as.

Efektiv'e, Herman'o? ĉu vi efektiv'e dezir'as, ke mi est'u mastr'o? Sed mi'a patr'o hav'as en la ost'o'j cerb'o'n de leon'o, kaj mi est'as la pli jun'a fil'o.

Mi dezir'us, ke vi est'u la pli mal'jun'a fil'o, kaj ke vi'a patr'o hav'u en la ost'o'j cerb'o'n de ftiz'a knab'in'o.

Ha! Kiel tiu ĉi pli mal'jun'a fil'o vi'n tiam rekompenc'us, kiel li vi'n lev'us en la lum'o'n el tiu ĉi mal'nobl'a polv'o, kiu tiel mal'mult'e harmoni'as kun vi'a spirit'o kaj nobel'ec'o! Tiam vi tut'a kiel vi nun star'as, est'us kovr'it'a per or'o, kaj per kvar ĉeval'o'j vi bru'e vetur'us tra la strat'o'j, cert'e, kred'u al mi! Sed mi forges'as, pri kio mi vol'is parol'i kun vi. Ĉu vi jam forges'is, Herman'o, la fraŭl'in'o'n von Edelreich?

Al mil diabl'o'j! Kial vi re'memor'ig'as mi'n pri ĉi tio?

Mi'a frat'o for'kapt'is ŝi'n de vi.

Li tio'n ĉi pent'os!

Ŝi for'rifuz'is vi'a'n am'o'n. Ŝajn'as al mi, ke li eĉ ĵet'is vi'n mal'supr'e'n de la ŝtup'ar'o.

Por tio mi en'ĵet'os li'n en la infer'o'n.

Li dir'is, ke oni rakont'as al si en la orel'o'j'n, ke vi est'is far'it'a inter la viand'o kaj kren'o, kaj ke vi'a patr'o neniam pov'is ek'rigard'i vi'n sen tio, ke li bat'us si'n en la brust'o'n kaj ĝem'us: “Di'o indulg'u mi'n pek'ul'o'n!”

furioz'e. —

Pro la tut'a fajr'o de la infer'o, silent'u!

Li konsil'is al vi, ke vi vend'u per aŭkci'o vi'a'n dokument'o'n de nobel'ec'o kaj vi por tio ĉi las'u flik'i al vi vi'a'j'n ŝtrump'o'j'n.

Per ĉiu'j diabl'o'j! mi el'grat'os al li per la ung'o'j la okul'o'j'n.

Kio? Vi koler'iĝ'as? Kiel vi pov'as koler'i kontraŭ li? kio'n mal'bon'a'n vi pov'as far'i al li? Kio'n tia rat'o pov'as far'i kontraŭ leon'o? Vi'a koler'o nur dolĉ'ig'os al li la triumf'o'n. Vi neni'o'n pov'as far'i krom kun'bat'i vi'a'j'n dent'o'j'n kaj el'verŝ'i vi'a'n furioz'o'n sur sek'a'n pan'o'n.

pied'bat'as la plank'o'n. —

Mi dis'frot'os li'n al polv'o.

frap'as li'n sur la ŝultr'o'n. —

Fi, Herman'o! vi est'as kavalir'o. Vi ne dev'as permes'i, ke la mal'honor'o rest'u sur vi. Vi ne dev'as el'las'i la fraŭl'in'o'n, ne, pro ĉio en la mond'o vi ne dev'as tio'n ĉi far'i, Herman'o! Al ĉiu'j diabl'o'j! mi far'us la plej ekstrem'a'j'n prov'o'j'n, se mi est'us sur vi'a lok'o.

Mi ne ripoz'os, antaŭ ol mi ambaŭ mi'a'j'n mal'am'at'o'j'n met'os sub la ter'o'n.

Ne tiel per'fort'e, Herman'o! Ven'u pli proksim'e'n.. vi hav'os Amali'o'n!

Tio'n ĉi mi dev'as, spit'e al la diabl'o! Tio'n ĉi mi dev'as.

Vi ŝi'n hav'os, mi dir'as al vi, kaj vi hav'os ŝi'n el mi'a man'o. Al'proksim'iĝ'u, mi dir'as... vi ebl'e ne sci'as, ke Karolo est'as jam kvazaŭ sen'hered'ig'it'a?

al'proksim'iĝ'ant'e. —

Ne'kompren'ebl'e! ĝi est'as la unu'a vort'o, kiu'n mi aŭd'as pri tio.

Est'u trankvil'a kaj aŭskult'u plu'e! Ali'a'n foj'o'n vi aŭd'os pli pri ĉi tio, — jes, mi dir'as al vi, de dek-unu monat'o'j li est'as kiel ekzil'it'a. Sed la mal'jun'ul'o jam bedaŭr'as la tro'rapid'a'n paŝ'o'n, kiu'n li tamen, (rid'ant'e) ŝajn'as al mi, ne mem far'is. Ankaŭ la fraŭl'in'o Edelreich atak'as li'n ĉiu'tag'e per si'a'j riproĉ'o'j kaj plend'o'j. Pli aŭ mal'pli fru'e li las'os serĉ'i li'n en ĉiu'j angul'o'j de la mond'o, — kaj se li li'n trov'os, tiam bon'a'n nokt'o'n, Herman'o! Vi tiam pov'os tre humil'e ten'i al li la kaleŝ'o'n, kiam li vetur'os kun ŝi al la preĝ'ej'o por edz'iĝ'i.

Mi li'n sufok'os antaŭ la Krucifiks'o.

La patr'o baldaŭ for'don'os al li la estr'ec'o'n kaj viv'os ripoz'e en si'a'j kastel'o'j. Tiam la fier'a flam'iĝ'ul'o hav'os la konduk'il'o'j'n en la man'o'j, tiam li mok'os si'a'j'n mal'am'ant'o'j'n kaj envi'ant'o'j'n, — kaj mi, kiu vol'is far'i vi'n grav'a, grand'a hom'o, mi mem, Herman'o, dev'os, profund'e klin'it'a antaŭ la sojl'o de li'a pord'o...

flam'iĝ'e. —

Ne, kiel mi'a nom'o est'as Herman'o, vi ne dev'os! dum ankoraŭ almenaŭ unu fajr'er'o da prudent'o bril'et'os en tiu ĉi cerb'o, tio'n ĉi vi ne dev'os!

Vi tio'n mal'help'os? Ankaŭ al vi, mi'a kar'a Herman'o, li sent'ig'os si'a'n skurĝ'o'n, li kraĉ'os al vi en la vizaĝ'o'n, kiam li renkont'os vi'n en la strat'o, kaj tiam ve al vi est'os, se vi mov'os vi'a'j'n ŝultr'o'j'n aŭ far'os mal'kontent'a'n mien'o'n, — vid'u, tiel'e star'as la afer'o de vi'a aspir'ad'o pri la fraŭl'in'o, vi'a'j esper'o'j, vi'a'j projekt'o'j.

Dir'u al mi, kio'n mi dev'as far'i?

Aŭskult'u do, Herman'o! Por ke vi vid'u, kiel mi, kiel honest'a amik'o, zorg'as pri vi'a sort'o, — ir'u, sur'met'u ali'a'j'n vest'o'j'n, far'u vi'n tut'e ne're'kon'ebl'a, las'u raport'i pri vi al la mal'jun'ul'o, dir'u, ke vi ven'as rekt'e el Bohem'uj'o, ke vi part'o'pren'is kun mi'a frat'o en la batal'o apud Prago, ke vi vid'is li'a'n mort'o'n sur la lok'o de batal'o...

Ĉu oni kred'os al mi?

Ho ho! pri tio las'u mi'n zorg'i! Pren'u tiu'n ĉi pak'et'o'n. En ĝi vi trov'os mi'a'n komisi'o'n detal'e kaj ankaŭ dokument'o'j'n, kiu'j la dub'o'n mem far'os kred'ant'a. Nun pen'u nur mal'aper'i ne'vid'at'e! Salt'u tra la mal'antaŭ'a pord'o en la kort'o'n, de tie trans la mur'o'n de la ĝarden'o, — la katastrof'o'n de tiu ĉi tragikomedi'o las'u al mi!

Kaj ĝi est'os: viv'u la nov'a sinjor'o, Francisko de Moor!

kares'as al li la vang'o'j'n. —

Kiel ruz'a vi est'as! Ĉar, vi vid'as, tia'manier'e ni ating'os ĉiu'j'n cel'o'j'n per unu foj'o kaj baldaŭ Amali'o ĉes'os esper'i pri li. La mal'jun'ul'o kulp'ig'os si'n pri la mort'o de si'a fil'o kaj — li est'as mal'san'a, — ŝancel'iĝ'ant'a konstru'aĵ'o ne bezon'as ter'trem'o'n, por renvers'iĝ'i, — li ne super'viv'os la sci'ig'o'n... Tiam mi est'as li'a sol'a fil'o, Amali'o perd'is si'a'j'n apog'o'j'n kaj far'iĝ'as lud'il'o de mi'a vol'o.... Tiam vi pov'as facil'e prezent'i al vi... per unu vort'o, ĉio ir'os laŭ dezir'o. Sed nur ne re'pren'u vi'a'n vort'o'n.

Kio'n vi dir'as? (Ĝoj'eg'e.) Pli ver'e kugl'o re'kur'os en la tub'o'n de la paf'il'o kaj danc'os en la intern'aĵ'o de si'a paf'ant'o, — fid'u mi'n! Las'u mi'n nur ag'i. Adiaŭ!

post'kri'ant'e al li. —

La rikolt'o aparten'os al vi, kar'a Herman'o! (Sol'a.) Kiam la bov'o en'tir'is la vetur'il'o'n kun gren'o en la gren'ej'o'n, tiam la best'o dev'as kontent'iĝ'i kun fojn'o. Vi ricev'os stal'ist'in'o'n, sed ne Amali'o'n! (For'ir'as.)

mal'laŭt'e en'ir'ant'e. —

Mal'bru'e, mal'bru'e! li dorm'et'as. (Ŝi star'iĝ'as antaŭ la dorm'ant'o.) Kiel bel'a, kiel honor'ind'a! honor'ind'a, kiel oni pentr'as la sankt'ul'o'j'n. Ne, mi ne pov'as vi'n koler'i! Blank'har'a kap'o, vi'n mi ne pov'as koler'i! Dorm'u trankvil'e, vek'iĝ'u gaj'e, mi sol'a ir'os kaj sufer'os.

sonĝ'ant'e. —

Mi'a fil'o! mi'a fil'o! mi'a fil'o!

pren'as li'a'n man'o'n. —

Aŭd'u, aŭd'u! Li'a fil'o est'as en li'a'j sonĝ'o'j.

Ĉu vi est'as ĉi tie? ĉu efektiv'e vi? Ha, kiel mizer'e vi vid'iĝ'as! Ne rigard'u mi'n per tiu ĉi mal'ĝoj'eg'a rigard'o! mi est'as jam sufiĉ'e mizer'a.

vek'as li'n rapid'e. —

Vek'iĝ'u, kar'a mal'jun'ul'o! Vi nur sonĝ'as. Re'konsci'iĝ'u!

du'on'e vek'iĝ'int'a. —

Li ne est'is ĉi tie? ĉu mi ne prem'is li'a'j'n man'o'j'n? Mal'bon'a Francisko! ĉu vi dezir'as eĉ el mi'a'j sonĝ'o'j li'n el'ŝir'i?

Vi rimark'as, Amali'o?

re'vigl'iĝ'as. —

Kie li est'as? Kie mi est'as? Vi ĉi tie, Amali'o?

Kiel vi vi'n sent'as? Vi hav'is san'ig'a'n dorm'o'n.

Mi sonĝ'is pri mi'a fil'o. Kial mi ne daŭr'ig'is sonĝ'i? Ebl'e mi ricev'us pardon'o'n el li'a buŝ'o.

Anĝel'o'j ne koler'as, — li vi'n pardon'as. (Ŝi pren'as li'a'n man'o'n mal'ĝoj'e.) Patr'o de mi'a Karolo, mi vi'n pardon'as.

Ne, mi'a fil'in'o! Tiu ĉi mort'a kolor'o de vi'a vizaĝ'o kondamn'as la patr'o'n. Mal'feliĉ'a knab'in'o! Mi sen'ig'is al vi la ĝoj'o'j'n de vi'a jun'ec'o, — ho, ne mal'ben'u mi'n!

kares'e kis'as li'a'n man'o'n. —

Vi'n?

Ĉu vi kon'as tiu'n ĉi portret'o'n, mi'a fil'in'o?

De Karolo!

Tia'n vid'iĝ'o'n li hav'is, kiam li komenc'is si'a'n dek-ses'a'n jar'o'n. Nun li est'as ali'a.... Ho, furioz'a mord'ad'o est'as en mi intern'e.... Tiu ĉi mol'ec'o de la trajt'o'j far'iĝ'is indign'o, tiu ĉi rid'et'o far'iĝ'is mal'esper'o. Ne ver'e, Amali'o? Ĝi est'is en li'a dat're'ven'o de nask'iĝ'o, en la jasmen'a laŭb'o, vi li'n pentr'is? Ho, mi'a fil'in'o! Vi'a am'o tiel feliĉ'ig'is mi'n.

ĉiam rigard'ant'e la portret'o'n. —

Ne, ne! Ĝi ne est'as li. Per Di'o, ĝi ne est'as Karolo. Ĉi tie, ĉi tie. (Montr'ant'e la kor'o'n kaj la frunt'o'n.) Tiel tut'a, tiel ali'a! La pal'a kolor'il'o ne sufiĉ'as, por kopi'i la ĉiel'a'n spirit'o'n, kiu reg'is en li'a fajr'a okul'o. For kun ĝi! Ĝi est'as tiel hom'a! Mi est'is fuŝ'ist'in'o.

Tiu ĉi bon'kor'a, varm'ig'a rigard'o, — se li star'us antaŭ mi'a lit'o, tiam mi viv'us en la mort'o mem! Neniam, neniam mi mort'us!

Neniam, neniam vi mort'us? Ĝi est'us salt'o, kiel oni salt'as de unu pens'o al ali'a pli bel'a, — tiu ĉi rigard'o lum'us al vi trans la tomb'o; tiu ĉi rigard'o port'us vi'n super la stel'o'j'n.

Est'as mal'facil'e, est'as mal'ĝoj'e! Mi mort'as, kaj mi'a fil'o Karolo ne est'as ĉi tie, — mi est'as port'at'a en la tomb'o'n, kaj li ne plor'as super mi'a tomb'o! Kiel dolĉ'e est'as est'i en'lul'at'a en la dorm'o'n de la mort'o per la preĝ'o de fil'o, — ĝi est'as lul'il'a kant'o.

rev'e. —

Jes, dolĉ'a, ĉiel'e dolĉ'a ĝi est'as, est'i en'lul'at'a en la dorm'o'n de la mort'o per kant'o de am'at'o, — ebl'e oni ankaŭ en la tomb'o daŭr'ig'as ankoraŭ sonĝ'i, — long'a, etern'a, sen'fin'a sonĝ'o pri Karolo, ĝis oni ek'son'ig'as la sonor'il'o'n de re'viv'iĝ'o... (Rekt'iĝ'ant'e, rav'it'e.) kaj de nun en li'a'j brak'o'j por etern'e. (Paŭz'o. Ŝi ir'as al la fortepian'o kaj lud'as.)

— Ĉu Hektor'o vol'as sen're'ven'e
Ir'i tie'n, kie koler'plen'e
Pro Patrokl'o buĉ'as la venĝ'ant'o?
Kiu do instru'os vi'a'n fil'o'n
Tim'i di'o'j'n, uz'i batal'il'o'n,
Se por ĉiam kovr'os vi'n la Ksant'o?

Bel'a kant'o, mi'a fil'in'o. Vi dev'os ĝi'n lud'i al mi, antaŭ ol mi mort'os.

Ĝi est'as la dis'iĝ'o de Andromaĥ'o kaj Hektor'o. — Karolo kaj mi oft'e kant'ad'is ĝi'n kun akompan'o de liut'o. (Ŝi lud'as plu'e.)

— Kar'ul'in’, halt'ig'u vi'a'n plor'o'n!
Al batal'o las'u for Hektor'o'n:
Vok'as li'n honor'o de Pergam'o.
Pro patr'uj’ atend'as mi'n pere'o,
Sed post glor'a mort’, en Elizeo
Por vi ĉiam daŭr'os mi'a am'o.

Ekster'e atend'as hom'o. Li pet'as, ke oni en'las'u li'n al vi; li dir'as, ke li hav'as grav'a'n sci'ig'o'n por vi.

Por mi nur unu afer'o en la mond'o est'as grav'a, vi tio'n sci'as, Amali'o. Ĉu ĝi est'as mal'feliĉ'ul'o, kiu bezon'as mi'a'n help'o'n? Li ne for'ir'u de ĉi tie kun ĝem'ad'o.

Se ĝi est'as almoz'ul'o, li rapid'e ven'u supr'e'n.

Amali'o, Amali'o, indulg'u mi'n!

lud'as plu'e. —

Jam ne son'as vi'a batal'il'o,
Orf'e kuŝ'os rust'e la arm'il'o,
Mort'os for la gent'o de Priam'o!
Vi for'ir'os, kie'n lum’ ne ven'as,
La Kocit’ si'n tra l’ dezert'o'j tren'as, —
En la Let'o dron'os vi'a am'o.

— Ĉiu mi'a pens'o kaj prefer'o
Dron'os en la Let'o sub la ter'o,
Sed ne dron'os am’ de mi'a kor'o!
Aŭd'u! Jam li vok'as mi'n sovaĝ'e. —
Ĉes'u plor'i, ten'u vi'n kuraĝ'e!
Ne, ne dron'os am'o de Hektor'o!

Jen est'as la hom'o. Li dir'as, ke terur'a'j sci'ig'o'j vi'n atend'as. Ĉu vi pov'as ili'n aŭskult'i?

Tia sci'ig'o pov'as est'i nur unu. Al'proksim'iĝ'u, mi'a amik'o, kaj ne indulg'u mi'n! Don'u al li pokal'o'n da vin'o!

per ŝanĝ'it'a voĉ'o. —

Vi'a sinjor'a moŝt'o! Ne koler'u mal'riĉ'a'n hom'o'n, se li kontraŭ si'a vol'o tra'bor'os vi'a'n kor'o'n. Mi est'as fremd'ul'o en tiu ĉi land'o, sed vi'n mi kon'as tre bon'e, vi est'as la patr'o de Karolo de Moor.

De kie vi tio'n ĉi sci'as?

Mi kon'is vi'a'n fil'o'n.

viv'ec'e. —

Li viv'as? li viv'as? Vi li'n kon'as? kie li est'as? kie, kie? (Vol'as for'kur'i.)

Vi sci'as pri mi'a fil'o?

Li stud'is en Lepsik'o. De tie li komenc'is migr'ad'i, mi ne sci'as kiel mal'proksim'e. Li tra'vag'is German'uj'o'n ĉirkaŭ'e kaj, kiel li dir'is al mi, kun ne'kovr'it'a kap'o, kaj li almoz'e el'pet'ad'is al si pan'o'n antaŭ la pord'o'j. Kvin monat'o'j'n post'e komenc'iĝ'is de'nov'e la abomen'a milit'o inter Prus'uj'o kaj Aŭstr'uj'o, kaj ĉar li jam neni'o'n en la mond'o pov'is esper'i, tial la son'o'j de la venk'a tambur'o de Frederik'o for'tir'is li'n Bohem'uj'o'n. Permes'u al mi, li dir'is al la grand'a Ŝverinido, ke mi mort'u per la mort'o de hero'o'j, — mi ne hav'as plu patr'o'n!

Ne rigard'u mi'n tiel, Amali'o!

Oni don'is al li standard'o'n. Li al'iĝ'is al la venk'a flug'o de la Prus'o'j. La sort'o far'is, ke ni ambaŭ kuŝ'is sub unu tend'o. Li mult'e parol'is pri si'a mal'jun'a patr'o kaj pri pli bon'a'j pas'int'a'j tag'o'j kaj pri detru'it'a'j esper'o'j... ni'a'j okul'o'j est'is plen'a'j de larm'o'j.

kaŝ'as si'a'n kap'o'n en la kusen'o'n. —

Silent'u, ho silent'u!

Ok tag'o'j'n post'e est'is la varm'eg'a batal'o apud Prago. Mi pov'as dir'i al vi, vi'a fil'o si'n ten'is, kiel brav'a batal'ist'o. Li far'is mir'ind'aĵ'o'j'n antaŭ la okul'o'j de la arme'o. Kvin regiment'o'j dev'is anstataŭ'i unu la ali'a'n, sed li star'is. Fajr'a'j kugl'o'j fal'ad'is dekstr'e kaj mal'dekstr'e, sed vi'a fil'o star'is. Unu kugl'o frakas'is al li la dekstr'a'n man'o'n, vi'a fil'o pren'is la standard'o'n en la mal'dekstr'a'n, kaj li star'is.

rav'it'e. —

Hektor'o, Hektor'o! Ĉu vi aŭd'as? li star'is!

Mi renkont'is li'n en la vesper'o de la batal'o, fal'int'a'n sub la fajf'ad'o de kugl'o'j; per la mal'dekstr'a man'o li est'is re'ten'ant'a la torent'e el'flu'ant'a'n sang'o'n, la dekstr'a'n li en'ŝov'is en la ter'o'n. “Frat'o! — li ek'kri'is al mi, — kur'as la fam'o, ke la general'o antaŭ unu hor'o fal'is”. — “Li fal'is, — mi dir'is, — kaj vi?” — “Nu, kiu est'as brav'a soldat'o, — li ek'kri'is kaj liber'ig'is si'a'n mal'dekstr'a'n man'o'n, — tiu sekv'u si'a'n general'o'n, kiel mi!”. Tuj li el'spir'is si'a'n grand'a'n anim'o'n.

koler'eg'e ek'paŝ'ant'e kontraŭ Herman'o'n. —

Ho, la mort'o en'ŝlos'u vi'a'n mal'ben'it'a'n lang'o'n! Ĉu vi ven'is ĉi tie'n, por don'i al ni'a patr'o la bat'o'n de la mort'o? Patr'o! Amali'o! Patr'o!

Ĝi est'is la last'a vol'o de mi'a mort'ant'a kamarad'o. “Pren'u tiu'n ĉi glav'o'n, — li dir'is agoni'ant'e, — trans'don'u ĝi'n al mi'a mal'jun'a patr'o; la sang'o de li'a fil'o al'glu'iĝ'is al ĝi, li est'as venĝ'it'a, li ĝoj'u! Dir'u al li, ke li'a mal'ben'o pel'is mi'n al la batal'o kaj mort'o, ke mi fin'is mi'a'n viv'o'n en mal'esper'o!” Li'a last'a ĝem'o est'is “Amali'o”.

kiel vek'it'a el mort'a dorm'o. —

Li'a last'a ĝem'o est'is Amali'o!

terur'e kri'ant'e kaj el'ŝir'ant'e al si la har'o'j'n. —

Mi'a mal'ben'o en'pel'is li'n en la mort'o'n! li fin'is si'a'n viv'o'n en mal'esper'o!

vag'ant'e tra la ĉambr'o. —

Ho, kio'n vi far'is, patr'o! Mi'a Karolo, mi'a frat'o!

Jen est'as la glav'o kaj jen est'as ankaŭ portret'o, kiu'n li sam'temp'e el'pren'is el sur la brust'o. Ĝi simil'as perfekt'eg'e tiu'n ĉi fraŭl'in'o'n. Ĉi tio'n al mi'a frat'o Francisko, li dir'is, — mi ne sci'as, kio'n li vol'is dir'i per ĉi tio.

kvazaŭ tre mir'ig'it'a. —

Al mi? la portret'o'n de Amali'o? Al mi?

koler'eg'e al'paŝ'ant'e al Herman'o. —

Mal'nobl'a, sub'aĉet'it'a tromp'ant'o! (Kapt'as li'n furioz'e ĉe la brak'o.)

Mi ne est'as tromp'ant'o, moŝt'o fraŭl'in'o. Rigard'u mem, ĉu ĝi ne est'as vi'a portret'o, — kred'ebl'e vi mem ĝi'n don'is al li.

Per Di'o, Amali'o, ĝi est'as vi'a portret'o! Ĝi est'as efektiv'e vi'a!

re'don'as al li la portret'o'n. —

Mi'a, mi'a! Ho, ĉiel'o kaj ter'o!

kri'ant'e kaj grat'ant'e al si la vizaĝ'o'n. —

Ho ve, ho ve! Mi'a mal'ben'o al'pel'is li'n al la mort'o! pere'is en mal'esper'o!

Kaj li memor'is pri mi en la last'a mal'facil'a hor'o de la mort'ad'o, pri mi! Anĝel'a anim'o, — kiam la nigr'a standard'o de la mort'o jam bru'is super li... pri mi!...

balbut'ant'e. —

Mi'a mal'ben'o li'n pel'is al la mort'o, pere'is mi'a fil'o en mal'esper'o!

Mi ne pov'as el'ten'i tia'n mal'ĝoj'eg'o'n. Adiaŭ, mal'jun'a sinjor'o! (Mal'laŭt'e al Francisko.) Ho, kial vi tio'n ĉi far'is, sinjor'o? (Rapid'e for'ir'as.)

salt'lev'iĝ'ant'e post'kri'as al li. —

Rest'u! rest'u! Kio est'is li'a'j last'a'j vort'o'j?

halt'ant'e en la pord'o. —

Li'a last'a ĝem'o est'is Amali'o. (For'ir'as.)

Li'a last'a ĝem'o est'is Amali'o! Ne! vi ne est'as tromp'ant'o! Sekv'e ĝi est'as ver'o, ver'o, — li mort'is, li mort'is! (Vag'as ŝancel'iĝ'ant'e kaj fal'as.) mort'is! Karolo mort'is!

Kio'n mi vid'as! Kio est'as tie sur la glav'o? skrib'it'e per sang'o — “Amali'o”!

De li?

Ĉu mi bon'e vid'as aŭ mi sonĝ'as? Jen per sang'a skrib'o: “Francisko, ne for'las'u mi'a'n Amali'o'n”. Vid'u do, vid'u do! Kaj sur la ali'a flank'o: “Amali'o! vi'a'n ĵur'o'n nul'ig'is la ĉio'pov'a mort'o”. Ĉu vi nun vid'as, ĉu vi vid'as? li skrib'is ĉi tio'n per rigid'iĝ'ant'a man'o, li skrib'is ĉi tio'n per la varm'a sang'o de si'a kor'o, li skrib'is ĝi'n sur la solen'a rand'o de la etern'ec'o! Li'a spirit'o prokrast'is si'a'n for'flug'o'n, por inter'lig'i ankoraŭ Franciskon kaj Amali'o'n.

Sankt'a Di'o! Ĝi est'as li'a man'o! Li neniam mi'n am'is! (For'ir'as rapid'e.)

pied'o'bat'ant'e la plank'o'n. —

Al la diabl'o! mi'a tut'a art'o romp'iĝ'as sur tiu ĉi obstin'a kap'o!

Ho ve! ho ve! Ne for'las'u mi'n, mi'a fil'in'o! Francisko, Francisko, re'don'u al mi mi'a'n fil'o'n!

Kiu don'is al li la mal'ben'o'n? Kiu pel'is si'a'n fil'o'n al batal'o, mort'o kaj mal'esper'o? Ho, li est'is anĝel'o, juvel'o de la ĉiel'o. Mal'ben'o al li'a'j mort'ig'int'o'j! Mal'ben'o, mal'ben'o al vi mem!

bat'as per la pugn'o si'a'n brust'o'n kaj frunt'o'n. —

Li est'is anĝel'o, juvel'o de la ĉiel'o! Mal'ben'o, mal'ben'o, pere'o, mal'ben'o al mi mem! Mi est'as patr'o, kiu mort'ig'is si'a'n grand'a'n fil'o'n. Mi'n li am'is ĝis la mort'o! Por venĝ'i pro mi, li kur'is al batal'o kaj mort'o! Ho, mi, monstr'o! monstr'o! (Furioz'as kontraŭ si mem.)

Li est'as for, kio'n nun help'as tro mal'fru'a'j plend'o'j? (Sarkasm'e rid'as.) Est'as pli facil'e mort'ig'i, ol re'viv'ig'i. Vi neniam re'ven'ig'os li'n el li'a tomb'o

Neniam, neniam, neniam mi re'ven'ig'os li'n el tomb'o! For, perd'it'a por ĉiam! Kaj vi el'log'is de mi la mal'ben'o'n, vi, vi.... Re'don'u al mi mi'a'n fil'o'n!

Ne incit'u mi'a'n koler'o'n! Mi for'las'os vi'n en la mort'o!

Monstr'o! Monstr'o! Re'don'u al mi mi'a'n fil'o'n! (Salt'lev'iĝ'as de la seĝ'o kaj vol'as kapt'i Franciskon ĉe la gorĝ'o, sed tiu ĉi li'n re'ĵet'eg'as.)

Sen'fort'a'j ost'o'j! Vi kuraĝ'as... Mort'u! Mal'esper'u! (For'ir'as.)

Mil mal'ben'o'j persekut'u vi'n! Vi ŝtel'is al mi mi'a'n fil'o'n el la brak'o'j. (Ĵet'as si'n mal'esper'e tie'n kaj re'e'n en la seĝ'o.) Ho ve, ho ve! Mal'esper'i kaj ne mort'i! Ili for'kur'as, ili for'las'as mi'n ĉe la mort'o, mi'a'j bon'a'j anĝel'o'j for'kur'as de mi, ĉiu'j sankt'ul'o'j for'kur'as de la mal'varm'a griz'a mort'ig'int'o. Ho ve, ho ve! Ĉu neni'u vol'as ten'i al mi la kap'o'n, neni'u vol'as liber'ig'i la agoni'ant'a'n anim'o'n? Neniom da fil'o'j, neniom da fil'in'o'j, neniom da amik'o'j! Nur hom'o'j... neni'u vol'as?... Sol'a... for'las'it'a... Ho ve, ho ve! Mal'esper'i kaj tamen ne mort'i!

Amali'o! send'it'o de la ĉiel'o! Ĉu vi ven'as, por for'liber'ig'i mi'a'n anim'o'n?

per pli kviet'a ton'o. —

Vi perd'is bel'eg'a'n fil'o'n.

Vi vol'as dir'i “mort'ig'is”. Ŝarĝ'it'a per tiu ĉi atest'o mi al'paŝ'os al la juĝ'a seĝ'o de Di'o.

Ne, ne, mal'feliĉ'a mal'jun'ul'o! La ĉiel'a Patr'o re'vok'is li'n al si. Ni est'us tro feliĉ'a'j en tiu ĉi mond'o. Supr'e, supr'e super la sun'o'j, ni li'n re'vid'os de'nov'e.

Re'vid'i, re'vid'i! Glav'o tranĉ'os mi'a'n anim'o'n, kiam mi vid'os li'n inter la sankt'ul'o'j; mez'e en la ĉiel'o trem'ig'os mi'n terur'o'j de la infer'o! ĉe la rigard'ad'o de la etern'ec'o frakas'ad'os mi'n la re'memor'o, ke mi mort'ig'is mi'a'n fil'o'n!

Ho, per si'a rid'et'o li for'ig'os la dolor'a'n re'memor'o'n el vi'a anim'o! Est'u gaj'a, kar'a patr'o! mi est'as tut'e gaj'a. Ĉu li ne kant'is jam al la ĉiel'a'j aŭskult'ant'o'j la nom'o'n Amali'o sur la seraf'a harp'o, kaj la ĉiel'a'j aŭskult'ant'o'j dolĉ'e ĝi'n ripet'is? Li'a last'a ĝem'o est'is ja Amali'o! Ĉu li'a unu'a ĉiel'a vok'o ne est'os Amali'o?

Ĉiel'a konsol'o flu'as el vi'a'j lip'o'j! Li rid'et'os al mi, vi dir'as? pardon'os? Vi dev'as rest'i apud mi, am'at'in'o de mi'a Karolo, kiam mi est'os mort'ant'a.

Mort'i est'as flug'i en li'a'j'n brak'o'j'n. Feliĉ'a vi est'as! Envi'ind'a vi est'as. Kial tiu'j ĉi ost'o'j ne est'as putr'a'j? kial tiu'j ĉi har'o'j ne est'as griz'a'j? Ve al mi pro mi'a'j fort'o'j de jun'ec'o! Kun ĝoj'o mi akcept'us vi'n, vi, sen'suk'a mal'jun'ec'o, kiu est'as pli proksim'a al la ĉiel'o kaj al mi'a Karolo!

Al'ir'u, mi'a fil'o! Pardon'u mi'n, se mi antaŭ'e est'is tro kruel'a kontraŭ vi! Mi ĉio'n al vi pardon'as. Mi tiel fort'e dezir'us for'don'i mi'a'n anim'o'n en pac'o.

Ĉu vi jam sufiĉ'e plor'is pri vi'a fil'o? Kiom mi vid'as, vi hav'as nur unu fil'o'n.

Jakobo hav'is dek-du fil'o'j'n, tamen pri si'a Jozefo li plor'is per sang'a'j larm'o'j.

Hm!

Ir'u, pren'u la Bibli'o'n, mi'a fil'in'o, kaj leg'u al mi la histori'o'n pri Jakobo kaj Jozefo! Ĝi ĉiam tiel kor'tuŝ'ad'is mi'n, kvankam mi tiam ne est'is ankoraŭ Jakobo.

Kiu'n lok'o'n mi leg'u al vi? (Pren'as la Bibli'o'n kaj foli'as.)

Leg'u al mi pri la mal'ĝoj'eg'o de la perd'int'o, kiam li ne trov'is Jozefon inter si'a'j infan'o'j kaj van'e atend'ad'is li'n en la mez'o de si'a'j dek-unu fil'o'j, kaj li'a'n plend'a'n kant'o'n. kiam li ek'sci'is, ke li'a Jozefo mal'aper'is por ĉiam.

leg'as. —

“Tiam ili pren'is la vest'o'n de Jozefo, Kaj ili buĉ'is kapr'o'n kaj tremp'is la vest'o'n en la sang'o'n kaj send'is la makul'it'a'n vest'o'n kaj al'port'ig'is ĝi'n al si'a patr'o kaj dir'ig'is: tio'n ni trov'is, — rigard'u, ĉu ĝi est'as la vest'o de vi'a fil'o, aŭ ne?” (Francisko subit'e for'ir'as.) “Sed li ĝi'n re'kon'is kaj dir'is: ĝi est'as la vest'o de mi'a fil'o, kruel'a best'o li'n for'manĝ'is, sovaĝ'a best'o dis'ŝir'is Jozefon.”

re'fal'as sur la kusen'o'n. —

Sovaĝ'a best'o dis'ŝir'is Jozefon!

leg'as plu'e. —

“Kaj Jakobo dis'ŝir'is si'a'j'n vest'o'j'n kaj met'is sak'o'n ĉirkaŭ si'a'j'n lumb'o'j'n, kaj li funebr'is pro si'a fil'o long'a'n temp'o'n, kaj ĉiu'j li'a'j fil'o'j kaj fil'in'o'j pen'is li'n konsol'i; sed li ne las'is si'n konsol'i kaj dir'is: kun mal'ĝoj'o mi mal'supr'e'n'ir'os...”

Ĉes'u, ĉes'u! Al mi far'iĝ'as tre mal'bon'e.

al'salt'as, fal'ig'int'e la libr'o'n. —

Help'u, ĉiel'o! Kio ĝi est'as?

Ĝi est'as la mort'o!... Nigr'a... naĝ'as... antaŭ mi'a'j... okul'o'j... mi vi'n pet'as... vok'u la pastr'o'n... li mi'n komuni'u. Kie est'as... mi'a fil'o Francisko?

Li for'kur'is! Di'o ni'n kompat'u!

For'kur'is... for'kur'is de la lit'o de la mort'ant'o?... kaj ĉi tio est'as ĉio, ĉio... de du infan'o'j plen'a'j de esper'o... Vi ili'n don'is... Vi ili'n pren'is.... Vi'a nom'o est'u...

kun subit'a ek'kri'o. —

Mort'is! Ĉio mort'is! (For'ir'as mal'esper'e.)

en'salt'as kun ĝoj'o. —

Mort'is, ili kri'as, mort'is! Nun mi est'as mastr'o. En la tut'a kastel'o oni kri'eg'as, ke li mort'is. Tamen ebl'e li nur dorm'as? Cert'e, ha cert'e! Ver'e ĝi est'as tia dorm'o, kiu'n neniam sekv'as la vok'o “bon'a'n tag'o'n”, — dorm'o kaj mort'o est'as nur du du'nask'it'o'j. Ni inter'ŝanĝ'u do iom la nom'o'j'n! Brav'a, bon'ven'a dorm'o, ni nom'os vi'n mort'o! (Li al'prem'as al la mal'jun'ul'o la okul'o'j'n.) Kiu nun ven'os kaj kuraĝ'os vok'i mi'n al juĝ'o? aŭ dir'i al mi en la vizaĝ'o'n: vi est'as kanajl'o! For do tiu'n ŝarĝ'a'n mask'o'n de kviet'ec'o kaj virt'o! Nun vi vid'os la nud'a'n Franciskon, kaj terur'o vi'n kapt'os! Mi'a patr'o super'ŝut'ad'is si'a'j'n postul'o'j'n per suker'o, far'is el si'a posed'aĵ'o famili'a'n rond'et'o'n, li sid'ad'is kun afabl'a rid'et'o antaŭ la pord'o kaj salut'ad'is ĉiu'j'n kiel frat'o'j'n kaj infan'o'j'n. Mi'a'j brov'o'j pend'os super vi kiel fulm'o'tondr'a'j nub'o'j, mi'a sinjor'a nom'o si'n port'ad'os super tiu'j ĉi mont'o'j kiel minac'a komet'o, mi'a frunt'o est'os vi'a barometr'o! Li kares'ad'is la nuk'o'n, kiu obstin'e si'n lev'is kontraŭ li. Sed mi ne am'as rid'et'i kaj kares'i. Mi hak'os al vi la akr'a'j'n spron'o'j'n en la karn'o'n, kaj mi uz'os la sen'kompat'a'n skurĝ'o'n. En mi'a posed'aĵ'o mi al'konduk'os al tio, ke ter'pom'o'j kaj mal'fort'a bier'o far'iĝ'os regal'aĵ'o por fest'o'j, kaj ve al tiu, kiu renkont'iĝ'os al mi'a'j okul'o'j kun plen'a'j kaj ruĝ'a'j vang'o'j! Pal'ec'o de mal'riĉ'ec'o kaj de sklav'a tim'o est'as mi'a am'at'a kolor'o; en tiu'n ĉi livre'o'n mi vi'n vest'os. (Li for'ir'as.)

Ĝi est'as vi? efektiv'e vi? las'u do vi'n sufok'i en mi'a'j brak'o'j, kar'a kor'am'at'o Maŭric'o! Bon'ven'o'n al vi en la Bohem'a'j arb'ar'o'j! Vi far'iĝ'is grand'a kaj dik'a, Per ĉiu'j diabl'o'j de la infer'o! Vi al'konduk'is ja tut'a'n ar'eg'o'n da rekrut'o'j, vi brav'eg'a varb'ist'o!

Ne ver'e, frat'o, ne ver'e? Kaj ĉio plen'a'j brav'ul'o'j! Vi ne kred'os, mi hav'as evident'a'n ben'o'n de Di'o: mi est'is mal'riĉ'a mal'sat'a simpl'ul'o, mi hav'is neni'o'n krom tiu ĉi baston'o, kiam mi trans'ir'is la Jordan'o'n, kaj nun ni est'as en la nombr'o de sep'dek-ok, plej'e ruin'ig'it'a'j butik'ist'o'j, for'pel'it'a'j magistr'o'j kaj skrib'ist'o'j el la Ŝvab'a'j provinc'o'j; ĝi est'as ja korpus'o da brav'ul'o'j, mi'a frat'o, rav'a'j hom'o'j, mi al vi dir'as, — unu al ali'a ŝtel'as la buton'o'j'n de la pantalon'o kaj star'as sen'danĝer'e apud li nur kun ŝarg'it'a paf'il'o, — kaj ili hav'as ĉio'n sufiĉ'e kaj hav'as tiel grand'a'n renom'o'n en la ĉirkaŭ'aĵ'o de kvar'dek mejl'o'j, ke vi simpl'e ne kompren'os. Tie ekzist'as neni'u gazet'o, en kiu vi ne trov'us artikol'et'o'n pri la ruz'ul'o Spiegelberg; mi eĉ simpl'e pro tio ili'n abon'as, — de la kap'o ĝis la pied'o'j ili mi'n prezent'is, vi pens'us, ke vi mi'n vid'as, eĉ pri la buton'o'j de mi'a surtut'o ili ne forges'is. Sed ni ord'e konduk'as ili'n je la naz'o. Ekzempl'e antaŭ ne long'e mi ir'as en la pres'ej'o'n, mi dir'as, ke mi vid'is la fam'a'n Spiegelberg, kaj mi dikt'as al unu skrib'aĵ'ist'o, kiu tie sid'as, la viv'a'n bild'o'n de unu tie'a doktor'o; la afer'o efik'as, la sinjor'o est'as arest'at'a, turment'e pri'demand'at'a, kaj pro tim'eg'o kaj mal'saĝ'ec'o li konfes'as, la diabl'o'j mi'n pren'u, li konfes'as, ke li est'as Spiegelberg... Per ĉiu'j diabl'o'j! Mi est'is jam pret'a ir'i al la magistrat'o kaj protest'i, ke la kanajl'o tiel profan'as mi'a'n nom'o'n, — kaj mi dir'as al vi, tri monat'o'j'n post'e li jam est'as pend'ig'it'a. Mi dev'is en'frot'i al mi post'e bon'a'n porci'o'n da tabak'o, kiam mi promen'is preter la pend'ing'o kaj vid'is la pseŭdo-Spiegelbergon, parad'ant'a'n en si'a majest'ec'o, — kaj dum'e dum Spiegelberg pend'as, Spiegelberg tre mal'laŭt'e el'ŝtel'iĝ'as el la ret'o kaj montr'as post la dors'o al la super'saĝ'a just'ec'o tia'j'n azen'a'j'n orel'o'j'n, ke oni pov'us krev'i de rid'o.

rid'as. —

Vi efektiv'e est'as ĉiam ankoraŭ la sam'a.

Mi est'as tio, kiel vi vid'as, per korp'o kaj anim'o. Mal'saĝ'ul'o! Unu ŝerc'o'n mi dev'as al vi ankoraŭ rakont'i, kiu'n mi antaŭ ne long'e far'is en la monaĥ'in'ej'o de la sankt'a Cecili'o. En mi'a vag'ad'o mi traf'is la monaĥ'in'ej'o'n pli-mal'pli ĉe la vesper'iĝ'o, kaj ĉar mi ĝust'e en tiu tag'o ne el'paf'is ankoraŭ eĉ unu kartoĉ'o'n, — vi sci'as, ke mi terur'e mal'am'as la “diem perdidi”, — tial ankoraŭ la nokt'o dev'is est'i bel'ig'it'a per iu far'o, se ĝi eĉ koncern'us orel'o'n de diabl'o! Ni ten'as ni'n trankvil'e ĝis mal'fru'e en la nokt'o. Far'iĝ'as plen'a silent'o. La kandel'o'j est'as esting'it'a'j. Ni supoz'as, ke la monaĥ'in'o'j nun est'as kred'ebl'e en la lit'o'j. Nun mi pren'as kun mi mi'a'n kamarad'o'n Grimm, ordon'as al la ali'a'j atend'i antaŭ la pord'eg'o, ĝis ili aŭd'os mi'a'n fajf'o'n, — mi mal'liber'ig'as la gard'ist'o'n de la monaĥ'in'ej'o, for'pren'as de li la ŝlos'il'o'j'n, mi en'ŝtel'iĝ'as tie'n, kie dorm'as la serv'ant'in'o'j, for'pren'as de ili la vest'o'j'n kaj el'port'as la pak'aĵ'o'n ekster la pord'eg'o'n. Ni ir'as plu'e'n de ĉel'o al ĉel'o, al unu frat'in'o post ali'a ni for'pren'as la vest'o'j'n, fin'e ankaŭ al la abat'in'o. Nun mi ek'fajf'as, kaj mi'a'j hom'o'j tie ekster'e komenc'as atak'i kaj furioz'i, kvazaŭ ven'is la tag'o de la last'a juĝ'o, kaj kun best'eg'a bru'o ili en'fal'as en la ĉel'o'j'n de la frat'in'o'j! Ha ha ha! Jen vi dev'us vid'i la tumult'o'n, kiel la naiv'a'j kre'aĵ'et'o'j en la mal'lum'o palp'e serĉ'ad'is si'a'j'n vest'o'j'n kaj farad'is rid'ind'a'j'n gest'o'j'n, ne trov'ant'e la vest'o'j'n, kaj ni dum'e bru'e atak'is, kaj ili de tim'o kaj konfuz'iĝ'o en'volv'is si'n en la lit'o'tuk'o'j'n, aŭ ramp'is mal'antaŭ la forn'o'j'n kiel kat'in'o'j, kaj ali'a'j de tim'eg'o tiel ŝpruc'ig'is en la ĉambr'o'n, ke vi pov'us tie lern'i naĝ'i.... Kaj la mizer'a kri'ad'o kaj plor'ad'o, kaj fin'e la mal'jun'a murmur'ist'in'o, la abat'in'o, vest'it'a kiel Evo antaŭ la fal'o... vi sci'as ke sur la tut'a ter'a glob'o neni'u kre'aĵ'o est'as por mi tiel abomen'a, kiel arane'o kaj mal'jun'a vir'in'o, — kaj nun prezent'u al vi la nigr'e-brun'a'n, sulk'o'plen'a'n, vil'a'n vir'in'aĉ'o'n danc'ant'a antaŭ mi kaj ĵur'pet'ant'a mi'n per si'a virg'ul'in'a ĉast'ec'o... al ĉiu'j diabl'o'j! Mi jam est'is pret'a don'i al ŝi kelk'a'j'n fort'a'j'n bat'o'j'n en la nobl'a'j'n part'o'j'n.... Mal'long'e decid'it'e! aŭ ĉi tie'n la arĝent'aĵ'o'n, la monaĥ'in'ej'a'n trezor'o'n kaj la tut'a'n mon'o'n, aŭ... mi'a'j hom'o'j mi'n jam kompren'is... Mi dir'as al vi, mi el'port'is el la monaĥ'in'ej'o pli ol mil taler'o'j, kaj al tio mi hav'is amuz'o'n, kaj mi'a'j brav'ul'o'j las'is al ili memor'aĵ'o'n kiu'n ili port'os tut'a'j'n naŭ monat'o'j'n.

kun pied'ek'bat'o. —

Al la diabl'o'j! kial mi tie ne est'is!

Vi vid'as? Dir'u mem, ĉu tio ĉi ne est'as diboĉ'a viv'o? kaj al tio oni rest'as freŝ'a kaj fort'a, kaj la korpus'o si'n ten'as kaj ŝvel'as kun ĉiu hor'o kiel ventr'o de prelat'o. Mi ne sci'as, mi kred'ebl'e hav'as en mi i'o'n magnet'a'n, kio al'tir'as ĉiu'j'n kanajl'o'j'n sur la tut'a ter'o de Di'o, kiel ŝtal'o la fer'o'n.

Bel'a magnet'o vi est'as! Sed mi vol'us ja sci'i, al la diabl'o, kia'j'n sorĉ'aĵ'o'j'n vi uz'as.

Sorĉ'aĵ'o'j'n? Oni bezon'as neni'a'j'n sorĉ'aĵ'o'j'n, — kap'o'n oni dev'as hav'i! Cert'a'n praktik'a'n konsider'ad'o'n, kiu'n oni kompren'ebl'e ne akir'as kun'e kun la ĉiu'tag'a manĝ'o. Ĉar vid'u, mi ĉiam dir'ad'as: honest'a'n hom'o'n oni pov'as kre'i el ĉia salik'a ŝtip'o, sed por fripon'o oni bezon'as saĝ'o'n, — ankaŭ est'as neces'a por ĉi tio special'a naci'a geni'o, cert'a, por tiel dir'i, fripon'ec'a klimat'o, — kaj tial mi konsil'as al vi, vetur'u al la Graŭbind'a land'o, ĝi est'as la Atenoj de la nun'temp'a'j fripon'o'j.

Frat'o, oni laŭd'is al mi la tut'a'n Ital'uj'o'n.

Jes, jes! Kontraŭ neni'u oni dev'as est'i mal'just'a. Ital'uj'o ankaŭ hav'as si'a'j'n grand'a'j'n hom'o'j'n, kaj se German'uj'o tiel daŭr'ig'os, kiel ĝi jam komenc'is, kaj plen'e ekzil'os la Bibli'o'n, por kio ekzist'as la plej bril'ant'a'j esper'o'j, tiam kun la temp'o ankaŭ el German'uj'o pov'as ankoraŭ ven'i io bon'a. Sed ĝeneral'e mi dev'as dir'i al vi, la klimat'o hav'as ne tre grand'a'n signif'o'n, la geni'o ĉie sukces'as, kaj ceter'e, mi'a frat'o, vi ja bon'e sci'as, sovaĝ'a pom'o eĉ en la paradiz'a ĝarden'o mem neniam far'iĝ'os ananas'o. Sed por ke mi plu'e dir'u al vi, — kie mi halt'is?

Ĉe la artifik'o'j.

Jes, ver'e, ĉe la artifik'o'j. Vi'a unu'a afer'o, kiam vi ven'as en la urb'o'n, dev'as est'i jen'o: ĉe la almoz'ul'observ'ist'o'j, urb'a'j patrol'ist'o'j kaj ord'observ'ist'o'j vi inform'iĝ'as, kiu'j est'as ili'a'j plej oft'a'j klient'o'j, kiu montr'as al ili plej da respekt'o, — kaj tiu'j'n klient'o'j'n vi pen'as trov'i; post'e vi en'nest'iĝ'as en kaf'ej'o'j, bordel'o'j, drink'ej'o'j, vi spion'as, sond'as, kiu plej mult'e kri'as pri la mal'kar'a temp'o, pri la kvin procent'o'j, pri la grand'iĝ'ant'a pest'o de la polic'a'j perfekt'ig'o'j, kiu plej mult'e insult'as la reg'ist'ar'o'n, aŭ kri'as kontraŭ la fiziognomik'o kaj tiel plu, — frat'o, tio ĉi est'as la ĝust'a nivel'o. La honest'ec'o ŝancel'iĝ'as kiel kavern'a dent'o, vi dev'as nur al'met'i la dent'o'tir'il'o'n. Aŭ pli bon'e kaj pli mal'long'e: vi ir'as kaj ĵet'as plen'a'n mon'uj'o'n en la mez'o'n de la strat'o, vi ie vi'n kaŝ'as, kaj vi bon'e rimark'as, kiu ĝi'n lev'as, — unu minut'o'n post'e vi kur'as post li, vi serĉ'as, kri'as kaj vi demand'as nur kvazaŭ pas'ant'e: ĉu sinjor'o ne trov'is ebl'e mon'uj'o'n? Se li dir'as jes, nu, tiam la diabl'o ĉio'n pren'is; sed se li ne'as: pardon'u, sinjor'o, mi ne memor'as, mi bedaŭr'as... (Kun salt'o.) Frat'o! Triumf'o, mi'a frat'o! Esting'u vi'a'n lantern'o'n, ruz'a Diogen'o! vi trov'is vi'a'n hom'o'n!

Vi est'as instru'it'a praktik'ul'o.

Mi'a Di'o! Kvazaŭ mi iam dub'is pri ĉi tio! Nun, kiam vi hav'as vi'a'n hom'o'n sur la hok'o, vi dev'as ankoraŭ ruz'e manovr'i, ke vi li'n lev'u! Vid'u, mi'a fil'o! tio'n mi farad'is tia'manier'e: de la moment'o, kiam mi ek'hav'is pri iu supoz'o'n, mi jam al'kroĉ'iĝ'is al mi'a kandidat'o kiel lap'o, trink'is kun li frat'iĝ'o'n, — kompren'ebl'e, vi dev'as pag'i por li'a trink'ad'o! cert'e, tio ĉi kost'as sufiĉ'e da mon'o, sed ĝi ne dev'as vi'n for'ten'i, — vi ir'as plu'e'n, vi konduk'as li'n al kompani'o'j de lud'o, al diboĉ'ul'o'j, implik'as li'n en bat'iĝ'o'j'n kaj en fripon'aĵ'o'j'n, ĝis li pri korp'o kaj anim'o, pri mon'o kaj konscienc'o kaj pri si'a bon'a nom'o far'iĝ'as tut'e bankrot'a; ĉar mi dev'as dir'i al vi, vi neni'o'n ating'os, se vi ne difekt'os la korp'o'n kaj anim'o'n, — kred'u al mi, frat'o! tio'n ĉi mi en mi'a grand'a praktik'o jam mult'a'j'n foj'o'j'n vid'is: se la honest'ul'o unu foj'o'n est'as el'pel'it'a el la nest'o, tiam la diabl'o far'iĝ'as li'a mastr'o, tiam la paŝ'o est'as tiel facil'a, ho, tiel facil'a, kiel la salt'o de publik'ul'in'o al

Sed aŭskult'u! kia krak'o ĝi est'is?

Ĝi est'is tondr'o, — nu, daŭr'ig'u.

Ankoraŭ pli mal'long'a, pli bon'a voj'o est'as jen'a: vi rab'as al vi'a hom'o ĉio'n, kio'n li hav'as, ĝis ne rest'as al li eĉ ĉemiz'o sur la korp'o, — tiam li mem ven'os al vi. Ne instru'u al mi la artifik'o'j'n, frat'o, — demand'u do la kupr'a'n vizaĝ'o'n tie: al la diabl'o! li'n mi bel'e kapt'is en la ret'o'n! Mi propon'is al li kvar'dek dukat'o'j'n, li ili'n ricev'os, kiam li don'os al mi la vaks'a'n prem'sign'o'n de la ŝlos'il'o de si'a sinjor'o. Prezent'u do al vi, la mal'saĝ'a best'o tio'n ĉi far'as, la diabl'o mi'n pren'u, — li al'port'as al mi la ŝlos'il'o'j'n kaj vol'as nun ricev'i la mon'o'n.... Monsieur, mi nun dir'as al li, ĉu vi sci'as, ke mi nun port'os la ŝlos'il'o'j'n rekt'e al la kvartal'estr'o kaj mi lu'os por vi loĝ'ej'o'n sur la pend'ing'o? Per ĉiu'j diabl'o'j! vi dev'us vid'i, kiel la hom'o tiam larĝ'e mal'ferm'is la okul'o'j'n kaj komenc'is barakt'ad'i kiel mal'sek'a hund'o.... “Pro la ĉiel'o, hav'u kompat'o'n! mi... mi....” Kio'n do vi? Ĉu vi vol'as tuj for'ĵet'i ĉiu'n si'n'ĝen'ad'o'n kaj ir'i kun mi al la diabl'o? — “Ho, tre volont'e, kun ĝoj'o”. — Ha ha ha! bon'a mizer'ul'o, per lard'o oni kapt'as mus'o'j'n! rid'u do pri li, Razmann! ha ha ha!

Jes, jes, mi dev'as konfes'i. Mi skrib'os al mi ĉi tiu'n lecion'o'n per or'a'j liter'o'j sur la tabul'o'n de mi'a cerb'o. La satan'o sen'dub'e kon'as si'a'j'n hom'o'j'n, se li pren'is vi'n kiel makler'ist'o'n.

Ne ver'e, frat'o? Kaj mi pens'as, ke kiam mi liver'os al li dek pec'o'j'n, li mi'n las'os liber'e ir'i, — ĉiu el'don'ist'o don'as ja al si'a kolekt'ant'o la dek'a'n ekzempler'o'n sen'pag'e, kiel do la diabl'o ag'us pli avar'e? Razmann! mi sent'as pulv'o'n...

Per la diabl'o! mi ankaŭ ĝi'n sent'as jam de long'e. Atent'u, en la proksim'aĵ'o oni cert'e paf'is! — Jes, jes, kiel mi dir'as al vi, Maŭric'o, al ni'a hetman'o vi est'os bon'ven'a kun vi'a'j rekrut'o'j, li ankaŭ al'log'is jam brav'a'j'n hom'o'j'n.

Sed la mi'a'j! la mi'a'j.... Pa!

Nu jes, ili cert'e hav'as bel'a'j'n fingr'et'o'j'n, sed mi dir'as al vi, la renom'o de ni'a hetman'o ankaŭ jam for'tent'is honest'a'j'n hom'o'j'n.

Mi dub'as.

Sen ŝerc'o! kaj ili ne hont'as serv'i sub li. Li ne mort'ig'as pro la rab'ad'o, kiel ni, — la mon'o li'n ne interes'as, kiam li pov'as hav'i sufiĉ'e da ĝi, kaj eĉ si'a'n tri'on'o'n, kiu leĝ'e aparten'as al li de ĉiu akir'o, li dis'donac'as al orf'o'j, aŭ li don'as per ĝi al mal'riĉ'a'j esper'don'a'j jun'ul'o'j la ebl'o'n stud'i. Sed se li kapt'as nobel'et'o'n, kiu sen'fel'ig'as si'a'j'n vilaĝ'an'o'j'n kiel brut'o'n, aŭ se li ricev'as sub la man'o'n i'a'n kanajl'o'n kun or'a'j galon'o'j, kiu fals'as la leĝ'o'j'n kaj kovr'as per arĝent'o la okul'o'n de la just'ec'o, aŭ i'a'n ali'a'n sinjor'o'n de tia spec'o, — nu, tiam li est'as en si'a element'o, kaj li mastr'um'as diabl'e, kvazaŭ ĉiu fibr'o en li est'us furi'o.

Hm! hm!

Antaŭ ne long'e ni ek'sci'is en la gast'ej'o, ke baldaŭ dev'as ĉi tie pas'i riĉ'a graf'o el Regensburg'o, kiu gajn'is proces'o'n pri milion'o per la ruz'aĵ'o'j de si'a advokat'o; li sid'is tiam ĉe la tabl'o kaj lud'is. Kiom'op'e ni est'as? li mi'n demand'is, subit'e lev'iĝ'ant'e; mi vid'is, kiel li en'prem'is la mal'supr'a'n lip'o'n inter la dent'o'j'n, kio'n li far'as nur tiam, kiam li est'as en plej furioz'a humor'o. Ne pli ol kvin, mi dir'is. Ĝi sufiĉ'as, li dir'is; li ĵet'is al la mastr'in'o la mon'o'n sur la tabl'o'n, las'is la vin'o'n, kiu'n li est'is mend'int'a, ne'tuŝ'it'a, kaj ni ek'prepar'is ni'n por la voj'o. La tut'a'n temp'o'n li ne parol'is eĉ unu vort'o'n, li kur'ad'is flank'e'n tut'e sol'a, nur de temp'o al temp'o li demand'is ni'n, ĉu ni ankoraŭ neni'o'n rimark'is, kaj li ordon'ad'is al ni met'i la orel'o'n al la ter'o. Fin'e la graf'o al'vetur'as, la kaleŝ'o pez'e ŝarĝ'it'a, la advokat'o sid'is kun'e kun li intern'e, antaŭ'e unu rajd'ant'o, ĉe la flank'o'j du serv'ist'o'j rajd'e, — tiam vi dev'us vid'i ni'a'n hom'o'n, kiel li, kun du pistol'o'j en la man'o, antaŭ ni al'salt'is al la kaleŝ'o kaj kun tondr'a voĉ'o ek'kri'is: halt! La vetur'ig'ist'o, kiu ne vol'is halt'i, dev'is danc'i mal'supr'e'n de si'a lok'o; la graf'o paf'is el la kaleŝ'o en la aer'o'n, la rajd'ant'o'j for'kur'is.... Vi'a'n mon'o'n, kanajl'o, li ek'kri'is tondr'e, — tiu kuŝ'is kiel bov'o sub la hak'il'o. Kaj ĉu vi est'as la fripon'o, kiu far'as el la just'ec'o aĉet'ebl'a'n publik'ul'in'o'n? La advokat'o trem'is tiel, ke la dent'o'j al li frap'ad'is, — la ponard'o star'is en li'a ventr'o, kiel palis'o en vin'ber'ej'o.... Mi far'is la mi'aĵ'o'n! li ek'kri'is kaj fier'e si'n de'turn'is de ni; la rab'ad'o est'as vi'a afer'o. Kaj kun tiu'j ĉi vort'o'j li mal'aper'is en la arb'ar'o'n.

Hm, hm! Frat'o, tio, kio'n mi antaŭ'e rakont'is al vi, dev'as rest'i inter ni, li ne dev'as tio'n ĉi sci'i. Vi kompren'as?

Bon'e, bon'e, mi kompren'as.

Vi ja li'n kon'as! Li hav'as si'a'j'n kapric'o'j'n. Vi mi'n kompren'as.

Mi kompren'as, mi kompren'as.

Kiu est'as? Kio far'iĝ'is? Pasaĝer'o'j en la arb'ar'o?

Rapid'e, rapid'e! kie est'as la ali'a'j? Al ĉiu'j diabl'o'j! Vi star'as ĉi tie kaj babil'as? Ĉu vi ne sci'as? ĉu vi tut'e ne sci'as? Kaj Roller...

Kio do? kio do?

Roller est'as pend'ig'it'a, kaj ankoraŭ kvar ali'a'j...

Roller? Ha, mal'ben'o! De kiam? De kie vi tio'n ĉi sci'as?

Jam pli ol tri semajn'o'j'n li sid'is, kaj ni neni'o'n sci'is; jam tri tag'o'j'n oni li'n juĝ'is, kaj ni neni'o'n aŭd'is; sub turment'eg'o'j oni li'n ekzamen'ad'is, kie est'as la hetman'o. La brav'a jun'ul'o neni'o'n konfes'is; hieraŭ oni far'is al li la proces'o'n, kaj hodiaŭ maten'e li per ekstr'a poŝt'o for'vetur'is al la diabl'o.

Ha, la kanajl'o'j! Ĉu la hetman'o tio'n ĉi sci'as?

Nur hieraŭ li tio'n ek'sci'is. Li furioz'as kiel apr'o. Vi sci'as, ke li ĉiam plej alt'e ŝat'is Rolleron, — kaj al tio ankoraŭ la turment'eg'ad'o.... Ŝnur'o'j'n kaj ŝtup'ar'o'j'n oni jam al'port'is al la tur'o, sed neni'o help'is; li mem en kapucen'a rob'o jam en'ŝtel'iĝ'is al li kaj vol'is inter'ŝanĝ'i kun li la person'o'j'n, — Roller obstin'e rifuz'is; nun li far'is tia'n ĵur'o'n, ke frost'o ek'kur'is sub ni'a'j haŭt'o'j, — li ĵur'is ek'brul'ig'i por li funebr'a'n torĉ'o'n, kia'n ankoraŭ neni'u reĝ'o iam hav'is kaj kiu dev'as rost'i al ili la ĝib'o'j'n brun'e kaj blu'e. Mi tim'as pro la urb'o. Li jam de long'e port'as koler'o'n kontraŭ ĝi, ĉar ĝi est'as tiel abomen'e bigot'a, — kaj vi ja sci'as, ke se li dir'as “mi vol'as tio'n ĉi far'i”, ĝi est'as tio sam'a, kiel se iu el ni tio'n ĉi jam far'is.

Ĝi est'as ver'o! mi kon'as la hetman'o'n. Se li est'us don'int'a al la diabl'o si'a'n vort'o'n, ke li ir'os en la infer'o'n, li neniam preĝ'us, eĉ se li per du'on'o da Patr'o-ni'a pov'us liber'iĝ'i! Sed ho, la mal'feliĉ'a Roller! la mal'feliĉ'a Roller!

Memento mori! Sed tio ĉi mi'n ne tuŝ'as. (Li tril'as kant'et'o'n.)

kun ek'salt'o. —

Aŭd'u! Paf'o! (Paf'ad'o kaj bru'o.)

Ankoraŭ unu!

De'nov'e unu! la hetman'o!

Nurenberg'an'o'j pend'ig'as neniu'n
Antaŭ ol ili li'n hav'as.

(Bis.)

mal'antaŭ la scen'ej'o. —

He vi, ho! He vi, ho!

Roller! Roller! Dek diabl'o'j mi'n pren'u!

ROLLER, mal'antaŭ la scen'ej'o. —

Razmann! Schwarz! Spiegelberg! Razmann!

Roller! Schweizer! Fulm'o kaj tondr'o kaj ĉiu'j diabl'o'j de la infer'o! (Ili kur'as al li renkont'e.)

de'salt'ant'e de la ĉeval'o. —

Liber'ec'o! liber'ec'o! Vi est'as ekster danĝer'o, Roller! For'konduk'u mi'a'n ĉeval'o'n, Schweizer, kaj lav'u ĝi'n per vin'o. (Ĵet'as si'n sur la ter'o'n.) Ĝi est'is varm'eg'a afer'o!

al Roller. —

Nu, pro la kamen'tub'o de Plut'o! Ĉu vi re'viv'iĝ'is de sub la rad'o?

Ĉu vi est'as li'a spirit'o? aŭ ĉu mi est'as frenez'ul'o? Ĉu vi efektiv'e est'as Roller?

mal'facil'e spirant'e. —

Ĝi est'as mi. Per propr'a korp'o. Tut'a. De kie, laŭ vi'a opini'o, mi ven'as?

Kiu ĝi'n pov'as sci'i? Vi est'is jam kondamn'it'a.

Tiel ĝi efektiv'e est'is, kaj eĉ pli. Mi ven'as rekt'e de la pend'ing'o. Las'u mi'n nur antaŭ'e re'akir'i mi'a'n spir'o'n. Schweizer al vi rakont'os. Don'u al mi glas'o'n da brand'o! Kaj vi est'as de'nov'e ĉi tie, Maŭric'o? Mi pens'is, ke mi re'vid'os vi'n ie en ali'a lok'o. Don'u do al mi glas'o'n da brand'o, mi'a'j ost'o'j dis'fal'as... Ho, mi'a hetman'o! kie est'as mi'a hetman'o?

Tuj, tuj! Dir'u do, babil'u do kiel vi de tie for'ven'is? kia'manier'e ni de'nov'e vi'n hav'as? Mi'a kap'o turn'iĝ'as. Vi dir'as, ke de la pend'ing'o?

rapid'e el'trink'as botel'o'n da brand'o. —

Ha, ĝi est'as bon'gust'a, ĝi varm'ig'as! Rekt'e de la pend'ing'o, mi al vi dir'as. Vi star'as ĉi tie kun mal'ferm'it'a'j buŝ'eg'o'j kaj ne pov'as tio'n eĉ sonĝ'i, — mi est'is nur tri paŝ'o'j'n de la fatal'a ŝtup'ar'o, per kiu mi dev'is supr'e'n'ir'i al la brust'o de Abrahamo, — tiel proksim'e, tiel proksim'e, — mi est'is jam kun mi'a haŭt'o kaj har'o'j for'vend'it'a al la anatomi'o! vi pov'us hav'i mi'a'n viv'o'n por pren'et'o da flar'tabak'o. Al la hetman'o mi dev'as dank'i por la aer'o, liber'ec'o kaj viv'o.

Ĝi est'is ŝerc'o, kiu'n valor'as aŭskult'i. Unu tag'o'n antaŭ'e ni per ni'a'j spion'o'j ek'sci'is, ke Roller est'as bon'e en'pekl'it'a, kaj ke se la ĉiel'o ne en'miks'os si'n en ĝust'a temp'o, li morgaŭ en la tag'o — tio est'as hodiaŭ — dev'os ir'i la voj'o'n de ĉiu karn'o. Lev'iĝ'u! dir'is la hetman'o, kio pli valor'as ol amik'o? Ni li'n sav'os, aŭ se ni li'n ne sav'os, tiam ni almenaŭ ek'brul'ig'os por li funebr'a'n torĉ'o'n, kiu'n ankoraŭ neni'u reĝ'o hav'is kaj kiu rost'os al ili la ĝib'o'j'n brun'e kaj blu'e. Ni send'is al li ekspres'o'n, kiu al'port'is al li skrib'et'o'n, ĵet'int'e ĝi'n al li en la sup'o'n

Mi neniel esper'is sukces'o'n.

Ni el'atend'is la temp'o'n, kiam la voj'o'j far'iĝ'is liber'a'j. La tut'a urb'o el'ir'is, por vid'i la spektakl'o'n, rajd'ant'o'j kaj pied'ir'ant'o'j kaj kaleŝ'o'j miks'it'e, la bru'o kaj la pret'iĝ'ad'o por la est'ont'a ekzekut'o re'son'ad'is mal'proksim'e. Nun, dir'is la hetman'o, ek'brul'ig'u, ek'brul'ig'u! La brav'ul'o'j ek'flug'is kiel sag'o'j, ek'brul'ig'is la urb'o'n sam'temp'e en tri'dek tri fin'o'j, ĵet'is brul'ant'a'j'n meĉ'aĵ'o'j'n en la ĉirkaŭ'aĵ'o'n de la pulv'ej'o, en preĝ'ej'o'j'n kaj garb'ej'o'j'n.... Per la infer'o! ne pas'is eĉ kvar'on'o da hor'o, la nord'orient'a vent'o, kiu ankaŭ kred'ebl'e hav'is kalkul'o'j'n kun la urb'o, bon'eg'e al'iĝ'is al ni kaj pel'is la flam'o'j'n supr'e'n ĝis la plej alt'a'j pint'o'j. Kaj ni dum'e kur'as sur la strat'o'j supr'e'n kaj mal'supr'e'n, kiel furi'o'j, brul'o! brul'o, tra la tut'a urb'o, tumult'o, kri'ad'o, bru'ad'o... la brul'alarm'a'j sonor'il'o'j komenc'as bru'i, la pulv'o'tur'o eksplod'as, kvazaŭ la ter'o krev'is en la mez'o, la ĉiel'o dis'ŝir'iĝ'is kaj la infer'o fal'is dek mil klaft'o'j'n pli profund'e'n.

Kaj nun mi'a sekv'ant'ar'o ek'rigard'is mal'antaŭ'e'n, — jen kuŝ'as la urb'o kiel Gomoro kaj Sodomo, la tut'a horizont'o konsist'is el fajr'o, sulfur'o kaj fum'o, kvar'dek mont'o'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o re'bru'as pri la infer'a ŝerc'o, panik'a terur'o ĵet'as ĉiu'j'n sur la ter'o'n, — nun mi ek'uz'as la moment'o'n, kaj fr! rapid'e kiel la vent'o, mi est'is mal'lig'it'a, — mi'a'j akompan'ant'o'j, ŝton'ig'it'a'j kiel la edz'in'o de Loth, rigard'as mal'antaŭ'e'n, — mi kur'as for! mi tra'ŝir'as la amas'o'j'n! mi mal'aper'is! Ses'dek paŝ'o'j'n pli mal'proksim'e mi de'ĵet'as mi'a'j'n vest'o'j'n, mi ĵet'as mi'n en la river'o'n, mi naĝ'as sub la akv'o tiel long'e, ĝis mi pens'as, ke ili mi'n jam ne vid'os. Mi'a hetman'o star'is jam pret'e kun ĉeval'o'j kaj vest'o'j, — tia'manier'e mi sav'iĝ'is. Moor, Moor! Ke vi ankaŭ baldaŭ en'fal'u en kapt'il'o'n, ke mi pov'u al vi pag'i en la sam'a manier'o!

Sovaĝ'best'a dezir'o, por kiu oni dev'us vi'n pend'ig'i, — tamen ĝi est'is petol'o, de kiu oni pov'us krev'i.

Ĝi est'is efektiv'e help'o en la ekstrem'a bezon'o; vi ne pov'as tio'n ĉi sufiĉ'e taks'i. Vi dev'us kun ŝnur'o ĉirkaŭ la kol'o marŝ'i per viv'ant'a korp'o al la tomb'o, kiel mi, kaj vid'i la fatal'a'n prepar'ad'o'n kaj la ekzekut'a'j'n ceremoni'o'j'n, kaj sent'i, kiel kun ĉiu paŝ'o, kiu'n la tim'o'trem'ant'a pied'o far'as antaŭ'e'n, ven'as pli proksim'e, terur'e pli proksim'e la mal'ben'it'a maŝin'o, en kiu'n mi dev'is en'loĝ'iĝ'i kaj kiu bril'is en la terur'a maten'a sun'o, — vi dev'is vid'i la gard'e observ'ant'a'j'n help'ant'o'j'n de la ekzekut'ist'o, aŭd'i la terur'a'n muzik'o'n, — ĝi bru'as ankoraŭ en mi'a'j orel'o'j, la kri'o'j'n de la mal'sat'a'j korv'o'j, kiu'j en grand'a nombr'o al'kroĉ'iĝ'is al la korp'o de mi'a du'on'e for'putr'int'a antaŭ'ul'o, kaj ĉio ali'a, kaj super ĉio ankoraŭ la antaŭ'sent'o de la etern'ec'o, kiu mi'n atend'is! Frat'o, frat'o! kaj subit'e la signal'o de la liber'ec'o! Ĝi est'is krak'o, kvazaŭ ĉe la ĉiel'barel'o krev'is ring'eg'o.... Aŭskult'u, kanajl'o'j! mi dir'as al vi, kiam oni el ard'ant'a forn'o salt'as en glaci'a'n akv'o'n, oni ne pov'as sent'i la kontrast'o'n tiel fort'e, kiel mi, kiam mi est'is sur la ali'a bord'o.

rid'as. —

Mal'feliĉ'a hom'et'o! Nun ĉio est'as ja forges'it'a. (Trink'as al li.) Pro la feliĉ'a re'nask'iĝ'o

for'ĵet'as si'a'n glas'o'n. —

Ne, per ĉiu'j trezor'o'j de Mamon'o! mi ne vol'us tio'n ĉi spert'i la du'a'n foj'o'n. La mort'o est'as io pli ol salt'o de arleken'o, kaj pro'mort'a terur'o est'as pli mal'bon'a ol la mort'o.

Kaj la salt'ant'a pulv'o'tur'o, — vi kompren'as nun, Razmann? jen tial la aer'o en la ĉirkaŭ'spac'o de tut'a'j hor'o'j tiel mal'bon'odor'is per sulfur'o, kvazaŭ la tut'a vest'ar'o de Moloĥ'o est'us aer'um'at'a sub la ĉiel'o. Ĝi est'is majstr'aĵ'o, mi'a hetman'o! mi envi'as vi'n pro ĝi.

Se la urb'o vol'is far'i al si plezur'o'n de tio, ke ĝi vid'os, kiel oni sen'viv'ig'os mi'a'n kamarad'o'n kiel lacepelitan pork'o'n, — kio do al la diabl'o! ĉu ni dev'as far'i al ni riproĉ'o'j'n de la konscienc'o, se pro ni'a kamarad'o ni for'brul'ig'as la urb'o'n? Kaj krom tio ni'a'j hom'o'j dev'is ja ankaŭ iom rab'i. Dir'u do, kio'n vi for'kaper'is?

Dum la tumult'o kaj konfuz'o mi en'ŝtel'iĝ'is en la preĝ'ej'o'n de la sankt'a Stefano kaj mi de'ŝir'is la pasament'o'j'n de la altar'a tuk'o; la bon'a Di'o, mi dir'is al mi, est'as riĉ'a hom'o, kaj li pov'as ja far'i or'a'j'n faden'o'j'n el groŝ'a ŝnur'o.

Vi bon'e ag'is, — por kio efektiv'e la preĝ'ej'o bezon'as tiu'n ĉifon'aĵ'o'n? Ili al'port'as ĝi'n al la Kre'int'o, kiu rid'as pri ili'a ĉifon'ar'o, kaj li'a'j kre'it'aĵ'o'j dev'as mort'i de mal'sat'o! Kaj vi, Spangeler, kie vi etend'is vi'a'n ret'o'n?

Mi kaj Bügel ni pri'rab'is magazen'o'n kaj ni al'port'as material'o'n por kvin'dek el ni.

Du or'a'j'n poŝ'horloĝ'o'j'n mi for'kapt'is kaj al tio ankoraŭ dek'du'o'n da arĝent'a'j kuler'o'j.

Bon'e, bon'e. Kaj ni aranĝ'is al ili tia'n histori'o'n, ke ili du semajn'o'j'n dev'os esting'ad'i. Se ili vol'os venk'i la fajr'o'n, ili dev'os ruin'ig'i la urb'o'n per akv'o. Ĉu vi ne sci'as, Schufterle, kiom est'is da mort'ig'it'o'j?

Oni dir'as, ke ok'dek-tri. La tur'o sol'a dis'prem'is ses'dek'o'n da ili.

tre serioz'a. —

Roller, vi est'as kar'e pag'it'a.

Pa, pa! sed kio'n tio ĉi signif'as? Jes, se tio ĉi est'us vir'o'j, — sed tie est'is vind'infan'o'j, kiu'j or'ig'as si'a'j'n lit'o'tuk'o'j'n, en'laĉ'ig'it'a'j patr'in'et'o'j, kiu'j for'pelad'is de ili la kul'o'j'n, sek'iĝ'int'a'j forn'o'sid'ist'o'j, kiu'j jam ne pov'is trov'i la pord'o'n, pacient'o'j, kiu'j plor'e vok'ad'is si'a'n doktor'o'n, kiu per si'a grav'a'mien'a trot'ad'o sekv'is la komun'a'n kur'ad'o'n. Ĉio, kio hav'is facil'a'j'n krur'o'j'n, el'kur'is al la komedi'o, kaj nur la sur'fund'aĵ'o de la urb'a loĝ'ant'ar'o rest'is, por gard'i la dom'o'j'n.

Ho, la mal'feliĉ'a'j verm'o'j! Mal'san'ul'o'j, vi dir'as, mal'jun'ul'o'j kaj infan'o'j?

Jes, al la diabl'o! Kaj krom tio akuŝ'ul'in'o'j kaj profund'e graved'a'j vir'in'o'j, kiu'j tim'is abort'i sub la ne'kovr'it'a pend'ing'o; jun'a'j vir'in'o'j, kiu'j tim'is rigard'infekt'iĝ'i de la ekzekut'a'j objekt'o'j kaj pres'i al si'a infan'o en la uter'o la pend'ing'o'n sur la ĝib'o'n; mal'riĉ'a'j poet'o'j, kiu'j ne hav'is ŝu'o'j'n por sur'pied'ig'i, ĉar si'a'n sol'a'n par'o'n ili for'don'is por ripar'i, — kaj ankoraŭ divers'a'j simil'a'j subjekt'o'j; ne valor'as la pen'o'n parol'i pri ĉi tio. Kiam mi preter'ir'is antaŭ unu el tia'j barak'o'j, mi ek'aŭd'is intern'e laŭt'a'n kri'ad'o'n, mi en'rigard'as, kaj ĉe la lum'o kio'n mi vid'as? ĝi est'is infan'o, ankoraŭ freŝ'a kaj san'a, ĝi kuŝ'is sur la ter'o sub la tabl'o, kaj la tabl'o ĝust'e jam vol'is komenc'i brul'i. Mal'feliĉ'a best'et'o, mi dir'is, vi ja tie frost'iĝ'as, kaj mi ĵet'is ĝi'n en la fajr'o'n.

Efektiv'e, Schufterle? Kaj tiu fajr'o brul'u en vi'a brust'o etern'e! For, ho monstr'o! Neniam montr'iĝ'u en mi'a band'o! Vi murmur'as? Vi pri'pens'as? Kiu pri'pens'as, kiam mi ordon'as? Li kur'u for, mi dir'as! Ekzist'as ankoraŭ mult'a'j inter vi, kiu'j est'as matur'a'j por mi'a koler'eg'o. Mi kon'as vi'n, Spiegelberg! Sed baldaŭ mi paŝ'os en vi'a'n mez'o'n kaj mi far'os terur'a'n pri'rigard'o'n. (La rab'ist'o'j trem'ant'e for'ir'as.)

sol'a marŝ'as ekscit'it'e tie'n kaj re'e'n. —

Ne aŭskult'u ili'n, venĝ'ant'o en la ĉiel'o! Kio'n mi pov'as far'i kontraŭ tio? Ĉu vi est'as kulp'a, se vi'a pest'o, vi'a kar'temp'o, vi'a super'akv'ad'o en'glut'as la just'ul'o'n kun'e kun la mal'virt'ul'o? Kiu pov'as ordon'i al la flam'o, ke ĝi ne furioz'u ankaŭ sur la ben'it'a sem'it'aĵ'o, kiam ĝi dev'as detru'i la nest'o'j'n de la krabr'o'j? Ho, la abomen'a mort'ig'o de infan'o'j! mort'ig'o de vir'in'o'j! mort'ig'o de mal'san'ul'o'j! Kiel mi'n prem'as tiu ĉi far'o! Ĝi venen'is mi'a'j'n plej bel'a'j'n ag'o'j'n! Jen ruĝ'a de hont'o kaj mok'it'a star'as antaŭ la okul'o de la ĉiel'o tiu knab'o, kiu arog'is lud'i kun la baston'eg'o de Jupiter'o kaj kiu venk'is pigme'o'j'n, dum li dev'is frakas'i titan'o'j'n! For, for! vi ne est'as tiu vir'o, kiu pov'us reg'i la venĝ'a'n glav'o'n de la supr'a'j tribunal'o'j, vi fal'is ĉe la unu'a mov'iĝ'o! Nun mi for'ĵet'as mi'a'n mal'humil'a'n plan'o'n, mi for'ir'as, por en'ramp'i en i'a'n fend'o'n de la ter'o, kie la lum'o de la tag'o si'n kaŝ'os antaŭ mi'a mal'honor'o. (Li vol'as for'kur'i.)

al'kur'as. —

Gard'u vi'n, hetman'o! Diabl'o'j ek'petol'is! Tut'a'j amas'o'j da bohem'a'j rajd'ist'o'j salt'as ĉirkaŭ'e en la arb'ar'o, — infer'a denunc'ist'o kred'ebl'e el'babil'is al ili pri ni.

Hetman'o, hetman'o! Ili el'trov'is ni'a'j'n post'e'sign'o'j'n. Ĉirkaŭ'e kelk'a'j mil'o'j da ili aranĝ'as kordon'o'n ĉirkaŭ la mez'a arb'ar'o.

Ve, ve, ve! Ni est'as kapt'it'a'j, rad'ŝir'it'a'j, kvar'on'ig'it'a'j! Mult'a'j mil'o'j da husar'o'j, dragon'o'j kaj ĉas'ist'o'j salt'as ĉirkaŭ la alt'aĵ'o kaj gard'as ĉiu'j'n el'ir'o'j'n.(Moor for'ir'as.)

Ni do el'sku'is ili'n el la kusen'o'j? Ĝoj'u do, Roller! Tio'n ĉi mi jam long'e dezir'is, iom inter'bat'i mi'n kun tia'j kazern'a'j kavalir'o'j. Kie est'as la hetman'o? Ĉu la tut'a band'o est'as kun'e? Ni ja hav'as sufiĉ'e da pulv'o?

Da pulv'o ni hav'as kiom vi vol'as. Sed ni ĉiu'j est'as en la nombr'o de ok'dek, sekv'e en ĉiu okaz'o apenaŭ unu kontraŭ du'dek da ili.

Des pli bon'e! kaj se eĉ est'us kvin'dek da ili kontraŭ mi'a grand'a ung'o... Se ili tiel long'e atend'is, ĝis ni ek'brul'ig'is al ili la pajl'o'n sub la sid'vang'o'j, — frat'o'j, frat'o'j, tiam ne est'as grand'a danĝer'o. Ili risk'as si'a'n viv'o'n por dek krejcer'o'j, sed ĉu ni ne batal'as pro kap'o kaj liber'ec'o? Ni fal'os sur ili'n kiel super'akv'eg'o kaj ni ek'bat'os kontraŭ ili'a'j kap'o'j kiel kiel fulm'o'tondr'o. Kie do al la diabl'o est'as la hetman'o?

Li for'las'as ni'n en tiu ĉi mizer'eg'o, Ĉu ni ne pov'as jam plu for'sav'i ni'n?

For'sav'i ni'n?

Ho, kial mi ne rest'is en Jeruzalem'o!

Mi vol'us do, ke vi sufok'iĝ'u en kloak'o, vi ekskrement'a anim'o! Ĉe nud'a'j monaĥ'in'o'j vi est'as grand'a kuraĝ'ul'o, sed kiam vi vid'as du pugn'o'j'n, vi far'iĝ'as tim'em'ul'o! Montr'u vi'n nun, aŭ oni dev'os en'kudr'i vi'n en pork'a'n fel'o'n kaj mort'pel'i vi'n per hund'o'j.

La hetman'o, la hetman'o!

mal'rapid'e en'ir'ant'e, al si mem. —

Mi las'is ili'n tut'e ĉirkaŭ'ferm'i, nun ili dev'as batal'i kiel mal'esper'ul'o'j. (Laŭt'e.) Knab'o'j! Nun ven'is la moment'o! Ni est'as perd'it'a'j, aŭ ni dev'as batal'i kiel paf'vund'it'a'j apr'o'j.

Ha! Mi mal'ferm'os al ili per mi'a tranĉ'il'o la ventr'o'n tiel, ke la intern'aĵ'o'j el'salt'os al ili en si'a tut'a long'ec'o! Konduk'u ni'n, hetman'o! ni sekv'os al vi en la faŭk'o'n de la mort'o.

Ŝarg'u ĉiu'j'n paf'il'o'j'n! Ne mank'as ja al ni pulv'o?

kun ek'salt'o. —

Ni hav'as sufiĉ'e da pulv'o, por eksplod'ig'i la ter'o'n ĝis la ĉiel'o!

Ĉiu ŝarg'is kvin par'o'j'n da pistol'o'j kaj krom tio ĉiu ŝarg'is po tri karaben'o'j.

Bon'e, bon'e! Kaj nun part'o dev'as supr'e'n'ramp'i sur la arb'o'j'n aŭ kaŝ'i si'n en la dens'ej'o kaj ek'paf'i kontraŭ ili'n el la embusk'o.

Tio est'as por vi, Spiegelberg!

Ni ĉiu'j ali'a'j ĵet'os ni'n kiel furi'o'j kontraŭ ili'a'j'n flank'o'j'n.

Inter tiu'j est'os mi, mi!

Sam'temp'e ĉiu dev'as fajf'i, kur'ad'i en la arb'ar'o, por ke ni'a nombr'o far'iĝ'u pli terur'a; ankaŭ ĉiu'j hund'o'j dev'as est'i de'ĉen'ig'it'a'j kaj pel'it'a'j en ili'a'n mez'o'n, ke ili dis'iĝ'u, distr'iĝ'u kaj kur'u sub vi'a'n paf'o'n. Ni tri, Roller, Schweizer kaj mi, ni batal'os en la kun'puŝ'iĝ'o.

Majstr'e, majstr'e! Ni ĉirkaŭ'tondr'os ili'n tia'manier'e, ke ili ne sci'os, de kie ili ricev'as la vang'o'frap'o'j'n. Mi iam pov'is for'paf'i ĉeriz'o'n de la buŝ'o. Ili nur al'kur'u! (Schufterle pinĉ'as Schweizeron, tiu ĉi re'tir'as la hetman'o'n flank'e'n kaj mal'laŭt'e parol'as kun li.)

Silent'u!

Mi vi'n pet'as....

For! Li dank'u si'a'n mal'honor'o'n, ĝi li'n sav'is. Li ne dev'as mort'i tiam, kiam mi kaj mi'a Schweizer mort'as kaj mi'a Roller. Li de'pren'u si'a'j'n vest'o'j'n, tiam mi dir'os, ke li est'as vojaĝ'ant'o kaj mi li'n pri'ŝtel'is. Est'u trankvil'a, Schweizer, mi ĵur'as, li tamen ankoraŭ est'os pend'ig'it'a.

konfuz'it'e, al si mem. —

Ĉu. tio ĉi est'as la nest'o de la drak'o'j? (Laŭt'e.) Se vi permes'os, sinjor'o'j! Mi est'as serv'ant'o de la eklezi'o, kaj ekster'e star'as dek'sep cent'o'j, kiu'j gard'as ĉiu'n har'o'n sur mi'a'j tempi'o'j.

Brav'e! brav'e! ĝi est'is bon'e dir'it'a, por ten'i al si varm'e la stomak'o'n.

Silent'u, kamarad'o! Dir'u mal'long'e, sinjor'o patr'o! kio'n vi tie ĉi bezon'as?

Mi'n send'as la alt'a estr'ar'o, kiu dispon'as pri viv'o kaj mort'o.... vi ŝtel'ist'o'j, vi brul'far'ist'o'j, vi fripon'o'j, venen'a'j viper'id'o'j, kiu'j ŝtel'ir'as en la mal'lum'o kaj pik'as en kaŝ'it'ec'o, el'ĵet'aĵ'o de la hom'ar'o, infer'a kov'it'aĵ'o, bon'eg'a manĝ'o por korv'o'j kaj abomen'a'j insekt'o'j, koloni'o por pend'ing'o kaj rad'o.

Hund'o! ĉes'u insult'i, — aŭ.... (Li al'prem'as al li la paf'il'kap'o'n al la vizaĝ'o.)

Fi do, Schweizer! vi ja mal'ord'ig'as al li la verk'o'n! li tiel brav'e el'lern'is parker'e si'a'n predik'o'n. Nu, plu'e'n, sinjor'o! — “por pend'ing'o kaj rad'o?”

Kaj vi, bel'a hetman'o! Duk'o de la poŝ'a'j ŝtel'ist'o'j! reĝ'o de la fripon'o'j! grand'mogol'o de ĉiu'j kanajl'o'j sub la sun'o! tut'e simil'a al tiu unu'a abomen'a konspir'estr'o, kiu mil legi'on'o'j'n da sen'kulp'a'j anĝel'o'j en'tir'is en ribel'a'n fajr'o'n kaj tren'is kun si mal'supr'e'n en la profund'a'n ŝlim'ej'o'n de la pere'o de la anim'o, — la kri'eg'ad'o de for'las'it'a'j patr'in'o'j bru'as post vi'a'j pied'o'j, sang'o'n vi drink'as kiel akv'o'n, hom'a'j viv'o'j ne hav'as sur vi'a mort'ig'ist'a ponard'o eĉ la pez'o'n de aer'a vezik'o....

Tut'e ver'e, tut'e ver'e! Nu, plu'e'n!

Kio? Tut'e ver'e, tut'e ver'e? ĉu tio ĉi ankaŭ est'as respond'o?

Kiel, sinjor'o? Al tio vi tut'e ne est'is prepar'it'a? Plu'e'n, nur plu'e'n! Kio'n vi vol'is dir'i plu?

en fervor'o. —

Terur'a hom'o! For de mi! ĉu ne sid'as la sang'o de la mort'ig'it'a imperi'a graf'o sur vi'a'j mal'ben'it'a'j fingr'o'j? ĉu vi ne tra'romp'is per ŝtel'ist'a'j man'o'j la sankt'ej'o'n de Di'o kaj per kanajl'a kapt'o ne for'port'is la sankt'ig'it'a'j'n vaz'o'j'n de la komuni'o? Kiel? ĉu vi ne ĵet'is la fajr'o'n en ni'a'n pi'a'n urb'o'n? ĉu vi ne fal'ig'is la pulv'o'tur'o'n sur la kap'o'j'n de bon'a'j krist'an'o'j? (Kun kun'bat'it'a'j man'o'j.) Terur'a'j, terur'a'j krim'o'j, kiu'j mal'bon'odor'as ĝis la ĉiel'o, arm'as la last'a'n juĝ'o'n, ke ĝi rapid'e ven'u! matur'a por la re'pag'o, pret'ig'it'a por la last'a trumpet'ad'o!

Majstr'a predik'o ĝis nun! sed al la afer'o! Kio'n la alt'e estim'at'a magistrat'o anonc'ig'as al mi per vi?

Kio'n vi tut'e ne merit'as ricev'i. Rigard'u ĉirkaŭ'e'n, vi brul'far'ist'o! ĉie, kie'n vi nur pov'as rigard'i, vi est'as ĉirkaŭ'ferm'it'a de ni'a'j rajd'ant'o'j, — tie ĉi est'as neni'a lok'o por for'kur'i. Tiel cert'e, kiel ĉeriz'o'j kresk'as sur ĉi tiu'j kverk'o'j kaj ĉi tiu'j abi'o'j port'as persik'o'j'n, tiel cert'e vi pov'os viv'a'j for'kur'i de tiu'j ĉi kverk'o'j kaj abi'o'j.

Ĉu vi aŭd'as, Schweizer? Sed nur plu'e'n!

Aŭd'u do, kiel bon'kor'e, kiel pardon'em'e la juĝ'o ag'as kun vi, mal'virt'ul'o: se vi nun tuj ramp'os al la kruc'o kaj pet'eg'os pri kompat'o kaj indulg'o, vid'u, tiam la sever'ec'o far'iĝ'os por vi kompat'o, la just'ec'o est'os por vi am'ant'a patr'in'o, — ŝi ferm'os si'a'j'n okul'o'j'n por du'on'o de vi'a'j krim'o'j kaj lim'ig'os si'n per tio, ke ĝi — prezent'u al vi — kondamn'os vi'n nur al mort'o per la rad'o.

Vi aŭd'is, hetman'o? Ĉu mi ir'u kaj kun'prem'u la gorĝ'o'n al tiu ĉi dres'it'a paŝt'ist'a hund'o, ke la ruĝ'a suk'o ŝpruc'u ĉe li el ĉiu'j ŝvit'por'o'j?

Hetman'o! Per ĉiu'j diabl'o'j de la infer'o! Hetman'o, kiel li prem'as la mal'supr'a'n lip'o'n inter la dent'o'j'n! Ĉu vi permes'os al mi pend'ig'i tiu'n ĉi kanajl'o'n sub la ĉiel'o la kap'o'n mal'supr'e'n?

Al mi, al mi! mi ĵet'os mi'n genu'e antaŭ vi! Al mi don'u la plezur'eg'o'n, ke mi far'u el li kaĉ'o'n! (La patr'o-monaĥ'o kri'as.)

For de li! Neni'u kuraĝ'u li'n ek'tuŝ'i! (Al la monaĥ'o, el'tir'ant'e si'a'n glav'o'n.) Vid'u, sinjor'o patr'o! tie ĉi star'as sep'dek-naŭ, kies hetman'o mi est'as, kaj neni'u el ili sci'as flug'i laŭ sign'o kaj komand'o, aŭ danc'i laŭ muzik'o de paf'il'eg'o'j, kaj tie ekster'e star'as dek'sep cent'o'j da hom'o'j, griz'iĝ'int'a'j sub paf'il'o'j, — tamen aŭd'u nun! tiel dir'as Moor, la hetman'o de la brul'far'ist'o'j: est'as ver'o, mi mort'ig'is la imperi'a'n graf'o'n, mi for'brul'ig'is kaj pri'rab'is la dominik'an preĝ'ej'o'n, mi ĵet'is fajr'o'n en vi'a'n bigot'a'n urb'o'n, kaj mi renvers'is la pulv'o'tur'o'n super la kap'o'j'n de bon'a'j krist'an'o'j, — sed tio ĉi ne est'as ankoraŭ ĉio. Mi far'is ankoraŭ pli. (Li etend'as si'a'n dekstr'a'n man'o'n.) Ĉu vi rimark'as la kvar grand'valor'a'j'n ring'o'j'n, kiu'j'n mi port'as sur ĉiu'j fingr'o'j? Ir'u kaj raport'u punkt'o'n post punkt'o al la sinjor'o'j de la juĝ'o pri mort'o kaj viv'o ĉio'n, kio'n vi nun aŭd'os kaj vid'os. Tiu'n ĉi ruben'o'n mi de'tir'is de la fingr'o de unu ministr'o kiu'n mi dum ĉas'ad'o mort'ig'is antaŭ la pied'o'j de li'a princ'o. El la popol'amas'a polv'o li per flat'ad'o si'n lev'is ĝis la stat'o de la plej grand'a favor'at'o de la princ'o, la fal'o de li'a najbar'o est'is la benk'et'o. per kiu li ating'is si'a'n alt'ec'o'n, larm'o'j de orf'o'j lev'is li'n supr'e'n Tiu'n ĉi diamant'o'n mi de'tir'is de unu financ'a konsil'ant'o, kiu vend'ad'is honor'a'j'n lok'o'j'n kaj ofic'o'j'n al tiu'j, kiu'j pag'is pli da mon'o, kaj la ĉagren'it'a'n patriot'o'n li for'puŝ'is de si'a pord'o. Tiu'n ĉi agat'o'n mi port'as pro la honor'o de unu vi'a'spec'a pastr'o, kiu'n mi sufok'is per mi'a propr'a man'o, kiam li sur publik'a predik'seĝ'o plor'is, ke la inkvizici'o perd'is si'a'n fort'o'n.... Mi pov'us rakont'i al vi ankoraŭ pli mult'e pri mi'a'j ring'o'j, se mi ne bedaŭr'us jam la kelk'a'j'n vort'o'j'n kiu'j'n mi mal'ŝpar'is kun vi.

Ho Faraon'o, Faraon'o!

Ĉu vi ĝi'n aŭd'as? Ĉu vi rimark'is la ĝem'o'n? Ĉu li ne star'as ĉi tie, kvazaŭ li vol'us el'preĝ'i fajr'o'n el la ĉiel'o sur la band'o'n de Koraho? li juĝ'as per unu ek'lev'o de la ŝultr'o'j, kondamn'as per unu krist'an'a “ha”! Kiel la hom'o pov'as est'i tiel blind'a? Li, kiu hav'as la cent okul'o'j'n de Argus'o, por el'serĉ'i makul'o'j'n sur si'a frat'o, kiel li pov'as est'i tiel blind'a rilat'e si'n mem? El si'a'j nub'o'j ili tondr'as pri bon'kor'ec'o kaj toler'em'ec'o, kaj ili al'port'as al la Di'o de am'o hom'a'j'n ofer'o'j'n, kiel al fajr'o'brak'a Moloĥ'o, — ili predik'as pri am'o al la proksim'ul'o kaj mal'ben'ant'e for'pel'as la ok'dek'jar'a'n blind'ul'o'n de si'a'j pord'o'j! ili furioz'as kontraŭ mon'avid'ec'o, kaj dum'e pro or'a'j ornam'o'j ili sen'popol'ig'is Peruon kaj en'jung'is la idol'an'o'j'n kiel brut'o'n antaŭ si'a'j vetur'il'o'j. Ili romp'as al si la kap'o'j'n, kia'manier'e la natur'o pov'is kre'i Iskariot'o'n, kaj dum'e ne la plej mal'bon'a el ili perfid'us la tri'unu'a'n Di'o'n pro dek arĝent'a'j mon'er'o'j. Ho, vi farise'o'j, fals'ist'o'j de la ver'o, vi simi'o'j de la Di'ec'o! Vi ne tim'as genu'fleks'i antaŭ kruc'o kaj altar'o'j, vi vund'as vi'a'j'n dors'o'j'n per rimen'o'j kaj turment'as vi'a'n karn'o'n per fast'ad'o; vi pens'as, ke per tiu'j ĉi mizer'a'j ĵongl'aĵ'o'j vi nebul'os la okul'o'j'n al tiu, kiu'n vi, mal'saĝ'ul'o'j, ja nom'as la Ĉio'n'sci'ant'a, tiel sam'e, kiel oni plej akr'e mok'as la eminent'ul'o'j'n, se oni flat'as al ili, ke ili mal'am'as la flat'ist'o'j'n. Vi fanfaron'as pri honest'ec'o kaj model'a kondut'o, sed la Di'o, kiu tra'vid'as vi'a'j'n kor'o'j'n, ek'furioz'us kontraŭ la Kre'int'o, se li ne est'us ĝust'e tiu, kiu kre'is la monstr'o'n en la Nil'o. — For'ig'u li'n de mi'a'j okul'o'j!

Kaj mal'virt'ul'o pov'as ankoraŭ est'i tiel fier'a!

Ankoraŭ ne sufiĉ'e, — nun mi vol'as parol'i fier'e! Ir'u kaj dir'u al la mult'e estim'at'a juĝ'ist'ar'o, kiu decid'as pri viv'o kaj mort'o, ke mi ne est'as ŝtel'ist'o, kiu konspir'as kun dorm'o kaj nokt'o'mez'o kaj fanfaron'as grand'ec'o'n kaj potenc'o'n sur la ŝnur'a ŝtup'et'ar'o! Kio'n mi far'is, tio'n mi sen'dub'e iam leg'os en la ŝuld'o'libr'o de la ĉiel'o; sed kun ĝi'a'j mizer'a'j administr'ant'o'j mi vol'as perd'i plu neniu'n vort'o'n. Dir'u al ili, ke mi'a profesi'o est'as re'pag'ad'o, — venĝ'ad'o est'as mi'a meti'o. (Li turn'as al li si'a'n dors'o'n.)

Vi ne vol'as do indulg'o'n kaj favor'o'n? Bon'e, kun vi mi fin'is. (Turn'as si'n al la band'o.) Aŭd'u do vi, kio'n la just'ec'o per mi sci'ig'as al vi! Se vi nun tuj lig'os kaj trans'don'os al ni tiu'n ĉi kondamn'it'a'n krim'ul'o'n, tiam — vid'u — vi'a'j pun'ind'a'j mal'bon'eg'a'j far'o'j est'os pardon'it'a'j al vi ĝis plen'a forges'o, la sankt'a eklezi'o vi'n, de'voj'iĝ'int'a'j'n ŝaf'o'j'n, kun re'nov'ig'it'a am'o akcept'os al si'a patr'in'a brust'o, kaj por ĉiu el vi est'os mal'barit'a la voj'o al honor'a ofic'o. (Kun triumf'a rid'et'o.) Nu, nu ? Kiel ĝi plaĉ'as al vi'a reĝ'a moŝt'o? — Vigl'e do! Lig'u li'n kaj est'u liber'a'j!

Ĉu vi ĝi'n bon'e aŭd'as? Ĉu vi aŭd'as? Kial ĝi vi'n konstern'is? Kial vi star'as kun tia embaras'a mien'o? La just'ec'o propon'as al vi liber'ec'o'n, kaj vi ja efektiv'e est'as jam ĝi'a'j kapt'it'o'j. Ĝi donac'as al vi la viv'o'n, kaj tio ĉi ne est'as fanfaron'ad'o, ĉar vi sen ia dub'o est'as jam juĝ'it'a'j. Ĝi promes'as al vi honor'o'j'n kaj ofic'o'j'n, kaj dum'e, se vi eĉ venk'os, kia ali'a pov'as est'i vi'a sort'o, krom mal'honor'o, mal'ben'o kaj persekut'o? Ĝi promes'as al vi pac'iĝ'o'n kun la ĉiel'o, kaj vi ja est'as efektiv'e kondamn'it'a'j. Sur neni'u el vi trov'iĝ'as eĉ unu har'o, kiu ne ir'os en la infer'o'n. Vi ankoraŭ pri'pens'as? vi ankoraŭ ŝancel'iĝ'as? Ĉu est'as tiel mal'facil'e elekt'i inter la ĉiel'o kaj la infer'o? Help'u do, sinjor'o patr'o!

al si mem. —

Ĉu tiu hom'o frenez'iĝ'is? (Laŭt'e.) Ĉu vi ebl'e suspekt'as, ke tio ĉi est'as kapt'il'o, por kapt'i vi'n viv'a'j? Leg'u mem, jen est'as la sub'skrib'it'a ĝeneral'a pardon'o. (Li don'as paper'o'n al Schweizer.) Ĉu vi pov'as ankoraŭ dub'i?

Vid'u do, vid'u do! Kio'n vi pov'as pli dezir'i? Propr'a'man'e sub'skrib'it'a! Ĝi est'as favor'o, kiu super'as ĉiu'j'n lim'o'j'n. Aŭ ebl'e vi tim'as, ke ili romp'os si'a'n vort'o'n, ĉar vi iam aŭd'is, ke promes'o'n don'it'a'n al perfid'ul'o'j oni ne plen'um'as? Ho, hav'u neni'a'n tim'o'n! Jam la politik'o pov'us ili'n dev'ig'i plen'um'i si'a'n vort'o'n, se ĝi est'us don'it'a eĉ al la satan'o. Ĉar ali'e kiu en la est'ont'ec'o i'o'n kred'as al ili? Kiel ili pov'us iam du'a'n foj'o'n far'i uz'o'n el si'a vort'o? Mi pov'us ĵur'i al vi, ke ili est'as sincer'a'j. Ili sci'as, ke ĝi est'as mi, kiu vi'n ribel'ig'is kaj incit'is; vi'n ili rigard'as kiel sen'kulp'a'j'n. Vi'a'j'n krim'o'j'n ili klar'ig'as al si kiel erar'o'j'n de jun'ec'o, kiel mank'o'n de pri'pens'o. Mi'n sol'a'n ili vol'as hav'i, mi sol'a merit'as re'pag'o'n. Ĉu ne est'as tiel, sinjor'o patr'o?

al si mem. —

Kiel est'as nom'at'a la diabl'o, kiu parol'as el li? (Laŭt'e.) Jes, cert'e, cert'e tiel est'as. (Al si mem, Li mi'n tut'e frenez'ig'as.

Kiel? Ankoraŭ neni'a respond'o? Ĉu ebl'e vi ankoraŭ esper'as tra'bat'i vi'n per batal'il'o'j? Rigard'u do ĉirkaŭ'e'n, rigard'u do ĉirkaŭ'e'n! tio'n ĉi vi ja ne pov'as esper'i, ĝi est'us ja nun infan'a mem'fid'o. Aŭ ebl'e vi flat'as al vi, ke vi fal'os kiel hero'o'j, ĉar vi vid'is, ke mi ĝoj'is pro la tumult'o? Ho, ne pens'u ĉi tio'n! Vi ne est'as Moor! Vi est'as simpl'a'j ŝtel'ist'o'j! mizer'a'j il'o'j de mi'a'j pli grand'a'j plan'o'j vi est'as mal'estim'ind'a'j, kiel la ŝnur'o en la man'o de la ekzekut'ist'o. Ŝtel'ist'o'j ne pov'as fal'i, kiel fal'as hero'o'j. La viv'o por la ŝtel'ist'o'j est'as gajn'o, post'e ili'n atend'as io terur'a; ŝtel'ist'o'j hav'as la rajt'o'n trem'i antaŭ la mort'o. Aŭd'u, kiel ili'a'j korn'o'j son'as! Vid'u, kiel minac'e bril'as ili'a'j sabr'o'j! Kiel? ankoraŭ sen'decid'a'j? ĉu vi est'as frenez'a'j? Ĝi est'as ne'pardon'ebl'a! Mi ne vol'as dank'i al vi mi'a'n viv'o'n, mi hont'as pro vi'a ofer'o!

ekstrem'e mir'ig'it'a. —

Mi perd'as mi'a'n tut'a'n saĝ'o'n, mi for'kur'as! Ĉu oni iam aŭd'is i'o'n simil'a'n?

Aŭ ebl'e vi tim'as, ke mi mem mi'n mort'pik'os kaj per mem'mort'ig'o mi neni'ig'os la kontrakt'o'n, kiu rilat'as nur al viv'ant'o? Ne, sinjor'o'j, tio ĉi est'as sen'bezon'a tim'o. Jen mi for'ĵet'as mi'a'n ponard'o'n kaj mi'a'j'n pistol'o'j'n kaj tiu'n ĉi botel'et'o'n kun venen'o, kiu pov'us ankoraŭ serv'i al mi, — mi est'as nun tiel sen'fort'a, ke mi perd'is eĉ la reg'ad'o'n super mi'a viv'o.... Kio? ankoraŭ sen'decid'a'j? Aŭ ebl'e vi pens'as, ke mi mi'n defend'os, kiam vi vol'os mi'n lig'i? Vid'u! jen mi lig'as mi'a'n dekstr'a'n man'o'n al tiu ĉi kverk'a branĉ'o, mi est'as tut'e sen'defend'a, infan'o pov'as mi'n renvers'i. Kiu est'as la unu'a, kiu for'las'as si'a'n hetman'o'n en la mizer'o?

en sovaĝ'a ekscit'o. —

Kaj se eĉ la infer'o naŭ'obl'e ni'n ĉirkaŭ'us ! (Sving'as si'a'n glav'o'n.) Kiu ne est'as hund'o, tiu sav'u la hetman'o'n!

dis'ŝir'as la paper'o'n de pardon'o kaj ĵet'as la pec'o'j'n al la monaĥ'o en la vizaĝ'o'n. —

En ni'a'j kugl'o'j est'as la pardon'o! For, kanajl'o! dir'u al la senat'o, kiu vi'n send'is, ke inter la band'o de Moor vi ne trov'is eĉ unu sol'a'n perfid'ul'o'n! Sav'u, sav'u la hetman'o'n!

bru'as. —

Sav'u, sav'u, sav'u la hetman'o'n!

liber'ig'ant'e si'n, ĝoj'e. —

Nun ni est'as liber'a'j, kamarad'o'j. Mi sent'as arme'o'n en mi'a pugn'o! Mort'o aŭ liber'ec'o! Almenaŭ neniu'n ili hav'u viv'a!

Jam de'nov'e ĉi tie, obstin'a rev'ist'in'o? Vi for'ŝtel'iĝ'is de la gaj'a festen'o kaj vi difekt'is al la gast'o'j ili'a'n ĝoj'o'n.

Est'as domaĝ'o pri tiu sen'kulp'a ĝoj'o! En ili'a'j orel'o'j kred'ebl'e murmur'as ankoraŭ la funebr'a kant'o, kiu akompan'is vi'a'n patr'o'n al la tomb'o.

Ĉu vi vol'as do etern'e funebr'i? Las'u la mort'int'o'j'n dorm'i kaj feliĉ'ig'u la viv'ant'o'j'n! Mi ven'as...

Kaj kiam vi re'ir'os?

Ho ve! Ne hav'u tia'n mal'lum'a'n fier'a'n vizaĝ'o'n! Vi mal'ĝoj'ig'as mi'n, Amali'o. Mi ven'as, por dir'i al vi.

Mi dev'as do aŭskult'i, Francisko de Moor far'iĝ'is ja reg'ant'a sinjor'o.

Jes, bon'e, ĝi est'as ĝust'e tio, pri kio mi vol'is parol'i kun. vi. Maksimilian'o for'ir'is dorm'i en la tomb'o de la patr'o'j; mi est'as sinjor'o. Sed mi vol'us est'i ĝi tut'e plen'e, Amali'o. Vi sci'as, kio vi est'is por ni'a dom'o, vi est'is ten'at'a kiel fil'in'o de Moor, eĉ la mort'o'n trans'viv'is li'a am'o al vi, — tio'n vi ja neniam forges'os?

Neniam, neniam. Kiu do pov'us tio'n ĉi tiel facil'e for'diboĉ'i ĉe gaj'a festen'o!

La am'o'n de mi'a patr'o vi dev'as rekompenc'i en li'a'j fil'o'j, kaj Karolo mort'is... Vi mir'as? vi ricev'as kap'turn'o'n? Jes, efektiv'e, la pens'o est'as tiel flat'e alt'a, ke ĝi eĉ la fier'ec'o'n de vir'in'o ebri'ig'as. Francisko prem'as per la pied'o'j la esper'o'j'n de la plej nobel'a'j fraŭl'in'o'j, Francisko ven'as kaj propon'as al mal'riĉ'a sen'help'a orf'in'o si'a'n kor'o'n, si'a'n man'o'n kaj kun'e kun ĝi si'a'n tut'a'n or'o'n, ĉiu'j'n si'a'j'n kastel'o'j'n kaj arb'ar'o'j'n. Francisko, la envi'at'a, la tim'at'a, deklar'as si'n propr'a'vol'e sklav'o de Amali'o.

Kial la fulm'o ne fend'as la mal'pi'a'n lang'o'n, kiu el'parol'as la krim'a'n vort'o'n! Vi mort'ig'is mi'a'n am'at'o'n, kaj Amali'o nom'u vi'n si'a edz'o! Vi....

Ne tiel koler'e, mi'a princ'id'in'a moŝt'o! Est'as ver'o. ke Francisko ne fleks'as si'n antaŭ vi kiel kolomb'um'ant'a Celadon'o; cert'e li ne kutim'iĝ'is, simil'e al la sopir'ant'a Arkadi'a paŝt'ist'o, kri'i si'a'j'n am'a'j'n plend'o'j'n al la eĥ'o de la grot'o'j kaj rok'o'j, — Francisko parol'as, kaj se oni ne respond'as, li ordon'os.

Vi, verm'o, ordon'i? al mi ordon'i? kaj se oni re'send'os al vi la ordon'o'n kun rid'eg'o?

Tio'n vi ne far'os. Mi sci'as ankoraŭ rimed'o'j'n, kiu'j tre bon'e pov'as fleks'i la fier'ec'o'n de mal'humil'a obstin'ul'in'o — monaĥ'in'ej'o kaj mur'o'j.

Brav'e! bel'eg'e! kaj en la monaĥ'in'ej'o kaj inter la mur'o'j est'i por ĉiam liber'ig'it'a de vi'a bazilisk'a rigard'o kaj hav'i sufiĉ'e da liber'a temp'o, por pens'i pri Karolo kaj for'don'i si'n al li Bon'ven'o'n al vi'a monaĥ'in'ej'o! don'u, don'u vi'a'j'n mur'o'j'n!

Haha! tia est'as la afer'o? Gard'u vi'n! Nun vi instru'is al mi la art'o'n, kiel mi dev'as vi'n turment'i. Tiu'n ĉi etern'a'n ĥimer'o'n pri Karolo mi'a rigard'o el'vip'ad'os al vi el la kap'o simil'e al fajr'o'har'a furi'o; la terur'aĵ'o Francisko star'os ĉiam gard'e mal'antaŭ la bild'o de vi'a am'at'o, simil'e al la sorĉ'it'a hund'o, kiu kuŝ'as sur sub'ter'a'j kest'o'j da or'o, — per la har'o'j mi vi'n tren'os en la preĝ'ej'o'n, kun la glav'o en la man'o mi el'prem'os al vi el la brust'o la edz'ec'a'n ĵur'o'n, vi'a'n lit'o'n virg'ul'in'a'n mi okup'os per fort'o, kaj vi'a'n fier'a'n ĉast'ec'o'n mi venk'os per ankoraŭ pli grand'a fier'ec'o.

don'as al li vang'o'frap'o'n. —

Antaŭ'e pren'u ĉi tio'n kiel dot'o'n.

furioz'e. —

Ha! dek'obl'e kaj cent'obl'e tio ĉi est'u venĝ'it'a! Ne mi'a edz'in'o — tiu'n ĉi honor'o'n vi ne hav'os — La am'aĵ'ist'in'o vi est'os, tiel ke la honest'a'j vilaĝ'an'edz'in'o'j montr'ad'os vi'n per fingr'o'j, kiam vi permes'os al vi ir'i tra la strat'o. Grinc'u per la dent'o'j, ŝpruc'ig'u fajr'o'n kaj mort'o'n el vi'a'j okul'o'j — mi'n amuz'as la koler'eg'o de vir'in'o, ĝi far'as vi'n ankoraŭ pli bel'a, pli dezir'ind'a. Ven'u, — tiu ĉi kontraŭ'batal'ad'o ornam'os mi'a'n triumf'o'n kaj spic'os al mi la volupt'o'n en per'fort'e akir'it'a ĉirkaŭ'pren'ad'o, — ven'u kun mi en mi'a'n ĉambr'o'n, mi brul'as de dezir'eg'o, — nun tuj ir'u kun mi. (Li vol'as for'tren'i ŝi'n.)

ĵet'as si'n sur li'a'n kol'o'n. —

Pardon'u mi'n, Francisko! (Dum li vol'as ŝi'n ĉirkaŭ'pren'i, ŝi de'ŝir'as al li la glav'o'n de li'a flank'o kaj rapid'e re'salt'as.) Ĉu vi vid'as, mal'bon'ul'o, kio'n mi pov'as nun far'i kun vi? Mi est'as vir'in'o, sed vir'in'o furioz'a, — kuraĝ'u nun ek'palp'i mi'a'n korp'o'n per mal'ĉast'a tuŝ'o, — kaj tiu ĉi ŝtal'o tra'penetr'os la mez'o'n de vi'a volupt'avid'a brust'o, kaj la spirit'o de mi'a onkl'o gvid'os por tio ĉi mi'a'n man'o'n. Tuj kur'u for! (Ŝi for'pel'as li'n.)

Ha, kiel bon'e est'as al mi! Nun mi pov'as liber'e spir'i, mi sent'as mi'n fort'a, kiel flam'a ĉeval'o, furioz'a kiel tigr'in'o, kiu kur'as post la triumf'ant'a rab'int'o de ŝi'a'j infan'o'j... En monaĥ'in'ej'o'n, li dir'as, — dank'o'n al vi por tiu ĉi feliĉ'a el'pens'o! Nun la tromp'it'a am'o trov'is si'a'n rifuĝ'ej'o'n, — la monaĥ'in'ej'o, la kruc'o de la Sav'int'o est'as la rifuĝ'ej'o de la tromp'it'a am'o. (Ŝi vol'as for'ir'i.)

Fraŭl'in'o Amali'o! Fraŭl'in'o Amali'o!

Mal'feliĉ'ul'o! kial vi mi'n mal'help'as?

Tiu'n ĉi pez'eg'o'n mi dev'as de'ĵet'i de mi'a anim'o, antaŭ ol ĝi ĝi'n en'prem'os en la infer'o'n. (Ĵet'as si'n ter'e'n antaŭ ŝi.) Pardon'o'n! pardon'o'n! Mi vi'n tre ofend'is, fraŭl'in'o Amali'o.

Lev'iĝ'u! Ir'u! mi neni'o'n vol'as sci'i. (Ŝi vol'as for'ir'i.)

re'ten'ant'e ŝi'n. —

Ne! Rest'u! Pro Di'o! Pro la etern'a Di'o! Vi dev'as ĉio'n sci'i!

Eĉ ne unu son'o'n plu! Mi vi'n pardon'as, — ir'u hejm'e'n en pac'o. (Ŝi vol'as for'rapid'i.)

Aŭd'u do nur unu sol'a'n vort'o'n, — ĝi re'don'os al vi vi'a'n tut'a'n trankvil'ec'o'n.

re'ven'as kaj rigard'as li'n kun mir'o. —

Kiel, amik'o? Kiu en la ĉiel'o aŭ sur la ter'o pov'as re'don'i al mi mi'a'n trankvil'ec'o'n?

Tio'n ĉi pov'as far'i unu sol'a vort'o de mi'a'j lip'o'j. Aŭskult'u mi'n!

pren'ant'e li'a'n man'o'n kun kompat'o. —

Bon'a hom'o, ĉu unu vort'o de vi'a'j lip'o'j pov'as dis'romp'i la rigl'il'o'j'n de la etern'ec'o?

lev'iĝ'as. —

Karolo ankoraŭ viv'as!

kri'ant'e. —

Mal'feliĉ'a!#

Tiel est'as.... Ankoraŭ unu vort'o'n, — vi'a onkl'o...

kun minac'a mien'o. —

Vi mensog'as!

Vi'a onkl'o...

Karolo ankoraŭ viv'as!

Kaj vi'a onkl'o...

Karolo ankoraŭ viv'as?

Ankaŭ vi'a onkl'o... Ne el'perfid'u mi'n. (Rapid'e for'kur'as.)

star'as long'a'n temp'o'n kvazaŭ ŝton'ig'it'a. Post'e ŝi sovaĝ'e ek'kri'as kaj el'kur'as post Herman'o. —

Karolo ankoraŭ viv'as!

Ĉi tie mi dev'as rest'i kaj kuŝ'i. (Ĵet'iĝ'as sur la ter'o'n.) Mi'a'j membr'o'j est'as kvazaŭ de'hak'it'a'j. Mi'a lang'o est'as kiel brik'o. (Schweizer mal'aper'as ne'rimark'at'e.) Mi vol'us vi'n pet'i al'port'i al mi ĉerp'et'o'n da akv'o el tiu ĉi river'o, sed vi ĉiu'j est'as mort'e lac'a'j.

Ankaŭ de la vin'o en ni'a'j fel'sak'o'j rest'is neni'o.

Rigard'u, kiel bel'e star'as la gren'o! La arb'o'j preskaŭ romp'iĝ'as sub si'a mult'eg'o da frukt'o'j. La vin'ber'trunk'o'j don'as la plej bon'a'n esper'o'n.

Est'os frukt'o'riĉ'a jar'o.

Tiel vi opini'as? En tia okaz'o almenaŭ unu ŝvit'o en la mond'o est'us pag'it'a. Unu?... Sed ankoraŭ hodiaŭ en la nokt'o pov'as ja fal'i hajl'o kaj ĉio'n for'bat'i.

Ĝi facil'e pov'as okaz'i. Ĉio pov'as pere'i kelk'a'j'n hor'o'j'n antaŭ la rikolt'o.

Tio'n ĉi mi ja dir'as. Ĉio pere'os. Kial la hom'o sukces'us en tio, kio'n li hav'as de la formik'o, se li mal'sukces'as en tio, kio egal'ig'as li'n al la di'o'j? Aŭ ebl'e ĉi tie est'as la lim'o de li'a destin'o?

Mi ĝi'n ne kon'as.

Vi bon'e dir'is kaj ankoraŭ pli bon'e far'is, se vi neniam dezir'is ĝi'n kon'i! Frat'o, mi vid'is la hom'o'j'n, ili'a'j'n abel'a'j'n klopod'o'j'n kaj ili'a'j'n gigant'a'j'n projekt'o'j'n, ili'a'j'n di'a'j'n plan'o'j'n kaj ili'a'j'n mus'a'j'n far'o'j'n, la mir'ind'e strang'a'n konkur'kur'ad'o'n al la feliĉ'o; unu fid'as la krur'o'j'n de si'a ĉeval'o, ali'a la naz'o'n de si'a azen'o, tri'a si'a'j'n propr'a'j'n krur'o'j'n; divers'kolor'a loteri'o de la viv'o, en kiu mult'a'j met'as en la lud'o'n si'a'n sen'kulp'ec'o'n kaj... si'a'n ĉiel'o'n, por kapt'i gajn'o'n, kaj... nul'o'j est'as la rezultat'o, — est'is neni'u gajn'a numer'o. Ĝi est'as dram'o, mi'a'j frat'o'j, kiu el'ig'as larm'o'j'n el vi'a'j okul'o'j, dum ĝi tikl'as vi'a'n diafragm'o'n al rid'o.

Kiel bel'eg'e la sun'o tie sub'ir'as!

long'e rigard'ant'e. —

Tiel mort'as hero'o! Ador'ind'e!

Ŝajn'as, ke vi est'as tre kor'tuŝ'it'a.

Kiam mi est'is ankoraŭ knab'o, mi'a am'at'a rev'o est'is viv'i kiel ĝi, mort'i kiel ĝi... (Kun pen'e kaŝ'at'a dolor'o.) Ĝi est'is knab'a rev'o!

Cert'e.

sur'ŝov'as la ĉapel'o'n sur la vizaĝ'o'n. —

Est'is temp'o.... Las'u mi'n sol'a, kamarad'o'j.

Moor! Moor! Kio al la diabl'o? Kiel li ŝanĝ'is si'a'n kolor'o'n!

Mort'o kaj infer'o! kio est'as al li? al li far'iĝ'as mal'bon'e?

Est'is temp'o, kiam mi ne pov'is dorm'i, se mi forges'is far'i mi'a'n nokt'a'n preĝ'o'n...

Ĉu vi est'as frenez'a? ĉu vi vol'as pren'i instru'o'n de vi'a'j knab'a'j jar'o'j?

met'as si'a'n kap'o'n sur la brust'o'n de Grimm. —

Frat'o! Frat'o!

Kiel? Ne est'u do infan'o, mi vi'n pet'as.

Ho, se mi tio est'us! se mi tio est'us de'nov'e!

Fi! Fi!

Gaj'iĝ'u! Rigard'u tiu'n ĉi pentr'ind'a'n pejzaĝ'o'n, la ĉarm'a'n vesper'o'n.

Jes, amik'o'j! tiu ĉi mond'o est'as tiel bel'a.

Nu, tio ĉi est'is bon'e dir'it'a.

Tiu ĉi ter'o est'as tiel bel'eg'a.

Bon'e, bon'e, tiel vi al mi plaĉ'as.

for'klin'int'e la kap'o'n. —

Kaj mi est'as tiel mal'bel'a en tiu ĉi bel'a mond'o... kaj mi est'as monstr'o sur tiu ĉi bel'eg'a ter'o.

Ho ve! ho ve!

Mi'a sen'kulp'ec'o! mi'a sen'kulp'ec'o! Rigard'u! ĉio el'ir'is, por ĝu'i la pac'a'j'n radi'o'j'n de la printemp'a sun'o, — kial mi sol'a dev'as suĉ'i infer'o'n el la ĝoj'o'j de la ĉiel'o? Kiel ĉio est'as feliĉ'a, ĉio frat'ig'it'a per la spirit'o de la pac'o! La tut'a mond'o est'as unu famili'o kaj unu patr'o est'as tie supr'e, — sed mi'a patr'o li ne est'as, mi sol'a est'as for'pel'it'a, mi sol'a est'as el'ĵet'it'a el la vic'o'j de la pur'ul'o'j, por mi ne ekzist'as la dolĉ'a nom'o “infan'o”, neniam ekzist'os por mi la sopir'a rigard'o de am'at'in'o, neniam, neniam la ĉirkaŭ'pren'o de kor'a amik'o. (Kun sovaĝ'a mov'iĝ'o.) Ĉirkaŭ'it'a de rab'ist'o'j, ĉirkaŭ'sibl'at'a de aspid'o'j, al'forĝ'it'a al la mal'virt'o per fer'a'j lig'il'o'j, pend'ant'a super la tomb'o de anim'a pere'o sur la balanc'iĝ'ant'a kan'o de la mal'virt'o... mez'e inter la flor'o'j de la feliĉ'a mond'o mi star'as kiel kri'eg'ant'a Abadono!

al la ali'a'j. —

Ne'kompren'ebl'e! Neniam mi vid'is li'n tia.

mal'gaj'e. —

Ho, se mi pov'us re'ven'i en la ventr'o'n de mi'a patr'in'o! Se mi pov'us nask'iĝ'i almoz'ul'o! Ne! nur tio'n mi vol'us, ho ĉiel'o, ke est'u permes'it'e al mi far'iĝ'i kiel unu el tiu'j tag'labor'ist'o'j! Ho, mi vol'us labor'eg'i tiel, ke la sang'o flu'us el mi'a'j tempi'o'j, — por aĉet'i al mi la volupt'o'n de unu sol'a tag'mez'a dorm'o, la feliĉ'eg'o'n de unu sol'a larm'o.

al la ali'a'j. —

Nur pacienc'o'n, la paroksism'o komenc'as jam fal'i.

Est'is temp'o, kiam larm'o'j flu'is al mi tiel facil'e, — ho vi, tag'o'j de la pac'o! Vi, kastel'o de mi'a patr'o, vi verd'a'j rev'ig'a'j val'o'j! Ho, vi ĉiu'j Elizeaj scen'o'j de mi'a infan'ec'o! ĉu vi neniam re'ven'os, neniam mal'varm'et'ig'os mi'a'n brul'ant'a'n brust'o'n per vi'a ĉarm'a murmur'et'ad'o? Funebr'u kun mi, ho Natur'o! Ili neniam re'ven'os, ili neniam mal'varm'et'ig'os per si'a ĉarm'a murmur'et'ad'o mi'a'n brul'ant'a'n brust'o'n. For'flug'is, for'flug'is! for'flug'is, ne're'ven'ig'ebl'e! Schweizer kun akv'o en la ĉapel'o.

Drink'u, hetman'o, jen est'as sufiĉ'e da akv'o kaj freŝ'a kiel glaci'o.

Vi sang'as ja, — kio'n vi far'is?

Mal'saĝ'ul'o, mi far'is nur ŝerc'o'n, kiu facil'e pov'is kost'i al mi du krur'o'j'n kaj unu kol'o'n. Dum mi tiel vag'ad'is sur la sabl'a mont'et'o super la river'o, huŝ! jen la abomen'a ŝton'et'aĵ'o sub mi de'glit'iĝ'as, kaj mi flug'as dek fut'o'j'n mal'supr'e'n, — jen mi kuŝ'as, kaj apenaŭ mi iom re'konsci'iĝ'is, mi trov'as la plej klar'a'n akv'o'n en la pirit'o. Tiu'n ĉi foj'o'n ĝi sufiĉ'os por la danc'o, mi dir'is al mi mem, la hetman'o trink'os ĝi'n kun plezur'o.

re'don'as al li la ĉapel'o'n kaj viŝ'as al li la vizaĝ'o'n. —

Ali'e oni ja ne vid'os la cikatr'o'j'n, kiu'j'n la bohem'a'j rajd'ist'o'j sign'is sur vi'a frunt'o, — la akv'o est'is bon'a, Schweizer, — ĉi tiu'j bon'e vi'n ornam'as.

He! est'as ankoraŭ lok'o por tri'dek'o da ili.

Jes, kamarad'o'j, ĝi est'is varm'eg'a post'tag'mez'o, — kaj nur unu hom'o'n ni perd'is, — mi'a Roller mort'is per bel'a mort'o. Oni met'us marmor'o'n super li'a'j ost'o'j, se li mort'us ne por mi. Ni dev'as kontent'iĝ'i per ne'mult'o. (Li viŝ'as al si la okul'o'j'n.) Kiom est'is da mal'amik'o'j, kiu'j rest'is sur la lok'o?

Cent ses'dek husar'o'j, naŭ'dek tri dragon'o'j, ĉirkaŭ kvar'dek ĉas'ist'o'j, — kun'e ĉirkaŭ tri'cent.

Tri'cent por unu! (Li de'pren'as si'a'n ĉapel'o'n.) Jen mi lev'as mi'a'n ponard'o'n. Mi ĵur'as per mi'a anim'o! Mi neniam vi'n for'las'os!

Ne ĵur'u! Vi ne sci'as, ĉu vi ebl'e ne far'iĝ'os ankoraŭ feliĉ'a kaj ne bedaŭr'os.

Mi ĵur'as per la ost'o'j de mi'a Roller! Mi neniam vi'n for'las'os!

al si mem. —

En tiu ĉi region'o, ili dir'is, mi li'n trov'os... He! hola! Kia'j vizaĝ'o'j tio ĉi est'as? ebl'e? ebl'e ili? ĝi est'as ili! mi ek'parol'os al ili.

Atend'u! kiu tie ven'as?

Sinjor'o'j! pardon'u! Mi ne sci'as, ĉu mi ir'as ĝust'e aŭ mal'ĝust'e?

Kaj kiu'j ni dev'as est'i, se vi ir'as ĝust'e?

Vir'o'j!

Ĉu ni tio'n ĉi pruv'is, hetman'o?

Vir'o'j'n mi serĉ'as, kiu'j rigard'as al la mort'o en la vizaĝ'o'n kaj las'as la danĝer'o'n lud'i ĉirkaŭ ili, kiel dres'it'a serpent'o, kiu'j ŝat'as la liber'ec'o'n pli ol honor'o'n kaj viv'o'n, kies sol'a nom'o, aŭd'at'a plezur'e de mal'riĉ'ul'o'j kaj prem'at'o'j, la kuraĝ'ul'o'j'n tim'ig'as kaj la tiran'o'j'n pal'ig'as.

al la hetman'o. —

La knab'eg'o plaĉ'as al mi. — Aŭd'u, bon'a amik'o! vi trov'is vi'a'j'n hom'o'j'n.

Mi kred'as kaj mi esper'as, ke baldaŭ ankaŭ mi'a'j'n frat'o'j'n. Sekv'e vi pov'as konduk'i mi'n al mi'a ĝust'a hom'o, ĉar mi serĉ'as vi'a'n hetman'o'n, la grand'a'n graf'o'n de Moor.

don'as al li la man'o'n kun varm'ec'o. —

Kar'a jun'ul'o, ni est'u amik'o'j.

al'proksim'iĝ'ant'e. —

Ĉu vi kon'as la hetman'o'n?

Ĝi est'as vi! Kun tiu ĉi mien'o, — kiu pov'us ek'vid'i vi'n kaj serĉ'i ali'a'n? (Long'e rigard'as li'n fiks'e.) Mi ĉiam dezir'is al mi vid'i la hom'o'n kun la frakas'ant'a rigard'o, sid'ant'a'n sur la ruin'o'j de Kartago, — nun mi tio'n ĉi jam plu ne dezir'as.

Fulm'a knab'eg'o!

Kaj kio konduk'as vi'n al mi?

Ho hetman'o! mi'a pli ol kruel'a sort'o. Mi spert'is ŝip'romp'iĝ'o'n sur la mal'kviet'eg'a mar'o de tiu ĉi mond'o, la esper'o'j'n de mi'a viv'o mi dev'is vid'i for'fal'i en la abism'o'n, kaj rest'is al mi neni'o, krom la turment'a re'memor'o pri ili'a perd'o, kiu mi'n frenez'ig'us, se mi ne pen'us sufok'i tiu'n re'memor'o'n per ali'lok'a ag'ad'o.

Jam de'nov'e unu plend'ant'o kontraŭ la Di'a fort'o! Nu, plu'e'n!

Mi far'iĝ'is soldat'o. La mal'feliĉ'o persekut'is mi'n ankaŭ tie, — mi part'o'pren'is en ekspedici'o al Hind'uj'o, mi'a ŝip'o romp'iĝ'is sur rif'o'j, — neni'o krom mal'sukces'int'a'j plan'o'j! Fin'e mi pri vi'a'j ag'o'j, pri vi'a'j brul'ig'mort'ig'o'j, aŭd'is tre mult'a'j'n rakont'i kiel ili tio'n nom'is, kaj mi al'vetur'is ĉi tie'n de mal'proksim'ec'o de tri'dek mejl'o'j, kun la firm'a decid'o serv'i sub vi, se vi vol'as akcept'i mi'a'n serv'ad'o'n. Mi pet'as vi'n, eminent'a hetman'o, ne rifuz'u tio'n ĉi al mi!

kun ek'salt'o. —

Hur'a! hur'a! Tiam ni'a Roller est'os ja mil'obl'e kompens'it'a! Perfekt'a kamarad'o-rab'ist'o por ni'a band'o!

Kiel est'as vi'a nom'o?

Kosinsky.

Kiel? Kosinsky! Ĉu vi sci'as, ke vi est'as facil'anim'a knab'o, kiu trans'petol'as la grand'a'n paŝ'o'n de si'a viv'o, kiel ne'pri'pens'em'a knab'in'o? Ĉi tie vi ne ĵet'ad'os pilk'o'j'n nek rulad'os kegl'a'j'n glob'o'j'n, kiel vi imag'as al vi.

Mi sci'as, kio'n vi vol'as dir'i. Mi hav'as la aĝ'o'n de du'dek-kvar jar'o'j, sed mi vid'is jam glav'o'j'n, kiu'j bril'is, kaj mi aŭd'is kugl'o'j'n, kiu'j sibl'is ĉirkaŭ mi.

Efektiv'e, jun'a sinjor'o? Kaj ĉu vi'a'n skerm'ad'o'n vi lern'is nur por tio, ke vi mort'ig'u mal'riĉ'a'j'n vojaĝ'ant'o'j'n pro unu taler'o, aŭ ke vi de mal'antaŭ'e tra'pik'u al vir'in'o'j la ventr'o'n? Ir'u, ir'u! vi for'kur'is de vi'a vart'ist'in'o, ĉar ŝi minac'is al vi per la verg'o.

Kio al la diabl'o, hetman'o! kio'n vi pens'as? ĉu vi vol'as for'send'i tiu'n ĉi Herkules'o'n? Ĉu li ne hav'as tia'n mien'o'n, kvazaŭ li est'us kapabl'a per kuir'ej'a kuler'o for'pel'i la marŝal'o'n de Saks'uj'o trans la Gangeson?

Ĉar vi'a'j bagatel'o'j ne prosper'as al vi, tial vi ven'as kaj vol'as far'iĝ'i kanajl'o, mort'ig'ist'o? Knab'o, ĉu vi kompren'as bon'e la vort'o'n mort'ig'o? Cert'e vi trankvil'e ir'is dorm'i, kiam vi debat'is la kap'o'j'n al papav'o'j, sed port'i sur la anim'o mort'ig'o'n...

Por ĉiu mort'ig'o, kiu'n vi ordon'os al mi plen'um'i, mi pren'os sur mi'n la respond'ec'o'n.

Kio? ĉu vi est'as tiel saĝ'a? Vi arog'as al vi esper'i, ke vi kapt'os vir'o'n per flat'o'j? De kie vi sci'as, ke mi ne hav'as mal'bon'a'j'n sonĝ'o'j'n aŭ ke sur la lit'o de la mort'o mi ne pal'iĝ'os? Kiom mult'e da far'o'j vi jam plen'um'is, ĉe kiu'j vi pens'is pri respond'ec'o?

Efektiv'e! ankoraŭ tre mal'mult'e; tamen tiu ĉi vojaĝ'o al vi, nobl'a graf'o!

Ĉu vi'a eduk'int'o fal'ig'is en vi'a'j'n man'o'j'n la histori'o'n de Robin — tia'j'n ne'si'n'gard'a'j'n kanajl'o'j'n oni dev'us al'forĝ'i al la galer'o'j — kaj ĝi flam'ig'is vi'a'n infan'a'n fantazi'o'n kaj infekt'is vi'n per la mani'o far'iĝ'i grand'a hom'o? Ĉu vi'n tikl'as glor'o kaj honor'o? ĉu vi vol'as aĉet'i sen'mort'ec'o'n per brul'ig'mort'ig'o'j? Not'u ĝi'n al vi, glor'am'a jun'ul'o! por mort'ig'ist'o'j ne kresk'as laŭr'o'j! Por venk'o'j de bandit'o'j ne ekzist'as triumf'o'j, sed nur mal'ben'o, danĝer'o, mort'o,

Ĉu vi vid'as la ekzekut'ej'o'n tie sur la mont'et'o?

mal'kontent'e ir'ant'e tie'n kaj re'e'n. —

He, kiel mal'saĝ'e! kiel abomen'e, kiel ne'pardon'ebl'e mal'saĝ'e! Ne tio ĉi est'as la ĝust'a manier'o! Mi farad'is ali'e.

Kio'n dev'as tim'i tiu, kiu la mort'o'n ne tim'as?

Brav'e! sen'kompar'e! Vi bon'e ten'is vi'n en la lern'ej'o, vi majstr'e lern'is parker'e vi'a'n Seneka’n. Sed, kar'a amik'o, per tia'spec'a'j sentenc'o'j vi ne babil'tromp'os la sufer'ant'a'n natur'o'n, per tio ĉi vi neniam mal'akr'ig'os la sag'o'j'n de la dolor'o. — Pri'pens'u bon'e, mi'a fil'o! (Li pren'as li'a'n man'o'n.) Memor'u, mi konsil'as al vi kiel patr'o, ek'kon'u antaŭ'e la profund'ec'o'n de la abism'o, antaŭ ol vi en'salt'as en ĝi'n! Se vi pov'as kapt'i en la mond'o ankoraŭ eĉ unu sol'a'n ĝoj'o'n... pov'us ven'i moment'o'j, kiam vi... vek'iĝ'os, kaj tiam... est'us tro mal'fru'e. Ĉi tie vi kvazaŭ el'ir'as el la rond'o de la hom'ar'o, — aŭ vi dev'as est'i hom'o pli alt'a, aŭ vi est'as diabl'o. Ankoraŭ unu foj'o'n, mi'a fil'o! se eĉ unu fajr'er'o da esper'o ie ali'lok'e brul'et'as por vi, tiam for'las'u tiu'n ĉi terur'a'n lig'o'n, en kiu'n en'ir'as nur mal'esper'o, se ne pli alt'a saĝ'ec'o ĝi'n fond'is. Oni pov'as tromp'iĝ'i, — kred'u al mi, oni pov'as rigard'i kiel fort'ec'o'n de la spirit'o tio'n, kio fin'e est'as ja nur mal'esper'o. Kred'u al mi, al mi, kaj rapid'e for'kur'u.

Ne! mi nun plu ne for'kur'os. Se vi'n ne tuŝ'as mi'a'j pet'o'j, tiam aŭskult'u la histori'o'n de mi'a mal'feliĉ'o. Tiam vi mem per'fort'e en'met'os la ponard'o'n en mi'a'n man'o'n, tiam vi.... Kuŝ'iĝ'u ĉi tie sur la ter'o'n kaj aŭskult'u mi'n atent'e!

Mi aŭskult'os.

Sci'u do, mi est'as bohem'a nobel'o, kaj per la fru'a mort'o de mi'a patr'o mi far'iĝ'is posed'ant'o de sufiĉ'e grand'a kavalir'a bien'o. La region'o est'is paradiz'a, ĉar ĝi en'hav'is anĝel'o'n — knab'in'o'n, ornam'it'a'n per ĉiu'j ĉarm'o'j de la flor'ant'a jun'ec'o, kaj ĉast'a'n, kiel la lum'o de la ĉiel'o. Sed al kiu mi tio'n ĉi dir'as? ĝi for'son'as preter vi'a'j orel'o'j, — vi neniam am'is, neniam est'is am'at'a...

Kviet'e! kviet'e! ni'a hetman'o far'iĝ'as ruĝ'a kiel fajr'o.

Ĉes'u! mi aŭskult'os ĝi'n ali'a'n foj'o'n, — morgaŭ, post kelk'a temp'o, aŭ... kiam mi est'os vid'int'a sang'o'n.

Sang'o'n, sang'o'n... aŭskult'u do plu'e! Sang'o, mi dir'as al vi, plen'ig'os vi'a'n tut'a'n anim'o'n. Ŝi est'is nask'it'a burĝ'ul'in'o german'in'o, — sed ŝi'a rigard'o for'fand'ad'is la antaŭ'juĝ'o'j'n de la nobel'ar'o. Kun la plej tim'em'a modest'ec'o ŝi pren'is la edz'ig'a'n ring'o'n el mi'a man'o, kaj post'morgaŭ mi dev'is konduk'i mi'a'n Amali'o'n al la altar'o.

Mez'e en la ebri'ec'o de la mi'n atend'ant'a feliĉ'eg'o, inter la prepar'iĝ'o'j al la edz'iĝ'o — oni vok'as mi'n per ekspres'o al la kort'eg'o. Mi ven'as, oni montr'as al mi leter'o'j'n, kiu'j est'as kvazaŭ skrib'it'a'j de mi kaj kiu'j est'as plen'a'j de plej perfid'a en'hav'o. Mi ruĝ'iĝ'is pri la sen'konscienc'a kulp'ig'o. Oni for'pren'is de mi la spad'o'n, oni ĵet'is mi'n en mal'liber'ej'o'n, mi preskaŭ frenez'iĝ'is.

Kaj dum'e, — nu plu'e'n! mi flar'as jam la rost'aĵ'o'n.

Tie mi kuŝ'is tut'a'n monat'o'n, kaj mi ne sci'is, kio okaz'is al mi. Mi tim'is pro mi'a Amali'o, kiu pro mi'a sort'o ĉiu'minut'e kred'ebl'e hav'is sufer'o'j'n de mort'o. Fin'e aper'is la unu'a ministr'o de la kort'eg'o, gratul'is mi'n per suker'dolĉ'a'j vort'o'j pro la el'trov'o de mi'a sen'kulp'ec'o, leg'is al mi la leter'o'n pri liber'ig'o kaj re'don'is al mi mi'a'n spad'o'n. Nun mi triumf'e rapid'as al mi'a kastel'o, por flug'i en la brak'o'j'n de mi'a Amali'o, — sed ŝi mal'aper'is. En nokt'o'mez'o, oni dir'is al mi, oni ŝi'n for'konduk'is, neni'u sci'as kie'n; kaj de tiam neni'u okul'o ŝi'n vid'is. Hu! ek'lum'is en mi'a kap'o kiel fulm'o, mi flug'as al la urb'o, mi sond'as ĉe la kort'eg'o, — ĉiu'j okul'o'j fiks'iĝ'is sur mi'n, neni'u vol'is mi'n inform'i... Fin'e mi ŝi'n el'trov'is tra kaŝ'it'a krad'o en la palac'o, — ŝi ĵet'is al mi kart'et'o'n.

Ĉu mi tio'n ne dir'is?

Ho, mort'o, infer'o kaj ĉiu'j diabl'o'j! Tie ĉio est'is dir'it'a! oni propon'is al ŝi la elekt'o'n, ĉu ŝi prefer'as vid'i mi'n mort'i aŭ far'iĝ'i am'aĵ'ist'in'o de la princ'o. En la batal'o inter honor'o kaj am'o ŝi decid'is por la du'a, kaj... (rid'ant'e) mi est'is sav'it'a.

Kio'n vi tiam far'is?

Tiam mi star'is kiel traf'it'a de mil tondr'o'j! Sang'o est'is mi'a unu'a pens'o, sang'o est'is mi'a last'a. Kun ŝaŭm'o sur la buŝ'o mi kur'as hejm'e'n, mi elekt'as al mi tri'akr'aĵ'a'n spad'o'n kaj mi kur'as kun ĝi rapid'eg'e al la dom'o de la ministr'o, ĉar nur li, nur li est'is la infer'a par'ig'ist'o. Kred'ebl'e oni rimark'is mi'n jam sur la strat'o, ĉar kiam mi ven'is supr'e'n, ĉiu'j ĉambr'o'j est'is ŝlos'it'a'j. Mi serĉ'as, mi demand'as; li for'vetur'is al la princ'o, est'is la respond'o. Mi ir'as rekt'e tie'n, — oni dir'as, ke oni neni'o'n sci'as pri li. Mi ir'as re'turn'e, en'romp'as la pord'o'j'n, mi li'n trov'as, mi vol'is jam... sed tiam el'salt'is kvin aŭ ses serv'ist'o'j el la embusk'o kaj el'ŝir'is al mi la spad'o'n.

ek'bat'as per la pied'o la ter'o'n. —

Kaj li ricev'is neni'o'n, kaj vi for'ir'is kun mal'plen'a'j man'o'j?

Oni mi'n kapt'is; juĝ'e kulp'ig'is mi'n, far'is al mi turment'a'n proces'o'n, kaj mal'honor'e — rimark'u ĝi'n bon'e! — per apart'a favor'o oni el'pel'is mi'n mal'honor'e el la lim'o'j de la land'o; mi'a'j bien'o'j est'is don'it'a'j, kiel donac'o al la ministr'o, mi'a Amali'o rest'as en la ung'eg'o'j de la tigr'o, for'ĝem'as kaj for'plor'as si'a'n tut'a'n viv'o'n, dum mi'a venĝ'o dev'as fast'i kaj kurb'iĝ'i sub la jug'o'n de la despot'ism'o.

lev'iĝ'ant'e kaj akr'ig'ant'e si'a'n spad'o'n. —

Tio ĉi est'as akv'o al ni'a muel'il'o, hetman'o! Est'as io por ek'brul'ig'i!

kiu ĝis nun ir'ad'is mal'kviet'e tie'n kaj re'e'n, rapid'e rekt'iĝ'as al la rab'ist'o'j. —

Mi dev'as ŝi'n vid'i.... Al la voj'o! rapid'e pret'iĝ'u — vi rest'as, Kosinsky — rapid'e ĉio'n pak'u!

Kie'n? kio?

Kie'n? Kiu demand'as kie'n? (Minac'e al Schweizer.) Perfid'ul'o, vi vol'as mi'n re'ten'i? Sed per la esper'o de la ĉiel'o!...

Mi perfid'ul'o? Ir'u en la infer'o'n, mi vi'n sekv'os!

ĵet'as si'n sur li'a'n kol'o'n. —

Frat'a kor'o! vi mi'n sekv'os... Ŝi plor'as, ŝi for'funebr'as si'a'n viv'o'n. Al la voj'o! rapid'e! Ĉiu'j! Al Frank'uj'o! Post ok tag'o'j ni dev'as tie est'i. (Ili for'ir'as.)

Ir'u antaŭ'e kaj raport'u pri mi. Vi ja memor'as ĉio'n, kio'n vi dev'as parol'i?

Vi est'as graf'o de Brand, vi ven'as el Meklenburgo, mi est'as vi'a serv'ant'o. Ne zorg'u, mi bon'e lud'os mi'a'n rol'o'n. Adiaŭ! (Li for'ir'as.)

Mi salut'as vi'n, ter'o patr'o'land'a! (Li kis'as la ter'o'n.) Ĉiel'o patr'o'land'a! Sun'o patr'o'land'a! Kaj vi'n, kamp'o'j kaj mont'et'o'j, river'et'o'j kaj arb'ar'o'j! vi'n ĉiu'j'n mi kor'e salut'as! Kiel ĉarm'eg'e blov'et'as la aer'o de mi'a'j mont'o'j patr'o'land'a'j! Kia balzam'a dolĉ'ec'o ir'as el vi renkont'e al la mal'feliĉ'a ekzil'it'o! Elizeo! poezi'a mond'o! Halt'u, Moor, vi'a pied'o paŝ'as en sankt'a templ'o. (Li ven'as pli proksim'e'n.) Vid'u! jen est'as ankaŭ la hirund'a'j nest'o'j en la kort'o de la kastel'o... ankaŭ la ĝarden'a pord'et'o! kaj jen tiu angul'et'o de la bar'il'o, kie vi tiel oft'e observ'ad'is kaj incit'et'ad'is la ĉas'ist'o'n... kaj jen tie la verd'a val'o, kie vi, hero'o Aleksandro, konduk'ad'is vi'a'j'n macedon'o'j'n al la batal'o ĉe Arb'el'a, kaj apud'e la herb'a mont'et'o, de kiu vi de'ĵet'ad'is la pers'an satrap'o'n, — kaj vi'a venk'a standard'o flirt'is alt'e! (Li rid'et'as.) La or'a'j Maj'a'j jar'o'j de la knab'a temp'o re'viv'iĝ'as de'nov'e en la anim'o de la mizer'ul'o.... Tiam vi est'is tiel feliĉ'a, tiel sen'difekt'a, tiel sen'nub'e gaj'a, — kaj nun — jen kuŝ'as la ruin'o'j de vi'a'j projekt'o'j! Tie ĉi vi intenc'is marŝ'ad'i iam kiel grand'a, glor'a kaj estim'at'a vir'o; tie ĉi vi'a'n knab'a'n viv'o'n vi est'is iam viv'ont'a la du'a'n foj'o'n en la flor'ant'a'j infan'o'j de Amali'o... ĉi tie! ĉi tie, kiel idol'o de vi'a popol'o... sed al la mal'bon'a mal'amik'o tio ĉi ne plaĉ'is! (kun koler'o.) Por kio mi ven'is ĉi tie'n? por ke est'u al mi kiel al la mal'liber'ul'o, kiu'n la tint'ant'a fer'a ring'o vek'as el la sonĝ'o'j de la liber'ec'o? Ne, mi ir'os re'turn'e al mi'a mizer'o! La mal'liber'ul'o forges'is la lum'o'n, sed la sonĝ'o pri liber'ec'o pas'is super li kiel fulm'o en la nokt'o, post kiu la nokt'o rest'as ankoraŭ pli mal'lum'a. Adiaŭ, vi hejm'a'j val'o'j! Vi vid'is iam la knab'o'n Karolon, kaj la knab'o Karolo est'is feliĉ'a knab'o, — nun vi vid'is la vir'o'n, kaj ĉi tiu est'as en mal'esper'o. (Li turn'as si'n rapid'e al la ekstrem'a fin'o de la ĉirkaŭ'aĵ'o, subit'e halt'as kaj rigard'as mal'ĝoj'e al la kastel'o.) Ŝi'n ne vid'i, eĉ ne unu foj'o'n, — kaj sci'i, ke nur unu mur'o est'is inter mi kaj Amali'o! Ne! mi dev'as ŝi'n vid'i, ankaŭ li'n mi dev'as vid'i, se tio ĉi mi'n eĉ frakas'us! (Li re'turn'as si'n.) Patr'o! patr'o! vi'a fil'o al'proksim'iĝ'as, — for de mi, vi nigr'a fum'ant'a sang'o! for, vi kav'a, terur'a, konvulsi'a rigard'o de la mort'o! Nur tiu'n ĉi hor'o'n las'u al mi liber'a... Amali'o! patr'o! vi'a Karolo al'proksim'iĝ'as! (Li ek'marŝ'as rapid'e al la kastel'o.) Turment'u mi'n, kiam la tag'o vek'iĝ'as, ne las'u mi'n trankvil'a, kiam ven'os la nokt'o, — turment'u mi'n per terur'a'j sonĝ'o'j! nur tiu'n ĉi sol'a'n plezur'eg'o'n ne venen'u al mi! (Li halt'as antaŭ la pord'o.) Kio far'iĝ'as al mi? Kio ĝi est'as, Moor? Est'u vir'o! Trem'o de mort'o... antaŭ'sent'o de terur'aĵ'o... (Li en'ir'as.)

Kaj vi est'as cert'a, ke vi re'kon'us li'a'n portret'o'n inter tiu'j ĉi pentr'aĵ'o'j?

Ho tut'e cert'e. Li'a bild'o ĉiam viv'is en mi. (Ir'ant'e preter la pentr'aĵ'o'j.) Tio ĉi ĝi ne est'as.

Ver'e! — Tiu ĉi est'is la gent'o'patr'o de la graf'a dom'o; li ricev'is la nobel'ec'o'n de Barbaros'o, al kiu li serv'is kontraŭ mar'rab'ist'o'j.

ĉiam rigard'ant'e la pentr'aĵ'o'j'n. —

Tiu ĉi ankaŭ ne est'as, ankaŭ ne ĉi tiu, ankaŭ ne tiu, — li ne trov'iĝ'as inter tiu'j ĉi bild'o'j.

Kiel? Rigard'u do pli bon'e! Mi pens'is, ke vi li'n kon'as.

Mi'a'n patr'o'n mi ne kon'as pli bon'e! Tie ĉi mank'as la bon'kor'a trajt'o de la buŝ'o, laŭ kiu oni pov'us re'kon'i li'n inter mil'o'j, — tio ĉi ne est'as li.

Mi mir'eg'as. Dek'ok jar'o'j'n vi li'n jam ne vid'is, kaj ankoraŭ.

rapid'e kaj kun moment'a ruĝ'iĝ'o. —

Jen li est'as! (Li star'as kvazaŭ frap'it'a de fulm'o.)

Bon'eg'a hom'o!

tut'e for'don'int'e si'n al la pentr'aĵ'o. —

Patr'o! patr'o! pardon'u mi'n! — Jes, bon'eg'a hom'o! — (Li viŝ'as al si la okul'o'j'n.) Di'a hom'o!

Ŝajn'as, ke vi hav'as por li grand'a'n simpati'o'n.

Ho, bon'eg'a hom'o, — kaj vi dir'as, ke li jam mort'is?

Mort'is! kiel mort'as ni'a'j plej bon'a'j ĝoj'o'j. (Pren'ant'e kviet'e li'a'n man'o'n.) Kar'a graf'o, neni'a feliĉ'o matur'iĝ'as sub la lun'o.

Tut'e ver'e, tut'e ver'e, — sed ĉu vi jam hav'is tiu'n ĉi mal'ĝoj'a'n spert'o'n? Vi ja ne pov'is ankoraŭ ating'i la aĝ'o'n de du'dek'tri jar'o'j.

Kaj tamen mi ĝi'n hav'is. Ĉio viv'as, por mal'ĝoj'e for'mort'i. Ni interes'iĝ'as pri io nur por tio, ni akir'as i'o'n nur por tio, ke ni de'nov'e dolor'e ĝi'n perd'u.

Vi jam i'o'n perd'is?

Neni'o'n! Ĉio'n! Neni'o'n... ĉu vi vol'as ir'i plu'e'n, sinjor'o graf'o?

Tiel rapid'e? Kies est'as tiu ĉi portret'o dekstr'e? ŝajn'as al mi, ke ĝi est'as fizionomi'o de mal'feliĉ'ul'o.

Tiu ĉi portret'o mal'dekstr'e est'as la fil'o de la graf'o, la nun'a posed'ant'o. Ni ir'u, ni ir'u!

Sed tiu ĉi portret'o dekstr'e?

Ĉu vi ne vol'as ir'i en la ĝarden'o'n?

Sed tiu ĉi portret'o dekstr'e? — Vi plor'as, Amali'o!

rapid'e el'ir'as.

Ŝi mi'n am'as! ŝi mi'n am'as! Ŝi'a tut'a est'aĵ'o ekscit'iĝ'is, el'perfid'is ŝi'n la larm'o'j, kiu'j flu'is sur ŝi'a'j vang'o'j. Ŝi mi'n am'as! Mizer'ul'o, ĉu vi tio'n ĉi merit'is? Ĉu mi ne star'as ĉi tie kiel kondamn'it'o antaŭ la ŝtip'o de la mort'o? Ĉu tio ĉi est'as la sof'o, sur kiu mi ĝu'is sen'mezur'a'n feliĉ'o'n apud ŝi'a kol'o? ĉu tio ĉi est'as la patr'a'j ĉambr'o'j? (Al la portret'o de si'a patr'o.) Vi, vi, — fajr'o flam'as el vi'a'j okul'o'j... mal'ben'o, mal'ben'o, kondamn'o! Kie mi est'as? Nokt'o est'as antaŭ mi'a'j okul'o'j... terur'aĵ'o'j de Di'o... Mi, mi li'n mort'ig'is! (Li for'kur'as).

For tiu'n ĉi bild'o'n! for, sen'kuraĝ'a tim'em'ul'o! Kial vi trem'as kaj antaŭ kiu? Ĉu en la ne'mult'a'j hor'o'j, kiu'j'n la graf'o pas'ig'as inter tiu'j ĉi mur'o'j, ne est'as al mi kvazaŭ ĉiam spion'o el la infer'o akompan'us ĉiu'n mi'a'n paŝ'o'n? Ŝajn'as al mi, ke mi li'n kon'as! Est'as io grand'a kaj oft'e vid'it'a en li'a sovaĝ'a sun'brun'ig'it'a vizaĝ'o, io, kio mi'n trem'ig'as. Ankaŭ Amali'o est'as ne indiferent'a kontraŭ li! Ĉu ŝi ne ĵet'as avid'e sur tiu'n ĉi hom'o'n tia'j'n sopir'a'j'n rigard'o'j'n, kiu'j'n ŝi al ĉiu'j ali'a'j tiel mal'avar'as? Ĉu mi ne vid'is, kiel kaŝ'it'e fal'is de ŝi kelk'a'j larm'o'j en la vin'o'n, kiu'n li post mi'a dors'o tiel rapid'e en'glut'is, kvazaŭ li vol'us en'glut'i ĝi'n kun'e kun la glas'o? Jes, tio'n ĉi mi vid'is, mi vid'is ĝi'n en la spegul'o per ĉi tiu'j mi'a'j propr'a'j okul'o'j. He, he, Francisko! gard'u vi'n! tie kaŝ'iĝ'as ia monstr'o, kiu pov'as al'port'i ruin'ig'o'n! (Li rigard'as atent'e la portret'o'n de Karolo kontraŭ'e.) Li'a long'a anser'a kol'o, li'a'j nigr'a'j, fajr'el'ĵet'a'j okul'o'j, hm! hm! — li'a'j mal'lum'a'j, super'pend'ant'a'j dens'a'j brov'o'j. (Subit'e ek'salt'ant'e.) Malic'a infer'o! ĉu vi en'pel'as en mi'n tiu'n ĉi supoz'o'n? Ĝi est'as Karolo! jes, nun ĉiu'j li'a'j trajt'o'j re'viv'iĝ'as en mi. — Ĝi est'as li, malgraŭ li'a mask'o! Ĝi est'as li, malgraŭ li'a mask'o! Ĝi est'as li! Mort'o kaj infer'o! (Li paŝ'as rapid'e tie'n kaj re'e'n.) Ĉu por tio mi tra'medit'is mi'a'j'n nokt'o'j'n, por tio mi for'ig'is rok'o'j'n, eben'ig'is abism'o'j'n, — ĉu por tio mi ribel'is kontraŭ ĉiu'j instinkt'o'j de la hom'ec'o, por ke fin'e tiu ĉi sen'lok'a vag'ist'o dis'ĵet'u mi'a'n tut'a'n art'a'n konstru'aĵ'o'n? Kviet'e! nur kviet'e! rest'is ankoraŭ nur lud'a labor'o.... Mi ja sen tio sid'as jam en mort'a'j pek'o'j ĝis la orel'o'j, kaj est'us frenez'e naĝ'i re'turn'e, kiam la bord'o est'as jam tiel mal'proksim'a, — pri re'ir'o oni jam ne pov'as pens'i. La Di'a pardon'o mem dev'us far'iĝ'i almoz'o'pet'ist'o, la sen'lim'a indulg'o dev'us bankrot'i, se ĝi vol'us pardon'i ĉiu'j'n mi'a'j'n kulp'o'j'n. Sekv'e antaŭ'e'n, kiel vir'o! (Li sonor'ig'as.) Li kun'iĝ'u kun la spirit'o de si'a patr'o kaj li ven'u! La mort'int'o'j'n mi

Danielo! He, Danielo! Ŝajn'as al mi, ke ankaŭ tiu'n ĉi ili jam ribel'ig'is kontraŭ mi! Li hav'as tia'n mister'a'n mien'o'n.

Kio'n ordon'os mi'a sinjor'o?

Neni'o'n. For, plen'ig'u tiu'n ĉi pokal'o'n per vin'o, sed rapid'e! (Danielo for'ir'as.) Atend'u, mal'jun'ul'o, vi'n mi kapt'os! mi rigard'os en vi'a'n okul'o'n tiel rigid'e, ke vi'a traf'it'a konscienc'o pal'iĝ'os tra la mask'o! Li dev'as mort'i! Fuŝ'ist'o est'as tiu, kiu al'konduk'as si'a'n verk'o'n nur ĝis du'on'o kaj post'e for'ir'as kaj sen'far'e rigard'as, kio plu'e far'iĝ'os.

Met'u ĉi tie'n! Rigard'u al mi fiks'e en la okul'o'n! kiel vi'a'j genu'o'j balanc'iĝ'as! kiel vi trem'as! Konfes'u, mal'jun'ul'o! kio'n vi far'is?

Neni'o'n, afabl'a sinjor'o, per Di'o kaj per mi'a humil'a anim'o!

El'trink'u tiu'n ĉi vin'o'n! Kio? vi ŝancel'iĝ'as? Dir'u tuj! kio'n vi ĵet'is en la vin'o'n?

Di'o mi'n help'u! Kio? mi en la vin'o'n?

Venen'o'n vi ĵet'is en la vin'o'n! Ĉu vi ne est'as pal'a kiel neĝ'o? Konfes'u, konfes'u! Kiu ĝi'n don'is al vi? Ne ver'e, la graf'o, la graf'o ĝi'n don'is al vi?

La graf'o? Jesuo, Mario! La graf'o neni'o'n don'is al mi.

kapt'ant'e li'n ĉe la brust'o. —

Mi sufok'os vi'n tiel, ke vi blu'iĝ'os, griz'a mensog'ist'o! Neni'o'n? Kaj kio'n vi tie kolekt'iĝ'ad'is kun'e, li, vi kaj Amali'o? Kaj kio'n vi ĉiam murmur'et'ad'is inter vi? Dir'u mal'kaŝ'e! Kia'j'n sekret'o'j'n, kia'j'n sekret'o'j'n li konfid'is al vi?

La ĉio'n'sci'ant'a Di'o ĝi'n sci'as: li konfid'is al mi neni'a'j'n sekret'o'j'n.

Vi vol'as ĝi'n ne'i? Kia'j'n intrig'o'j'n vi aranĝ'is, por for'ig'i mi'n de vi'a voj'o? Ne ver'e, vi vol'is mi'n sufok'i, kiam mi dorm'os? ĉe la raz'ad'o tranĉ'i al mi la gorĝ'o'n? venen'i mi'n per vin'o aŭ ĉokolad'o? Dir'u, dir'u tuj! aŭ en la sup'o don'i al mi etern'a'n dorm'o'n? Dir'u tuj! mi ĉio'n sci'as.

Tiel help'u mi'n Di'o en mizer'o, kiel mi dir'as al vi neni'o'n ali'a'n krom plej pur'a ver'o.

La nun'a'n foj'o'n mi pardon'os al vi. Sed dir'u, li cert'e ŝov'is al vi mon'o'n en vi'a'n sak'et'o'n? li prem'is al vi la man'o'n pli fort'e, ol oni far'as ordinar'e? pli-mal'pli tiel, kiel oni prem'as la man'o'n al mal'nov'a kon'at'o?

Neniam, mi'a potenc'a sinjor'o.

Li dir'is al vi ekzempl'e, ke li jam vi'n kon'as? ke vi dev'us li'n re'kon'i? ke iam de'fal'os la kovr'il'o de vi'a'j okul'o'j? ke... kiel? ĉu pri tio li neniam parol'is al vi?

Eĉ ne la plej mal'grand'a'n vort'o'n.

Ke cert'a'j cirkonstanc'o'j li'n re'ten'as, ke oni oft'e dev'as sur'met'i mask'o'j'n, por pov'i ating'i si'a'j'n mal'amik'o'j'n, — ke li vol'as venĝ'i, plej kruel'e venĝ'i?

Eĉ ne unu son'o'n el ĉio ĉi tio.

Kiel? neni'o'n? Re'memor'ig'u al vi bon'e. Ke li la mal'jun'a'n sinjor'o'n bon'e, tre bon'e kon'is, ke li li'n am'as, tre am'as, am'as kiel fil'o...

Mi re'memor'as, ke i'o'n simil'a'n mi efektiv'e aŭd'is de li.

pal'a. —

Efektiv'e? efektiv'e li dir'is? En kia manier'o, dir'u do al mi! Ĉu li dir'is, ke li est'as mi'a frat'o?

frap'it'a. —

Kio, mi'a potenc'a sinjor'o? — Ne, tio'n li ne dir'is. Sed kiam la fraŭl'in'o konduk'is li'n tra la galeri'o — mi tiam ĝust'e est'is de'viŝ'ant'a la polv'o'n de la kadr'o'j de la pentr'aĵ'o'j — li antaŭ la portret'o de la for'mort'int'a sinjor'o subit'e halt'is, kvazaŭ frap'it'a de tondr'o. La moŝt'o fraŭl'in'o montr'is la portret'o'n kaj dir'is: bon'eg'a hom'o! — “Jes, bon'eg'a hom'o!” li respond'is, viŝ'ant'e al si la okul'o'j'n.

Aŭd'u, Danielo! Vi sci'as, ke mi ĉiam est'is bon'a sinjor'o por vi, mi don'ad'is al vi nutr'aĵ'o'n kaj vest'o'j'n, kaj en ĉiu'j afer'o'j mi indulg'ad'is vi'a'n mal'fort'a'n mal'jun'ec'o'n....

Por tio rekompenc'u vi'n la bon'a Di'o! kaj mi ĉiam honest'e vi'n serv'ad'is.

Ĝust'e tio'n mi vol'is dir'i. En la daŭr'o de vi'a tut'a viv'o vi neniam kontraŭ'parol'is al mi, ĉar vi sci'as tre bon'e, ke vi ŝuld'as al mi obe'o'n en ĉio, kio'n mi ordon'as al vi.

En ĉio per mi'a tut'a kor'o, se ĝi nur ne est'as kontraŭ Di'o kaj mi'a konscienc'o.

Fabel'aĵ'o'j, fabel'aĵ'o'j! Ĉu vi ne hont'as? Mal'jun'a hom'o kaj kred'as infan'a'j'n fabel'o'j'n! He, Danielo! vi dir'is mal'saĝ'aĵ'o'n. Mi est'as ja sinjor'o. Mi'n pun'os Di'o kaj la konscienc'o, se ia Di'o kaj konscienc'o ekzist'as.

kun'frap'as la man'o'j'n. —

Kompat'em'a ĉiel'o!

En la nom'o de vi'a obe'em'ec'o! ĉu vi kompren'as bon'e la vort'o'n? en la nom'o de vi'a obe'em'ec'o mi ordon'as al vi, ke morgaŭ la graf'o ne est'u plu inter la viv'ant'o'j.

Help'u mi'n, sankt'a Di'o! Kial?

En la nom'o de vi'a blind'a obe'em'ec'o! Kaj memor'u, ke vi por tio ĉi al mi respond'os.

Mi? Help'u, sankt'a patr'in'o de Di'o! Mi respond'os? Kio'n do mi, mal'jun'a hom'o, far'is mal'bon'a'n?

Vi ne hav'as long'a'n temp'o'n por medit'i, vi'a sort'o trov'iĝ'as en mi'a man'o. Ĉu vi vol'as en turment'o'j fin'i vi'a'n viv'o'n en la plej profund'a el mi'a'j tur'o'j, kie la mal'sat'o vi'n dev'ig'os ĉirkaŭ'mord'i vi'a'j'n propr'a'j'n ost'o'j'n kaj la brul'a soif'o dev'ig'os vi'n trink'i la akv'o'n de vi'a propr'a korp'o? Aŭ ĉu vi prefer'as manĝ'ad'i vi'a'n pan'o'n en pac'o kaj hav'i trankvil'ec'o'n en vi'a mal'jun'ec'o?

Kiel, sinjor'o? Pac'o'n kaj trankvil'ec'o'n en la mal'jun'ec'o kaj est'i mort'ig'int'o?

Respond'u al mi'a demand'o!

Mi'a'j griz'a'j har'o'j! mi'a'j griz'a'j har'o'j!

Jes aŭ ne!

Ne! — Di'o kompat'u mi'n!

intenc'ant'e el'ir'i. —

Bon'e, vi ĝi'n bezon'os (Danielo re'ten'as li'n kaj ĵet'as si'n antaŭ li genu'e.)

Kompat'o'n, sinjor'o, kompat'o'n!

Jes aŭ ne!

Mi hav'as hodiaŭ la aĝ'o'n de sep'dek-unu jar'o'j! kaj la patr'o'n kaj patr'in'o'n mi respekt'is kaj neniu'n mi iam konsci'e tromp'is eĉ pri la valor'o de unu heler'o, kaj mi'a'n religi'o'n mi plen'um'ad'is fidel'e kaj honest'e, kaj en vi'a dom'o mi serv'is kvar'dek kvar jar'o'j'n, kaj mi atend'as nun trankvil'a'n fin'o'n, ho, sinjor'o, sinjor'o! (ĉirkaŭ'pren'as fort'e li'a'j'n genu'o'j'n) kaj vi vol'as rab'i de mi la last'a'n konsol'o'n ĉe la mort'o, ke la verm'o de la konscienc'o ne permes'u al mi far'i mi'a'n last'a'n preĝ'o'n, ke mi ir'u al la etern'a dorm'o kiel monstr'a krim'ul'o antaŭ Di'o kaj hom'o'j? Ne, ne, mi'a plej kar'a, plej bon'a, plej kar'a afabl'a sinjor'o! tio'n ĉi vi ne vol'as, tio'n ĉi vi ne pov'as postul'i de sep'dek'unu-jar'a hom'o.

Jes aŭ ne! por kio la babil'ad'o?

Mi serv'ad'os vi'n de nun ankoraŭ pli favor'e, mi'a'j'n sek'a'j'n tenden'o'j'n mi el'uz'ad'os en la serv'ad'o al vi, kiel la plej mizer'a tag'labor'ist'o, mi lev'ad'os mi'n pli fru'e, mi kuŝ'ig'ad'os mi'n pli mal'fru'e, — ha, kaj mi en'met'os vi'n en mi'a'j'n vesper'a'j'n kaj maten'a'j'n preĝ'o'j'n, kaj Di'o ne for'ĵet'os la preĝ'o'j'n de mal'jun'a hom'o.

Obe'ad'o est'as pli bon'a ol ofer'ad'o. Ĉu vi iam aŭd'is, ke la ekzekut'ist'o afekt'us, kiam li dev'as plen'um'i juĝ'a'n decid'o'n?

Jes, ĝust'e! sed mort'ig'i sen'kulp'ul'o'n...

Ĉu mi dev'as don'i al vi klar'ig'a'n raport'o'n? Ĉu la hak'il'o dev'as demand'i la hak'ant'o'n, kial ĝi dev'as hak'i tie kaj ne en ali'a lok'o? Sed vid'u, kiel bon'kor'a mi est'as, — mi propon'as al vi rekompenc'o'n por tio, kio'n vi laŭ vi'a ĵur'o ŝuld'as al mi.

Sed kiam mi ĵur'is al vi obe'em'ec'o'n, mi esper'is, ke mi pov'os rest'i krist'an'o.

Sen kontraŭ'parol'o'j! Vid'u, mi don'as al vi tut'a'n tag'o'n por pri'pens'o! Pri'pens'u ankoraŭ unu foj'o'n. Feliĉ'o aŭ mal'feliĉ'o, — vi aŭd'as? vi kompren'as? la plej alt'a feliĉ'o kaj la plej ekstrem'a mal'feliĉ'o! Mi far'os mirakl'o'j'n en la turment'ad'o.

post kelk'a medit'ad'o. —

Mi ĝi'n far'os, morgaŭ mi ĝi'n far'os. (Li for'ir'as.)

La tent'o est'as fort'a, kaj tiu ĉi kred'ebl'e ne nask'iĝ'is kiel martir'o por si'a kred'o. Mi dezir'as do al vi bon'a'n san'o'n, sinjor'o graf'o! Laŭ ĉiu kred'ebl'ec'o vi morgaŭ vesper'e manĝ'os vi'a'n last'a'n manĝ'o'n! Ĉio de'pend'as de tio, kiel oni i'a'n afer'o'n konsider'as, kaj tiu est'as mal'saĝ'ul'o, kiu konsider'as kontraŭ si'a profit'o. La patr'o'n, kiu ebl'e trink'is super'flu'a'n botel'o'n, atak'as tikl'o de dezir'o, — kaj el tio far'iĝ'as hom'o, kvankam hom'o cert'e est'is la last'a afer'o, pri kiu oni pens'is ĉe tiu herkules'a labor'o. Nun ankaŭ mi'n atak'as tikl'o de dezir'o, — kaj per tio mort'os hom'o, kaj cert'e tie ĉi est'as pli da prudent'o kaj intenc'o'j, ol est'is tie ĉe la nask'iĝ'o de la hom'o. Ĉu la ekzist'ad'o de la pli'mult'o da hom'o'j ne de'ven'is simpl'e de varm'eg'ec'o de ia Juli'a post'tag'mez'o, aŭ de al'log'a vid'o de lit'o'tuk'o, aŭ de horizontal'a poz'o de dorm'ant'a kuir'ej'a graci'o, aŭ de esting'it'a kandel'o? Se la nask'iĝ'o de hom'o est'as produkt'o de brut'a ek'dezir'o, de simpl'a okaz'o, — kiu do en la negaci'o de tiu nask'iĝ'o pov'us prezent'i al si i'o'n grav'a'n? Mal'ben'it'a est'u la mal'saĝ'ec'o de ni'a'j nutr'ist'in'o'j kaj vart'ist'in'o'j, kiu'j difekt'as ni'a'n fantazi'o'n per terur'a'j fabel'o'j kaj en'pres'as en ni'a'n mol'a'n cerb'o'n terur'a'j'n bild'o'j'n de ia last'a juĝ'o, tia'manier'e, ke sen'konsci'a trem'o sku'as la membr'o'j'n ankaŭ de matur'a vir'o, bar'as ni'a'n plej kuraĝ'a'n decid'em'ec'o'n, al'kroĉ'as ni'a'n vek'iĝ'ant'a'n prudent'o'n al la ĉen'o'j de superstiĉ'a mal'lum'o. Mort'ig'o! Tut'a infer'o da furi'o'j flug'as ĉirkaŭ tiu ĉi vort'o! La natur'o forges'is far'i unu hom'o'n pli — la umbilik'a ŝnur'o ne est'is ĉirkaŭ'lig'it'a — la patr'o en la edz'iĝ'a nokt'o hav'is mal'bon'a'n stomak'o'n — kaj la tut'a fantom'ar'o mal'aper'is. Est'is io kaj ĝi far'iĝ'as neni'o — ĉu tio ĉi ne signif'as tut'e tio'n sam'a'n, kiel: est'is neni'o kaj far'iĝ'as neni'o, kaj pri “neni'o” oni ne parol'as eĉ unu vort'o'n. La hom'o nask'iĝ'as el kot'o, vad'as kelk'a'n temp'o'n en kot'o, far'as kot'o'n, far'iĝ'as de'nov'e kot'o, ĝis li fin'e kot'e al'glu'iĝ'as al la pland'o'j de si'a pra'nep'o. Tio ĉi est'as la fin'o de la kant'o — la kot'a rond'o de la hom'a destin'o, — sekv'e bon'a'n vojaĝ'o'n, sinjor'o frat'o! la hipokondri'a, podagr'a moral'ist'o-konscienc'o el'pel'u sulk'vizaĝ'a'j'n vir'in'o'j'n el publik'a'j dom'o'j, kaj ĝi turment'u mal'jun'a'j'n procent'eg'ist'o'j'n sur ili'a lit'o de mort'o, — ĉe mi ĝi neniam ricev'os aŭdienc'o'n. (Li for'ir'as.)

rapid'e. —

Kie est'as la fraŭl'in'o?

Moŝt'o sinjor'o! permes'u al mal'riĉ'a hom'o, ke li i'o'n pet'u de vi.

Mi volont'e permes'as. Kio'n vi dezir'as?

Ne mult'e kaj tamen ĉio'n, tre mal'mult'e kaj tamen tiom mult'e... permes'u al mi kis'i vi'a'n man'o'n!

Tio'n vi ne dev'as far'i, bon'a mal'jun'ul'o! (Ĉirkaŭ'pren'as li'n.) Mi pov'us vi'n nom'i patr'o.

Vi'a'n man'o'n, vi'a'n man'o'n! mi vi'n pet'as!

Vi ne dev'as.

Mi nepr'e dev'as! (Li kapt'as li'a'n man'o'n, rigard'as ĝi'n rapid'e kaj ĵet'as si'n antaŭ li genu'e.) — Kar'a, plej bon'a Karolo!

ek'trem'as, re'trankvil'iĝ'as, indiferent'e.. —

Amik'o, kio'n vi dir'as? mi vi'n ne kompren'as.

Jes, ne'u ĝi'n, mask'u vi'n! Bel'e! bel'e! Vi est'as ja mi'a plej bon'a, mi'a plej ĉarm'a jun'a sinjor'o! Bon'a Di'o, ke mi, mal'jun'a hom'o, ankoraŭ tia'n ĝoj'o'n... ho mi ŝtip'o mal'saĝ'a, ke mi vi'n ne tuj... Ha, vi Patr'o ĉiel'a! Vi do ja re'ven'is, kaj la mal'jun'a sinjor'o est'as sub la ter'o, kaj vi ja de'nov'e re'ven'is... kia blind'a azen'o mi est'is (frap'ant'e al si la kap'o'n), ke mi vi'n ne tuj en la unu'a moment'o... ha, vi mi'a... kiu pov'us tio'n sonĝ'i! Pri kio mi preĝ'is kun larm'o'j, Jesuo Krist'o! Jen li ja star'as per si'a propr'a korp'o de'nov'e en la mal'nov'a ĉambr'o!

Kia'j'n fraz'o'j'n vi tie parol'as? ĉu vi el'salt'is el ia delir'a febr'o? aŭ ebl'e vi vol'as prov'i sur mi i'a'n rol'o'n el komedi'o?

He, fi, fi! Ne est'as bon'e tiel mok'i mal'jun'a'n serv'ant'o'n. Tiu ĉi cikatr'o! He, ĉu vi memor'as? Grand'a Di'o! kia'n tim'eg'o'n vi tiam kaŭz'is al mi! Mi vi'n ĉiam tiel am'is, — kaj kia'n grand'a'n ĉagren'o'n vi tiam pov'is far'i al mi!... Vi sid'is sur mi'a'j genu'o'j — ĉu vi memor'as? — tie en la rond'a ĉambr'o — ĉu efektiv'e vi tio'n forges'is? ankaŭ la kukol'o'n, kiu'n vi tiel plezur'e. aŭskult'ad'is? Prezent'u al vi! la kukol'o est'as romp'it'a, romp'it'a je pec'o'j — la mal'jun'a Susano fal'ig'is ĝi'n sur la plank'o'n, bala'ant'e la ĉambr'o'n... jes, jes, vi sid'is sur mi'a'j genu'o'j kaj kri'is “Hoto!” kaj mi for'kur'is, por ven'ig'i al vi la ĉeval'et'o'n. Jesuo Di'o! kial do mi mal'jun'a azen'o dev'is for'kur'i... kaj kiel varm'eg'e far'iĝ'is al mi sub la haŭt'o, kiam mi ek'aŭd'is la terur'a'n kri'ad'o'n... mi al'salt'as, kaj jen flu'eg'as la hel'a sang'o, kaj vi kuŝ'as sur la ter'o kaj hav'is.... Sankt'a Di'patr'in'o! kvazaŭ sitel'o da glaci'a akv'o verŝ'iĝ'is sur mi'a'n nuk'o'n! tiel ordinar'e okaz'as, kiam oni ne sufiĉ'e atent'e observ'as la infan'o'j'n. Grand'a Di'o! se li el'bat'us al si la okul'o'n, — ĝi est'is la dekstr'a man'et'o, En la daŭr'o de mi'a tut'a viv'o, mi dir'is al mi, la infan'o ne ricev'os de mi tranĉ'il'o'n aŭ tond'il'o'n aŭ i'o'n ali'a'n akr'a'n, mi dir'is al mi, — feliĉ'e la ge'sinjor'o'j est'is for'vetur'int'a'j, — jes, jes, por la tut'a daŭr'o de mi'a viv'o ĝi est'u por mi avert'o, mi dir'is al mi. Mi'a Di'o, mi'a Di'o, mi pov'us perd'i mi'a'n serv'o'n, mi pov'us — Di'o ĝi'n pardon'u al vi, mal'bon'a infan'o — sed dank’ al Di'o! ĝi bon'e re'san'iĝ'is, rest'is nur cikatr'o.

Mi ne kompren'as eĉ unu vort'o'n el tio, kio'n vi dir'is.

Jes, efektiv'e? Tio est'is bon'a temp'o? Kiel oft'e mi al'ŝov'ad'is al vi kuk'et'o'j'n, aŭ biskvit'o'j'n, aŭ makaron'o'j'n, — mi ĉiam am'is vi'n plej mult'e, — kaj ĉu vi memor'as, kio'n vi dir'is al mi tie en la stal'o, kiam mi sid'ig'is vi'n sur la brun'a'n ĉeval'o'n de sinjor'o kaj permes'is al vi rajd'i sur la grand'a herb'ej'o? Danielo, vi dir'is, kiam mi far'iĝ'os grand'aĝ'a hom'o — Danielo, tiam vi est'os mi'a administr'ant'o kaj vi vetur'ad'os kun mi en la kaleŝ'o, — jes, mi dir'is kaj rid'is, se Di'o don'os viv'o'n kaj san'o'n kaj vi ne hont'os mal'jun'a'n hom'o'n, mi dir'is, tiam mi vi'n pet'os donac'i al mi tie en la vilaĝ'o tiu'n dom'et'o'n, kiu jam de long'e star'as ne okup'it'a, — tiam mi aĉet'us al mi du'dek sitel'o'j'n da vin'o kaj mi mastr'um'us en mi'a'j mal'jun'a'j tag'o'j. Jes, rid'u, rid'u! Ne ver'e, ĝi jam mal'aper'is el vi'a kap'o? oni ne vol'as re'kon'i la mal'jun'a'n hom'o'n, tial oni si'n ten'as tiel fremd'ul'e, tiel mal'varm'e, — ho, vi est'as ja mi'a or'a jun'a sinjor'o — cert'e, vi iom petol'is, ne koler'u mi'n! jun'a karn'o ja ordinar'e est'as iom viv'a, — fin'e ĉio pov'as ja ankoraŭ re'bon'iĝ'i.

ĵet'as si'n sur li'a'n kol'o'n. —

Jes, Danielo, mi ne vol'as ĝi'n plu kaŝ'i! Mi est'as vi'a Karolo, vi'a perd'it'a Karolo. Kiel fart'as mi'a Amali'o?

komenc'as plor'i. —

Kaj mi, mal'jun'a pek'ul'o, ankoraŭ hav'as tiu'n ĝoj'o'n, — kaj la for'mort'int'a sinjor'o plor'is van'e! Ha, mi'a blank'a krani'o, kaduk'a'j ost'o'j, ir'u en la tomb'o'n kun ĝoj'o! Mi'a sinjor'o kaj mastr'o viv'as, mi'a'j okul'o'j li'n vid'is!

Kaj li plen'um'os, kio'n li promes'is, — pren'u ĉi tio'n, honest'a griz'ul'o, por la brun'ĉeval'o tiam en la stal'o; (al'trud'as al li pez'a'n sak'et'o'n) mi ne forges'is la mal'jun'a'n hom'o'n.

Kio? kio'n vi far'as? Tro mult'e, vi erar'is.

Mi ne erar'is, Danielo! (Danielo vol'as si'n ĵet'i genu'e.) Lev'iĝ'u! dir'u al mi, kiel fart'as mi'a Amali'o?

Di'a rekompenc'o! Di'a rekompenc'o! Mi'a kar'a Jesuo! Vi'a Amali'o, ho, ŝi ne super'viv'os, ŝi mort'os de ĝoj'o!

kun viv'ec'o. —

Ŝi mi'n ne forges'is?

Forges'i? Kio'n vi de'nov'e babil'as? Vi'n forges'i? Vi dev'is tiam est'i ĉi tie, vi dev'is vid'i, kiel ŝi frenez'is, kiam ven'is la sci'ig'o, ke vi mort'is, — tiu'n sci'ig'o'n las'is dis'port'i la nun'a moŝt'o sinjor'o...

Kio'n vi dir'as? mi'a frat'o?

Jes, vi'a frat'o, la moŝt'o sinjor'o, vi'a frat'o — iam ali'a'n foj'o'n mi rakont'os al vi pli, kiam est'os temp'o; kaj kiel bel'e ŝi li'n for'regal'is, kiam ĉiu'n tag'o'n li farad'is al ŝi si'a'n propon'o'n kaj vol'is far'i ŝi'n reg'ant'a sinjor'in'o. Ho, mi dev'as kur'i, mi dev'as dir'i al ŝi, al'port'i al ŝi la sci'ig'o'n. (Li vol'as for'ir'i.)

Halt'u, halt'u! ŝi ne dev'as tio'n sci'i! Neni'u dev'as tio'n sci'i, mi'a frat'o ankaŭ ne!

Vi'a frat'o? Ne, pro Di'o, li ne dev'as tio'n sci'i! Li tut'e ne! Se li nur ne sci'as jam pli ol li dev'as sci'i... Ho, mi dir'as al vi, ekzist'as mal'bon'a'j hom'o'j, mal'bon'a'j frat'o'j, mal'bon'a'j sinjor'o'j, — sed pro la tut'a or'o de mi'a sinjor'o mi ne vol'us est'i mal'bon'a serv'ist'o... la mal'jun'a moŝt'o sinjor'o pens'is, ke vi mort'is.

Hm! kio'n vi tie murmur'as?

pli mal'laŭt'e. —

Kompren'ebl'e, se oni tiel ne'pet'it'e re'viv'iĝ'as... Vi'a frat'o est'is la sol'a hered'ant'o de la for'mort'int'a sinjor'o.

Kio'n vi tie murmur'as inter la dent'o'j, kvazaŭ ia monstr'a sekret'o sid'us sur vi'a lang'o, ne vol'us el'ir'i kaj tamen dev'us el'ir'i? Parol'u pli klar'e!

Sed mi prefer'as ĉirkaŭ'mord'i de mal'sat'o mi'a'j'n mal'jun'a'j'n ost'o'j'n, trink'i de soif'o mi'a'n propr'a'n akv'o'n, ol per mort'ig'o akir'i viv'o'n en riĉ'ec'o! (Li rapid'e for'ir'as.)

post long'a paŭz'o. —

Tromp'it'a, tromp'it'a! Kiel fulm'o ĝi tra'kur'is mi'a'n anim'o'n! Kanajl'a'j artifik'aĵ'o'j! Ĉiel'o kaj infer'o! Ne vi, mi'a patr'o! Kanajl'a'j artifik'aĵ'o'j! Mort'ig'ist'o, rab'ist'o per kanajl'a'j artifik'aĵ'o'j! Kalumni'it'a antaŭ li! fals'it'a'j, for'kaŝ'it'a'j est'is mi'a'j leter'o'j Li'a kor'o est'is plen'a de am'o... ho, mi monstr'a mal'saĝ'ul'o... Li'a patr'a kor'o est'is plen'a de am'o... ho kanajl'aĵ'o! Ĝi kost'us al mi nur unu larm'o'n... ho, mi, sen'kap'a, sen'kap'a, sen'kap'a mal'saĝ'ul'o! (Kur'ant'e kontraŭ la mur'o'n.) Mi pov'us est'i feliĉ'a... Ho, abomen'ind'a fripon'aĵ'o! la feliĉ'o de mi'a viv'o fripon'e, fripon'e for'ŝtel'it'a! (Li kur'as furioz'e tie'n kaj re'e'n.) Mort'ig'ist'o, rab'ist'o per kanajl'a'j artifik'aĵ'o'j!... Li eĉ ne koler'is. Eĉ unu pens'o pri mal'ben'o ne est'is en li'a kor'o. Ho mal'nobl'ul'o! ne'kompren'ebl'a, ŝtel'ir'ant'a, abomen'ind'a mal'nobl'ul'o!

Nu, hetman'o, kie vi rest'as? Kio'n ĝi signif'as? Kiel mi vid'as, vi vol'as ankoraŭ pli long'e rest'i.

Vigl'e! sel'u la ĉeval'o'j'n! Ankoraŭ antaŭ la mal'lev'iĝ'o de la sun'o ni dev'as est'i trans la lim'o!

Vi ŝerc'as.

ordon'e. —

Rapid'e, rapid'e! ne perd'u mult'e da temp'o, las'u ĉio'n! Kaj neni'u okul'o vi'n rimark'u! (Kosinsky for'ir'as.) Moor — Mi for'kur'as de tiu'j ĉi mur'o'j. La plej mal'grand'a prokrast'o pov'us far'i mi'n furioz'a, kaj li ja est'as fil'o de mi'a patr'o. Frat'o, frat'o! Vi far'is el mi la plej mal'feliĉ'a'n mizer'ul'o'n en la mond'o, mi vi'n neniam ofend'is, — vi ag'is ne frat'e. Rikolt'u la frukt'o'j'n de vi'a mal'bon'ec'o en trankvil'ec'o, mi'a al'est'ad'o plu ne venen'os al vi la ĝu'ad'o'n, — sed cert'e, ĝi est'is ne frat'a ag'o. Mal'lum'o esting'u ĝi'n por ĉiam, kaj la mort'o ĝi'n ne re'aper'ig'u.

La ĉeval'o'j star'as sel'it'a'j, vi pov'as sid'iĝ'i sur ili'n kiam vi vol'as.

Trud'ant'o, trud'ant'o! kial tiel rapid'e? Ĉu mi jam neniam plu dev'as ŝi'n vid'i?

Mi tuj sen'brid'ig'os, se vi tiel dezir'as; vi ordon'is ja, ke mi rapid'eg'u per kol'o kaj kap'o.

Ankoraŭ unu foj'o'n! ankoraŭ unu adiaŭ'dir'o'n! La venen'o'n de tiu ĉi feliĉ'eg'o mi dev'as el'sorb'i ĝis la fin'o, kaj post'e atend'u, Kosinsky, ankoraŭ dek minut'o'j'n — tie ĉe la kort'o de la kastel'o — kaj post'e ni for'rajd'os galop'e!

“Vi plor'as, Amali'o?” Kaj tio'n li dir'is per voĉ'o... per tia voĉ'o..., est'is al mi, kvazaŭ la tut'a natur'o re'jun'iĝ'as, — la tra'viv'it'a'j printemp'o'j de la am'o re'montr'iĝ'is ĉe tiu ĉi voĉ'o! La najtingal'o kant'is kiel tiam, — la flor'o'j odor'is kiel tiam, — kaj mi, ebri'a de feliĉ'o, al'kroĉ'iĝ'is al li'a kol'o. Ha, mal'honest'a, mal'fidel'a kor'o! kiel vi vol'as bel'ig'i vi'a'n ĵur'romp'o'n! Ne, ne! for el mi'a anim'o, vi krim'a bild'o! mi ne romp'is mi'a'n ĵur'o'n, vi, mi'a sol'a! For el mi'a anim'o, vi perfid'a'j, mal'pi'a'j, dezir'o'j! en la kor'o, en kiu reg'as Karolo, neni'u fil'o de la ter'o dev'as nest'i. Sed kial mi'a anim'o tiel konstant'e, tiel kontraŭ'vol'e si'n tir'as al tiu fremd'ul'o? Ĉu li ne est'as tiel fort'e al'forĝ'it'a al la bild'o de mi'a sol'a? “Vi plor'as, Amali'o?” Ha, mi for'kur'os de li! mi for'kur'os! Neniam mi'a okul'o vid'u tiu'n fremd'ul'o'n!

kun ek'salt'o. —

Aŭskult'u, aŭskult'u! ĉu ne ek'bru'is la pord'o? (Ŝi ek'vid'as Karolon kaj ek'salt'as.) Li? kie'n? kio? jen io mi'n al'forĝ'is al la lok'o, ke mi ne pov'as for'kur'i! Ne for'las'u mi'n, Di'o en ĉiel'o! Ne, vi ne el'ŝir'os al mi mi'a'n Karolon! Mi'a anim'o ne hav'as spac'o'n por du di'aĵ'o'j, kaj mi est'as mort'em'a knab'in'o! (Ŝi el'pren'as la portret'o'n de Karolo.) Vi, mi'a Karolo, est'u mi'a geni'o protekt'ant'a kontraŭ tiu ĉi fremd'ul'o, la ruin'ig'ant'o de mi'a am'o! vi'n, vi'n mi rigard'ad'os sen'de'turn'e, — kaj for ĉiu'j'n rigard'o'j'n ir'ant'a'j'n al tiu. (Ŝi sid'as mut'e, rigid'e fiks'int'e la rigard'o'n sur la portret'o.)

Vi est'as ĉi tie, afabl'a fraŭl'in'o? kaj mal'ĝoj'a? kaj larm'o sur tiu ĉi pentr'aĵ'o? (Amali'o neni'o'n respond'as.) Kaj kiu est'as la feliĉ'ul'o, pro kiu la okul'o de anĝel'o arĝent'iĝ'as? Ĉu ankaŭ al mi est'as permes'it'e tiu'n sankt'ig'it'a'n... (Li vol'as rigard'i la portret'o'n )

Ne, jes, ne!

re'salt'ant'e. —

Ha! kaj ĉu li merit'as tiu'n ador'ad'o'n? ĉu li merit'as?

Ho, se vi li'n kon'us!

Mi li'n envi'us!

Vi li'n ador'us, vi vol'as dir'i.

Ha!

Ho, vi li'n tiel am'us! est'is tiom mult'e, tiom, mult'e en li'a vizaĝ'o, en li'a'j okul'o'j, en la ton'o de li'a voĉ'o — io, kio simil'as vi'n, kio'n mi tiel am'as...

rigard'as al la ter'o.

Ĉi tie, kie vi star'as, li star'is mil foj'o'j'n, kaj apud li star'is tiu, kiu ĉe li forges'ad'is ĉiel'o'n kaj ter'o'n. Ĉi tie li'a okul'o vag'ad'is super la bel'a ĉirkaŭ'aĵ'o, — kaj tiu ĉi last'a kvazaŭ sent'is la grand'a'n rekompenc'ant'a'n rigard'o'n kaj pli'bel'iĝ'ad'is sub la kontent'ec'o de si'a majstr'a ornam'o. Ĉi tie per si'a ĉiel'a muzik'o li mal'liber'ig'ad'is la aer'a'j'n aŭskult'ant'o'j'n; ĉi tie de tiu ĉi arb'et'aĵ'o li de'ŝir'ad'is roz'o'j'n, kaj li de'ŝir'ad'is la roz'o'j'n por mi, — ĉi tie, ĉi tie li ĉirkaŭ'pren'ad'is mi'a'n kol'o'n, li'a buŝ'o brul'is sur mi'a, kaj la flor'o'j volont'e mort'ad'is sub la paŝ'o'j de la am'ant'o'j.

Ĉu li plu ne ekzist'as?

Li vetur'as sur mal'kviet'a'j mar'o'j — la am'o de Amali'o vetur'as kun li; li vag'as tra sen'voj'a'j sabl'a'j dezert'o'j — la am'o de Amali'o verd'ig'as sub li la brul'a'n sabl'o'n kaj flor'ig'as la sovaĝ'a'j'n kresk'aĵ'o'j'n; la sud'a sun'o brul'ig'as li'a'n nud'a'n kap'o'n, nord'a neĝ'o glaci'ig'as li'a'j'n pied'o'j'n, sovaĝ'a hajl'o flug'as kontraŭ li'a'j'n tempi'o'j'n, kaj la am'o de Amali'o lul'as li'n en la vent'eg'o'j; mar'o'j, mont'o'j kaj horizont'o'j est'as inter la am'ant'o'j, sed la anim'o'j el'ŝir'iĝ'as el la polv'a mal'liber'ej'o kaj renkont'iĝ'as en la paradiz'o de la am'o. Ŝajn'as al mi, ke vi est'as mal'ĝoj'a, sinjor'o graf'o?

La vort'o'j de am'o re'viv'ig'as ankaŭ mi'a'n am'o'n.

pal'iĝ'ant'e. —

Kio? Vi am'as ali'a'n? — Ve al mi! kio'n mi dir'is!

Ŝi pens'is, ke mi est'as mort'int'a, kaj ŝi rest'is fidel'a al la mort'int'o, — ŝi aŭd'is, ke mi viv'as, kaj ŝi ofer'is al mi kron'o'n de sankt'ul'in'o. Ŝi pens'as, ke mi vag'as en dezert'o'j en grand'a mizer'o, kaj ŝi'a am'o flug'as al mi tra dezert'o'j kaj mizer'o. Ankaŭ ŝi est'as nom'at'a Amali'o, kiel vi, afabl'a fraŭl'in'o.

Kiel mi envi'as vi'a'n Amali'o'n!

Ho, ŝi est'as mal'feliĉ'a knab'in'o; ŝi hav'as am'o'n por person'o, kiu est'as pere'int'a, kaj tiu am'o neniam est'os rekompenc'it'a.

Ne, en la ĉiel'o ĝi est'os rekompenc'it'a. Ĉu oni ne dir'as, ke ekzist'as pli bon'a mond'o, kie la mal'ĝoj'a'j ek'ĝoj'os kaj la am'ant'o'j si'n de'nov'e re'kon'os?

Jes, mond'o, en kiu la vual'o'j de'fal'os kaj la am'o terur'e de'nov'e renkont'iĝ'os. — Etern'ec'o est'as ĝi'a nom'o... mi'a Amali'o est'as mal'feliĉ'a knab'in'o.

Mal'feliĉ'a, kaj vi'n am'i!

Mal'feliĉ'a, ĉar ŝi mi'n am'as! Kio, se mi est'us mort'ig'ist'o? Kio, mi'a fraŭl'in'o, se vi'a am'at'o por ĉiu kis'o pov'us kalkul'i al vi unu mort'ig'o'n? Ve al mi'a Amali'o! ŝi est'as mal'feliĉ'a knab'in'o.

kun ĝoj'o. —

Ha, kia feliĉ'a knab'in'o mi est'as! Mi'a sol'e am'at'a est'as re'bril'o de la Di'ec'o, kaj la Di'ec'o est'as am'o kaj kompat'o! Eĉ muŝ'o'n li ne pov'is vid'i sufer'i! Li'a anim'o est'as tiel mal'proksim'a de ia sang'a pens'o, kiel mal'proksim'a est'as la sud'o de la nord'o.

kant'as kaj lud'as sur liut'o.. —

Ĉu Hektor'o vol'as sen're'ven'e
Ir'i tie'n, kie koler'plen'e
Pro Patrokl'o buĉ'as la venĝ'ant'o?
Kiu do instru'os vi'a'n fil'o'n
Tim'i di'o'j'n, uz'i batal'il'o'n,
Se por ĉiam, kovr'os vi'n la Ksant'o?

silent'e pren'as la liut'o'n kaj lud'as.. —

Kar'ul'in’, halt'ig'u vi'a'n plor'o'n!
Al batal'o las'u for Hektor'o'n...

Far'iĝ'as jam nokt'o, kaj la hetman'o ankoraŭ ne re'ven'is!

Kaj tamen li promes'is re'ven'i al ni akurat'e je la ok'a hor'o.

Se far'iĝ'is al li io mal'bon'a — ho, kamarad'o'j! tiam ni far'u grand'a'n brul'o'n kaj ni mort'ig'u eĉ la suĉ'infan'o'j'n.

for'tir'as Razmannon flank'e'n. —

Por unu vort'o, Razmann!

al Grimm. —

Ĉu ne est'us bon'e star'ig'i ĉirkaŭ'e spion'o'j'n?

Las'u li'n trankvil'a! Li far'os tie tia'n kapt'o'n, ke ni ĉiu'j dev'os hont'i.

Ne tie'n vi traf'is, al la diabl'o! Li ne for'ir'is de ni kun mien'o de person'o, kiu intenc'as i'a'n fripon'aĵ'o'n. Ĉu vi forges'is, kio'n li dir'is, konduk'ant'e ni'n tra la erik'ej'o? “Kiu ŝtel'os tie ĉi eĉ unu rap'o'n, kaj mi tio'n ĉi ek'sci'os, tiu las'os ĉi tie si'a'n kap'o'n, tiel cert'e, kiel mi'a nom'o est'as Moor”. Ne est'as al ni permes'it'e rab'i.

mal'laŭt'e al Spiegelberg. —

Kio'n vi cel'as? parol'u pli klar'e!

Ts! ts! Mi ne sci'as, kia'n kompren'o'n vi aŭ mi hav'as pri la liber'ec'o, se ni tren'as vetur'il'o'n kiel bov'o'j kaj ĉe tio ni mult'e deklam'as pri sen'de'pend'ec'o. Tio ĉi al mi ne plaĉ'as.

al Grimm. —

Pri kio tiu vent'a kap'o sekret'as?

mal'laŭt'e al Spiegelberg. —

Vi parol'as pri la hetman'o?

Silent'u do, silent'u! Li ja hav'as si'a'j'n orel'o'j'n inter ni! Hetman'o, vi dir'as? Kiu far'is li'n hetman'o super ni? Ĉu li ne uzurp'is tiu'n titol'o'n, kiu laŭ rajt'o aparten'is al mi? Kiel? ĉu por tio ni konstant'e risk'as ni'a'n viv'o'n, sufer'as ĉiu'j'n hipokondri'a'j'n kapric'o'j'n de la sort'o, por ke ni fin'e nom'u ni'n feliĉ'a'j, ke ni est'as servut'ul'o'j de sklav'o? servut'ul'o'j, kiam ni pov'as est'i princ'o'j? Per Di'o, Razmann, ĉi tio neniam plaĉ'is al mi.

al la ali'a'j. —

Jes, jes, vi est'as la ver'a hero'o! Por dis'prem'i ran'o'j'n per ŝton'o'j! Jam la son'o de li'a naz'o, kiam li ĝi'n pur'ig'as, pov'us pel'i hom'o'j'n tra tru'et'o'n de kudr'il'o.

al Razmann. —

Jes, kaj jam en la daŭr'o de tut'a'j jar'o'j mi pens'as pri tio: oni dev'as aranĝ'i ĉio'n ali'e. Razmann, se vi est'as tia, kia'n mi ĉiam prezent'is vi'n al mi... Razmann! Li for'est'as, oni preskaŭ est'as konvink'it'a'j, ke li pere'is. Razmann, ŝajn'as al mi, ke nun bat'as li'a nigr'a hor'o.... Kiel? vi eĉ ne ruĝ'et'iĝ'as, kiam la sonor'il'o sonor'as la liber'ec'o'n? Vi ne hav'as eĉ tiom da kuraĝ'o, por kompren'i kuraĝ'a'n alud'o'n?

Ha, satan'o! kie'n vi implik'as mi'a'n anim'o'n?

La hok'et'o kapt'is? Bon'e, tiam sekv'u mi'n! Mi not'is al mi, kie'n li ir'is. Ven'u! Du pistol'o'j ordinar'e ne mal'traf'as, — kaj tia'manier'e ni est'os la unu'a'j, kiu'j sufok'is la infan'o'n. (Li vol'as li'n for'tir'i.’)

furioz'e el'tir'as si'a'n tranĉ'il'o'n. —

Ha, kanajl'o! Vi re'memor'ig'as al mi nun ĝust'e la Bohem'a'j'n arb'ar'o'j'n! Ĉu ne vi est'is la tim'em'ul'o, kiu komenc'is kur'i, kiam ni dir'is, ke la mal'amik'o ven'as! Tiam mi ĵur'is per mi'a anim'o.... Pere'u, kaŝ'mort'ig'ist'o! (Li tra'pik'as li'n per la tranĉ'il'o.)

tumult'e. —

Mort'ig'o! mort'ig'o! Schweizer, Spiegelberg! Dis'ig'u ili'n!

ĵet'ant'e si'a'n tranĉ'il'o'n sur la kadavr'o'n. —

Jen! kaj tiel for'ramp'u vi'a fi'anim'o!... Trankvil'e, kamarad'o'j, la mizer'aĵ'o vi'n ne ekscit'u. Tiu ĉi best'o ĉiam est'is venen'a kontraŭ la hetman'o, kaj ĝi ne hav'is eĉ unu cikatr'o'n sur si'a tut'a haŭt'o. Ankoraŭ unu foj'o'n, est'u kontent'a'j. Ha, tiu hund'o! De mal'antaŭ'e li vol'as mal'honor'e mort'ig'i hom'o'j'n? vir'o'j'n mort'ig'i de mal'antaŭ'e! Ĉu por tio la konstant'a ŝvit'o lav'ad'is ni'a'j'n vang'o'j'n, ke ni mal'aper'u el la mond'o kiel mizer'a'j fripon'o'j? Ha, vi kanajl'o! Ĉu por tio ni farad'is al ni lit'o'j'n sub fajr'o kaj fum'o, ke ni fin'e kadavr'iĝ'u kiel rat'o'j?

Sed pro la diabl'o, kamarad'o, kio est'is inter vi? La hetman'o furioz'iĝ'os.

Pri tio vi mi'n las'u zorg'i. (Al Razmann.) Kaj vi, sen'konscienc'a, vi est'is li'a help'ant'o, vi! For de mi'a'j okul'o'j! Schufterle ankaŭ tiel far'is; sed por tio li nun pend'as ja en Svis'uj'o, kiel mi'a hetman'o al li profet'is... (Oni paf'as.)

ek'salt'ant'e. —

Aŭskult'u, ek'paf'o de pistol'o! (Oni paf'as de'nov'e.) Ankoraŭ unu! Ho, ho! la hetman'o!

Pacienc'o'n! Li dev'as paf'i tri'a'n foj'o'n! (Oni aŭd'as ankoraŭ unu paf'o'n.)

Ĝi est'as li, li! For'iĝ'u, Schweizer, — ni respond'u al li! (Ili paf'as.)

ir'ant'e renkont'e al li. —

Bon'ven'o'n al vi, mi'a hetman'o! Dum vi for'est'is, mi est'is iom mal'modest'a. (Li konduk'as li'n al la kadavr'o.) Est'u vi juĝ'ant'o inter mi kaj ĉi tiu — de mal'antaŭ'e li vol'is vi'n mort'ig'i.

konstern'it'e. —

Kio? la hetman'o'n?

kun rigard'o fiks'it'a ek'kri'as ekscit'it'e. —

Ho, ne'kompren'ebl'a fingr'o de la venĝ'em'a Nemezo! Ĉu ne li est'is tiu, kiu for'log'is mi'n per si'a siren'a kant'o? Dediĉ'u tiu'n ĉi tranĉ'il'o'n al la mal'lum'a venĝ'ant'in'o! ne vi tio'n ĉi far'is, Schweizer!

Per Di'o! mi tio'n ĉi far'is, kaj per la diabl'o, ĝi ne est'as la plej mal'bon'a, kio'n mi far'is en mi'a viv'o. (Li for'ir'as mal'kontent'a.)

medit'ant'e. —

Mi kompren'as, reg'ant'o en la ĉiel'o, mi kompren'as... la foli'o'j de'fal'as de la arb'o'j... kaj mi'a aŭtun'o ven'is... for'ig'u li'n de mi'a'j okul'o'j! (Oni for'port'as la kadavr'o'n de Spiegelberg.)

Ordon'u al ni, hetman'o, kio'n ni far'u plu?

Baldaŭ... baldaŭ ĉio est'os plen'um'it'a.... Don'u al mi mi'a'n liut'o'n! Mi perd'is mi'n mem de la temp'o, kiam mi tie est'is. Mi'a'n liut'o'n, mi dir'as, — mi dev'as rel'ul'i mi'n al mi'a antaŭ'a fort'o. Las'u mi'n sol'a!

Est'as jam nokt'o'mez'o, hetman'o.

Tamen ĝi est'is nur la larm'o'j en la teatr'o, — la Roma'n kant'o'n mi dev'as aŭd'i, por ke mi'a dorm'ant'a geni'o de'nov'e vek'iĝ'u. Mi'a'n liut'o'n! Nokt'o'mez'o, vi dir'as?

Ĝi jam pas'is. Kiel plumb'o la dorm'o ni'n prem'as. Jam de tri tag'o'j ni ne ferm'is okul'o'n.

Ĉu la balzam'a dorm'o fal'as ankaŭ sur la okul'o'j'n de kanajl'o'j? Kial al mi ĝi ne ven'as? Mi neniam est'is mal'kuraĝ'ul'o aŭ mal'bon'ul'o... Ir'u dorm'i, morgaŭ maten'e ni ir'os plu'e'n.

Bon'a'n nokt'o'n, hetman'o. (Ili kuŝ'iĝ'as sur la ter'o'n kaj ek'dorm'as.)

— Kiu pov'us al mi garanti'i? Ĉio est'as tiel mal'lum'a... konfuz'a'j labirint'o'j... neni'a el'ir'o, neni'a gvid'a stel'o... se ĉio fin'iĝ'as kun'e kun la last'a ek'spir'o, fin'iĝ'as, kiel sen'gust'a lud'o de marionet'o'j?... Sed por kio tiu sen'mezur'a cel'ad'o al feliĉ'o? Por kio la ideal'o de ne'ating'it'a perfekt'ec'o? la prokrast'ad'o de ne'efektiv'ig'it'a'j plan'o'j? Se la mizer'a ek'prem'o de tiu ĉi mizer'a objekt'o (li ten'as la pistol'o'n antaŭ la vizaĝ'o) egal'ig'as la saĝ'ul'o'n al la mal'saĝ'ul'o, la kuraĝ'ul'o'n al la mal'kuraĝ'ul'o, la nobl'ul'o'n al la fripon'o? Ekzist'as ja tia di'a harmoni'o en la sen'anim'a natur'o, kial do ekzist'us tiu dis'son'ad'o en la natur'o prudent'a? Ne, ne! ekzist'as io pli, ĉar mi ne est'is ankoraŭ feliĉ'a.

— Ĉu vi pens'as, ke mi trem'os? Spirit'o'j de mi'a'j mort'ig'it'o'j! mi ne trem'os. (Fort'e trem'ant'e.) Vi'a kor'prem'a antaŭ'mort'a kri'ad'o, vi'a sufok'iĝ'e nigr'a vizaĝ'o, vi'a'j terur'e dis'mal'ferm'it'a'j vund'o'j est'as ja nur ĉen'er'o'j de ne'romp'ebl'a ĉen'o de la sort'o kaj est'as en de'pend'ec'o de mi'a'j sen'labor'a'j vesper'o'j, de la kapric'o'j de mi'a'j infan'ist'in'o'j kaj eduk'ant'o'j, de la temperament'o de mi'a patr'o, de la sang'o de mi'a patr'in'o. (Kun pli fort'a trem'ad'o.) Kial mi'a Perillo far'is el mi bov'o'n, en kies ard'ant'a ventr'o la hom'ec'o rost'iĝ'as?

(Al'met'ant'e la pistol'o'n.) Temp'o kaj etern'ec'o — al'forĝ'it'a'j al si reciprok'e en la daŭr'o de unu moment'o! Terur'a ŝlos'il'o, kiu ferm'as post mi la mal'liber'ej'o'n de la viv'o kaj mal'ferm'as antaŭ mi la loĝ'ej'o'n de la etern'a nokt'o, — dir'u al mi, ho dir'u al mi, kie'n, kie'n vi mi'n konduk'os? Fremd'a, neniam tra'vojaĝ'it'a land'o! Rigard'u, la hom'ec'o fal'as sen'fort'e sub tiu ĉi bild'o, la streĉ'ec'o de la sur'ter'a viv'o mal'aper'as, kaj la fantazi'o, la petol'em'a simi'o de la sent'o'j, tromp'as ni'a'n kred'em'ec'o'n per i'a'j strang'a'j fantom'o'j.... Ne, ne! Vir'o ne dev'as ŝancel'iĝ'i! Est'u kiel vi vol'as, vi sen'nom'a trans'aĵ'o, — nur tiu ĉi mi'a “mem” rest'u al mi fidel'a. Est'u kiel vi vol'as, se mi nur kun'pren'os kun mi mi'a'n “mi”. Ekster'aĵ'o est'as nur la ŝel'o de hom'o — mi mem est'as mi'a ĉiel'o kaj mi'a infer'o.

— Se vi las'os al mi por mi sol'a i'a'n cindr'ig'it'a'n part'et'o'n de la mond'o, kiu'n vi for'pel'is de vi'a'j okul'o'j kaj kie mi hav'os nur sol'ec'a'n nokt'o'n kaj etern'a'n dezert'o'n, mi tiam la silent'a'n dezert'o'n loĝ'at'ig'os per mi'a'j fantazi'o'j, kaj la etern'ec'o don'us al mi sufiĉ'e da temp'o, por analiz'ad'i la konfuz'it'a'n bild'o'n de la universal'a mizer'o. Aŭ ebl'e vi vol'as, per ĉiam nov'a'j nask'iĝ'o'j kaj ĉiam nov'a'j lok'o'j de mizer'o, ŝtup'o'n post ŝtup'o konduk'i mi'n al la neni'iĝ'o? Ĉu la faden'o'j'n de la viv'o, teks'it'a'j'n por mi en la trans'a viv'o, mi ne pov'as tiel facil'e dis'ŝir'i, kiel ĉi tiu'n? Vi pov'as far'i mi'n neni'o, sed tiu'n ĉi liber'ec'o'n vi ne pov'as for'pren'i de mi. (Li ŝarg'as la pistol'o'n. Subit'e li halt'as.) Sed ĉu mi dev'as mort'i pro tim'o de turment'a viv'o? Ne, mi ĝi'n sufer'os! (Li for'ĵet'as la pistol'o'n.) La turment'o romp'iĝ'u sur mi'a fier'ec'o! Mi el'ten'os ĝis la fin'o. (Far'iĝ'as ĉiam pli mal'lum'e.)

Aŭskult'u, aŭskult'u! terur'e kri'as la noktu'o... tie en la vilaĝ'o bat'as la dek'du'a hor'o.... Bon'e, bon'e, la krim'ul'ar'o dorm'as, en tiu ĉi sovaĝ'a lok'o neni'u sub'aŭskult'as. (Li al'ir'as al la ruin'a kastel'o kaj frap'as.) Ven'u supr'e'n, mizer'ul'o, loĝ'ant'o de la tur'o! Vi'a manĝ'o est'as pret'ig'it'a.

sen'bru'e re'paŝ'ant'e. —

Kio'n tio ĉi signif'as?

el la kastel'o. —

Kiu frap'as? He? Ĉu ĝi est'as vi, Herman'o. mi'a korv'o?

Est'as mi, Herman'o, vi'a korv'o. Lev'iĝ'u supr'e'n al la krad'o kaj manĝ'u. (Strig'o'j kri'as.) Terur'e tril'as vi'a'j dorm'o'kamarad'o'j, mal'jun'ul'o. Ĉu bon'gust'a?

Mi est'is tre mal'sat'a. Mi dank'as vi'n, korv'o, por la pan'o en la dezert'o! Kaj kiel fart'as mi'a kar'a infan'o, Herman'o?

Silent'u!... Aŭskult'u, ia bru'o kvazaŭ de ronk'ant'o'j! Ĉu vi neni'o'n aŭd'as?

Kiel? Ĉu vi i'o'n aŭd'as?

La ĝem'ant'a'n son'o'n de la vent'o tra la fend'o'j de la tur'o — nokt'a muzik'o, de kiu frap'as la dent'o'j kaj la ung'o'j blu'iĝ'as. Aŭskult'u, ankoraŭ unu foj'o'n! Ĉiam ŝajn'as al mi, kvazaŭ mi aŭd'as ronk'ad'o'n. Vi hav'as gast'o'j'n, mal'jun'ul'o... Hu, hu, hu!

Ĉu vi i'o'n vid'as?

Adiaŭ, adiaŭ! Terur'a est'as tiu ĉi lok'o. Mal'lev'iĝ'u en vi'a'n kel'o'n. Supr'e est'as vi'a help'ant'o, vi'a venĝ'ant'o.... Mal'ben'it'a fil'o! (Li vol'as for'kur'i.)

el'ir'ant'e kontraŭ li'n. —

Halt'u!

kri'ant'e. —

Ho ve!

Halt'u, mi dir'as!

Ho ve! ho ve! ho ve! Nun ĉio est'as mal'kaŝ'it'a!

Halt'u! Parol'u! Kiu vi est'as? Kio'n vi tie ĉi far'as? Parol'u!

Kompat'u, ho kompat'u, grand'a sinjor'o! Nur unu vort'o'n aŭskult'u, antaŭ ol vi mi'n pere'ig'os.

el'tir'ant'e la spad'o'n. —

Kio'n mi aŭd'os?

Est'as ver'o, ke vi ĝi'n mal'permes'is al mi sub minac'o de mort'o... sed mi ne pov'is ali'e, mi ne kuraĝ'is ali'e... en la ĉiel'o est'as Di'o... tie est'as vi'a propr'a patr'o... mi bedaŭr'is li'n.... Mort'ig'u mi'n!

Tie ĉi est'as ia kaŝ'it'a afer'o. Dir'u ĉio'n! parol'u! Mi vol'as ĉio'n sci'i.

el la kastel'o. —

Ho ve! ho ve! Ĉu ĝi est'as vi, Herman'o, kiu tie parol'as? Kun kiu vi parol'as, Herman'o?

Mal'supr'e ankoraŭ iu est'as! Kio tie ĉi far'iĝ'as? (Li al'kur'as al la tur'o.) Ĉu ĝi est'as mal'liber'ul'o, kiu'n la hom'o'j for'puŝ'is? Mi de'pren'os li'a'j'n ĉen'o'j'n. Voĉ'o! ankoraŭ unu foj'o'n! Kie est'as la pord'o?

Ho kompat'u, sinjor'o, ne ir'u plu'e'n, sinjor'o! pro kompat'o for'ir'u de ĉi tie! (Bar'as al li la voj'o'n.)

En'ŝlos'it'a per kvar serur'o'j! For de ĉi tie! Ĝi dev'as klar'iĝ'i. Nun la unu'a'n foj'o'n don'u al mi vi'a'n help'o'n, ŝtel'ad'o! (Li pren'as serur'romp'il'o'j'n kaj mal'ŝlos'as la pord'o'n. El la profund'aĵ'o el'ir'as mal'jun'ul'o mal'gras'a kiel skelet'o.)

Kompat'u mizer'ul'o'n! Kompat'u!

re'salt'as kun terur'o. —

Ĝi est'as la voĉ'o de mi'a patr'o!

Mi dank'as vi'n, ho Di'o! Ven'is la hor'o de la liber'iĝ'o.

Spirit'o de la mal'jun'a Moor! kio mal'trankvil'ig'is vi'n en vi'a tomb'o? Ĉu vi kun'tren'is kun vi en tiu'n mond'o'n i'a'n pek'o'n, kiu bar'as al vi la en'ir'o'n en la paradiz'o'n? Mi las'os far'i mes'o'j'n, por ven'ig'i la vag'ant'a'n spirit'o'n en ĝi'a'n hejm'o'n. Ĉu vi en'fos'is sub la ter'o'n la mon'o'n de vidv'in'o'j kaj orf'o'j, kaj tio ĉi dev'ig'as vi'n ĝem'ant'e kur'ad'i en la nokt'o'mez'a hor'o? Mi el'ŝir'os la sub'ter'a'n trezor'o'n el la ung'eg'o'j de la sorĉ'a drak'o, se li eĉ kraĉ'os sur mi'n mil'o'j'n da ruĝ'a'j flam'o'j kaj el'met'os si'a'j'n akr'a'j'n dent'o'j'n kontraŭ mi'a'n spad'o'n. Aŭ ebl'e vi ven'as, por don'i al mi'a'j demand'o'j solv'o'n pri la enigm'o'j de la etern'ec'o? Parol'u, parol'u! Mi ne est'as hom'o de pal'a tim'o.

Mi ne est'as spirit'o. Palp'u mi'n, mi viv'as, ho per mizer'a, kompat'ind'a viv'o!

Kiel? vi ne est'is en'ter'ig'it'a?

Mi est'is en'ter'ig'it'a, — tio est'as: mal'viv'a hund'o kuŝ'as en la tomb'o de mi'a'j patr'o'j, kaj mi — jam tri plen'a'j'n monat'o'j'n mi turment'iĝ'as en tiu ĉi mal'lum'a sub'ter'a ark'aĵ'o, neni'u radi'o al mi lum'as, neni'u varm'a aer'et'o blov'as sur mi'n, neni'u amik'o mi'n vizit'as, nur sovaĝ'a'j korv'o'j ĉi tie kri'as kaj nokt'o'mez'a'j guf'o'j.

Ĉiel'o kaj ter'o! Kiu tio'n ĉi far'is?

Ne mal'ben'u li'n! Tio'n ĉi far'is mi'a fil'o Francisko.

Francisko? Francisko? Ho etern'a ĥaos'o!

Se vi est'as hom'o kaj vi hav'as hom'a'n kor'o'n, vi sav'int'o, kiu'n mi ne kon'as, tiam aŭd'u la mizer'eg'o'n de patr'o, prepar'it'a'n al li de li'a'j fil'o'j. En la daŭr'o de tri monat'o'j mi plor'ad'is ĝi'n al la surd'a'j ŝton'a'j mur'o'j, sed nur eĥ'o sen'anim'a re'son'ad'is mi'a'j'n plend'o'j'n. Tial, se vi est'as hom'o kaj vi hav'as hom'a'n kor'o'n..

Tiu ĉi vok'o pov'us eĉ sovaĝ'a'j'n best'o'j'n el'ig'i el ili'a'j nest'o'j.

Mi kuŝ'is mal'san'a sur mi'a lit'o, mi apenaŭ komenc'is ricev'ad'i de'nov'e kelk'a'j'n fort'o'j'n post mal'facil'a mal'san'o, kiam oni al'konduk'is al mi hom'o'n, kiu dir'is al mi, ke mi'a unu'e'nask'it'a fil'o mort'is en batal'o, kaj li al'port'is kun si glav'o'n, kolor'ig'it'a'n per la sang'o de mi'a fil'o, kaj li'a'n last'a'n adiaŭ'dir'o'n, kaj li dir'is, ke mi'a mal'ben'o en'pel'is li'n en batal'o'n, mort'o'n kaj mal'esper'o'n.

ekscit'it'e de'turn'ant'e si'n de li. —

Tio ĉi est'as cert'a!

Aŭskult'u plu'e! Mi sven'is de tiu sci'ig'o. Kred'ebl'e oni pens'is, ke mi mort'is, ĉar kiam mi de'nov'e re'konsci'iĝ'is, mi kuŝ'is jam en ĉerk'o, vind'it'a per mort'a tol'aĵ'o kiel mort'int'o. Mi grat'is la kovr'il'o'n de la ĉerk'o; oni ĝi'n mal'ferm'is. Est'is mal'lum'a nokt'o, mi'a fil'o Francisko star'is antaŭ mi. “Kio!” li ek'kri'is per terur'a voĉ'o, “ĉu vi vol'as viv'i etern'e?” Kaj la kovr'il'o de la ĉerk'o tuj de'nov'e ferm'iĝ'is. La tondr'o de tiu'j ĉi vort'o'j for'bat'is de mi ĉiu'j'n mi'a'j'n sent'o'j'n. Kiam mi de'nov'e re'konsci'iĝ'is, mi sent'is, ke oni lev'is la ĉerk'o'n kaj vetur'ig'is ĝi'n en la daŭr'o de du'on'o da hor'o. Fin'e oni ĝi'n mal'ferm'is — mi star'is ĉe la en'ir'o de tiu ĉi sub'ter'a ark'aĵ'o, mi'a fil'o antaŭ mi, kaj tiu hom'o, kiu al'port'is al mi la sang'makul'it'a'n glav'o'n de Karolo. Dek foj'o'j'n mi ĉirkaŭ'pren'is la genu'o'j'n de mi'a fil'o, mi pet'is kaj pet'eg'is per la nom'o de Di'o, — sed la pet'eg'ad'o de li'a patr'o ne tuŝ'is li'a'n kor'o'n. “Ĵet'u mal'supr'e'n tiu'n ĉi fel'o'n!” ek'tondr'is el li'a buŝ'o, “li viv'is sufiĉ'e”, — kaj oni puŝ'is mi'n mal'supr'e'n sen kompat'o, kaj mi'a fil'o Francisko ŝlos'is la pord'o'n post mi.

Ne ebl'e! ne ebl'e! Vi cert'e erar'is.

Pov'as est'i, ke mi erar'is. Aŭskult'u plu'e, sed mi pet'as vi'n, ne koler'u! Tiel mi kuŝ'is en la daŭr'o de du'dek hor'o'j, kaj neni'u pens'is pri mi'a mizer'o. Neniam la pied'o de hom'o tuŝ'as la ter'o'n de tiu ĉi sovaĝ'a lok'o, ĉar fam'o dir'as, ke la fantom'o'j de mi'a'j pra'patr'o'j tren'as en tiu'j ĉi ruin'o'j bru'e son'ant'a'j'n ĉen'o'j'n kaj murmur'as en la nokt'o'mez'a hor'o si'a'n funebr'a'n kant'o'n. Fin'e mi ek'aŭd'is, ke la pord'o de'nov'e mal'ferm'iĝ'is, tiu ĉi hom'o al'port'is al mi pan'o'n kaj akv'o'n kaj mal'kaŝ'is al mi, ke mi est'is kondamn'it'a al mort'o per mal'sat'o, kaj ke li risk'as si'a'n viv'o'n, se oni ek'sci'us, ke li al'port'as al mi manĝ'o'n. Tiu'manier'e mi mizer'e ten'is mi'n en la daŭr'o de tiu ĉi long'a temp'o, sed la sen'ĉes'a mal'varm'o, la putr'a aer'o de mi'a'j mal'pur'aĵ'o'j, mi'a sen'lim'a mal'ĝoj'o... mi'a'j fort'o'j mal'aper'is, mi'a korp'o konsum'iĝ'is; mil foj'o'j'n mi larm'e pet'is Di'o'n pri la mort'o, sed la mezur'o de mi'a pun'o kred'ebl'e ankoraŭ ne plen'iĝ'is aŭ ebl'e ankoraŭ atend'as mi'n ia ĝoj'o, se mi tiel mirakl'e konserv'iĝ'is. Sed mi sufer'as just'e... mi'a Karolo! mi'a Karolo! kaj li ne hav'is ankoraŭ griz'a'j'n har'o'j'n!

Sufiĉ'e! Lev'iĝ'u, vi ŝtip'o'j, vi bul'o'j da glaci'o, vi mal'labor'em'a'j, sen'sent'a'j dorm'em'ul'o'j! Lev'iĝ'u! Ĉu neni'u vol'as vek'iĝ'i? (Li ek'paf'as super la dorm'ant'a'j rab'ist'o'j.)

vek'iĝ'ant'e ek'salt'as. —

He, ho, ho! Kio far'iĝ'is?

Ĉu la rakont'o ne el'sku'is vi'n el la dorm'o? Eĉ la etern'a dorm'o ja vek'iĝ'us! Rigard'u ĉi tie'n! rigard'u ĉi tie'n! La leĝ'o'j de la mond'o far'iĝ'is lud'ost'o'j, la lig'il'o de la natur'o dis'ŝir'iĝ'is, la antikv'a mal'pac'o el'ĉen'iĝ'is, la fil'o mort'ig'is si'a'n patr'o'n.

Kio'n la hetman'o dir'as?

Ne, ne mort'ig'is! tiu ĉi vort'o est'us tro delikat'a! la fil'o la patr'o'n mil'foj'e dis'prem'is per rad'o, tra'pik'is per ponard'eg'o, turment'eg'is, tranĉ'is pec'o'j'n el la korp'o! la vort'o'j est'as ankoraŭ tro hom'a'j. La pek'o mem ruĝ'iĝ'us, kanibal'o ek'trem'us, de la temp'o de la Eon'o'j neni'u satan'o ating'is i'o'n simil'a'n. La fil'o si'a'n propr'a'n patr'o'n... ho, rigard'u, rigard'u! li sven'is... en tiu'n ĉi sub'ter'a'n ark'aĵ'o'n la fil'o si'a'n patr'o'n... frost'o, nud'ec'o, mal'sat'o, soif'o... ho rigard'u, rigard'u! ĝi est'as mi'a propr'a patr'o, mi ĝi'n fin'e konfes'os.

al'salt'as kaj ĉirkaŭ'as la mal'jun'ul'o'n. —

Vi'a patr'o? vi'a patr'o?

respekt'e al'proksim'iĝ'as kaj star'iĝ'as genu'e. —

Patr'o de mi'a hetman'o! mi kis'as al vi la pied'o'j'n! vi pov'as ordon'i al mi'a ponard'o.

Venĝ'o'n, venĝ'o'n, venĝ'o'n pro vi! kruel'e ofend'it'a, mal'respekt'it'a mal'jun'ul'o! Tiel'e mi dis'ŝir'as de nun por etern'e la frat'a'n lig'il'o'n. (Li dis'ŝir'as si'a'n vest'o'n de supr'e ĝis mal'supr'e.) Tiel'e mi mal'ben'as ĉiu'n gut'o'n da frat'a sang'o antaŭ la rigard'o de la ne'kovr'it'a ĉiel'o! Aŭd'u mi'n, lun'o kaj stel'o'j! aŭd'u mi'n, nokt'o'mez'a ĉiel'o, kiu rigard'is la hont'eg'ind'a'n ag'o'n! Aŭd'u mi'n tri'obl'e terur'a Di'o, kiu reg'as tie supr'e super la lun'o kaj venĝ'as kaj kondamn'as super la stel'o'j kaj ĵet'as flam'o'j'n en la nokt'o! Jen mi star'iĝ'as genu'e, jen mi etend'as la tri fingr'o'j'n en la terur'a'n mal'lum'o'n de la nokt'o, jen mi ĵur'as, kaj la natur'o el'kraĉ'u mi'n el si'a'j lim'o'j kiel eksterm'ind'a'n sovaĝ'eg'a'n best'o'n, se mi romp'os tiu'n ĉi ĵur'o'n, — mi ĵur'as, ke mi ne salut'os la lum'o'n de la tag'o, ĝis la sang'o de la patr'o'mort'ig'int'o, el'verŝ'it'e antaŭ tiu ĉi ŝton'o, vapor'e flug'os al la sun'o. (Li lev'iĝ'as.)

Ĝi est'as ag'o de Belialo! Nun iu dir'u, ke ni est'as kanajl'o'j! Ne, per ĉiu'j drak'o'j! i'o'n simil'a'n ni neniam ankoraŭ far'is!

Jes! Kaj per ĉiu'j terur'a'j ĝem'o'j de tiu'j, kiu'j mort'is de vi'a'j ponard'o'j, kaj de tiu'j, kiu'j pere'is de mi'a fajr'o, kaj kiu'j'n frakas'is mi'a fal'ant'a tur'o, mi ĵur'as, ke neni'a pens'o pri mort'ig'o aŭ rab'o nask'iĝ'u en vi'a brust'o, ĝis la vest'o'j de vi ĉiu'j est'os ruĝ'eg'e makul'it'a'j per la sang'o de la mal'ben'it'o! Vi cert'e neniam sonĝ'is pri tio, ke vi est'as la brak'o de pli alt'a'j majest'o'j? La konfuz'it'a faden'bul'o de ni'a sort'o est'as mal'lig'it'a! Hodiaŭ, hodiaŭ ne'vid'ebl'a potenc'o nobel'ig'is ni'a'n meti'o'n! Far'u preĝ'o'n antaŭ tiu, kiu anonc'is al vi tiu'n ĉi alt'a'n sort'o'n, kiu konduk'is vi'n ĉi tie'n, kiu far'is al vi la honor'o'n, ke vi est'u la terur'a'j anĝel'o'j de li'a mal'lum'a juĝ'o! Nud'ig'u vi'a'j'n kap'o'j'n! Star'iĝ'u genu'e en la polv'o'n kaj re'lev'u vi'n sankt'ig'it'a'j! (Ili star'iĝ'as genu'e.)

Ordon'u, hetman'o! Kio'n ni dev'as far'i?

Lev'iĝ'u, Schweizer, kaj ek'tuŝ'u tiu'j'n ĉi sankt'a'j'n bukl'o'j'n! (Li konduk'as li'n al si'a patr'o kaj don'as al li unu bukl'o'n en la man'o'n.) Vi memor'as ankoraŭ, kiel vi iam fend'is la kap'o'n al tiu bohem'a rajd'ist'o, en la moment'o, kiam li lev'is si'a'n sabr'o'n super mi'n, kaj mi, mal'facil'e spirant'e kaj lac'ig'it'e de labor'o, fal'is genu'e? Tiam mi promes'is al vi rekompenc'o'n reĝ'a'n; ĝis nun mi neniam pov'is pag'i tiu'n ŝuld'o'n....

Tio'n vi ĵur'is al mi, est'as ver'o, sed permes'u al mi etern'e nom'i vi'n mi'a ŝuld'ant'o!

Ne, nun mi vol'as pag'i! Schweizer, ankoraŭ neni'u mort'em'ul'o est'is tiel'e honor'it'a kiel vi nun! venĝ'u pro mi'a patr'o! (Schweizer lev'iĝ'as.)

Grand'a hetman'o! hodiaŭ la unu'a'n foj'o'n vi far'is mi'n fier'a! Ordon'u, kie, kiel, kiam mi dev'as li'n bat'i?

La minut'o'j est'as sankt'a'j, vi dev'as rapid'i, Elekt'u al vi la plej ind'a'j'n el la band'o kaj konduk'u ili'n rekt'e al la kastel'o de la nobel'o! El'tren'u li'n el la lit'o, se li dorm'as aŭ se li kuŝ'as en la brak'o'j de la volupt'o; for'tren'u li'n de la festen'o, se li est'as ebri'a; for'ŝir'u li'n de la krucifiks'o, se li preĝ'ant'e kuŝ'as antaŭ ĝi genu'e! Sed mi dir'as al vi, mi sever'e memor'ig'as al vi, ne al'port'u li'n al mi mal'viv'a'n! Kiu eĉ nur grat'et'os al li la haŭt'o'n aŭ difekt'os al li eĉ unu har'o'n, ties karn'o'n mi dis'ŝir'os je pec'o'j kaj don'os ĝi'n kiel manĝ'o'n al mal'sat'a'j vultur'o'j! Sen'difekt'a'n mi dev'as li'n hav'i, se vi al'port'os li'n sen'difekt'a'n kaj viv'a'n, vi ricev'os milion'o'n rekompenc'e; kun danĝer'o por mi'a viv'o mi ŝtel'os ĝi'n de reĝ'o, kaj vi est'os liber'a kiel la aer'o. Ĉu vi mi'n kompren'is? rapid'u!

Sufiĉ'e, hetman'o; — jen mi'a man'o; aŭ vi vid'os ni'n ambaŭ, aŭ neniu'n. Anĝel'o'j sufok'ist'o'j de Schweizer, ir'u kun mi! (Li for'ir'as kun taĉment'o.)

Vi ĉiu'j ali'a'j distr'iĝ'u en la arb'ar'o, — mi rest'as.

Adiaŭ, kar'a hejm'a dom'o! Mult'o'n da bon'a kaj feliĉ'a mi ĝu'is en vi, kiam la for'mort'int'a sinjor'o ankoraŭ viv'is. Mi plor'as super vi'a'j ost'o'j, vi jam long'e for'putr'int'a... tio'n li dezir'as de mal'jun'a serv'ant'o.... La dom'o est'is rifuĝ'ej'o de la orf'o'j kaj haven'o de la sufer'ant'o'j, kaj tiu ĉi fil'o far'is el ĝi nest'o'n de mort'ig'ist'o'j.... Adiaŭ, bon'a plank'o! kiel oft'e la mal'jun'a Danielo vi'n bala'ad'is.... Adiaŭ, mi'a kar'a forn'o, kun pez'a kor'o la mal'jun'a Danielo dis'iĝ'as de vi.... Ĉio est'is por vi tiel bon'e kon'at'a, — ĝi dolor'os vi'n, mal'jun'a Eliezero, sed Di'o gard'u mi'n per si'a bon'ec'o kontraŭ tromp'o kaj ruz'o de la mal'bon'ul'o. Sen'hav'a mi ĉi tie'n ven'is, sen'hav'a mi for'ir'as, sed mi'a anim'o est'as sav'it'a. (Li vol'as for'ir'i.)

Di'o, sav'u mi'n! mi'a sinjor'o! (Li esting'as la lantern'o'n.)

Perfid'it'a! perfid'it'a! Spirit'o'j el'ir'is el la tomb'o'j, la regn'o de la mort'int'o'j, el'ŝir'iĝ'int'e el la etern'a dorm'o, kri'eg'as kontraŭ mi: mort'ig'int'o! mort'ig'int'o! Kiu tie si'n mov'as?

kun tim'o. —

Help'u mi'n, sankt'a Di'patr'in'o! Ĉu ĝi est'as vi, moŝt'o sinjor'o, kiu tiel terur'e kri'as tra la ĉambr'o'j, ke ĉiu'j dorm'ant'o'j vek'iĝ'as tim'ig'it'e?

Dorm'ant'o'j? Kiu ordon'as al vi dorm'i? For, ek'brul'ig'u lum'o'n! (Danielo for'ir'as. ven'as ali'a serv'ant'o.) Neni'u dev'as dorm'i en tiu ĉi hor'o. Vi aŭd'as? Ĉiu'j dev'as mal'dorm'i, hav'i arm'il'o'j'n, ĉiu'j paf'il'o'j ŝarg'it'a'j... Ĉu vi vid'is, kiel ili tie ir'is mal'laŭt'e sub la ark'aĵ'o'j?

Kiu, moŝt'o sinjor'o?

Kiu? Mal'saĝ'ul'o! Kiu? Tiel mal'varm'e, tiel sen'zorg'e vi demand'as, kiu? Ĝi mi'n ja kapt'is kiel vent'eg'o! Kiu, azen'o! kiu? Spirit'o'j kaj diabl'o'j! Kiom'a hor'o post nokt'o'mez'o nun est'as?

La nokt'a gard'ist'o ĵus ek'kri'is la du'a'n hor'o'n.

Kio? Ĉu tiu ĉi nokt'o vol'as daŭr'i ĝis la tag'o de la last'a juĝ'o. Ĉu vi aŭd'is neni'a'n tumult'o'n en la proksim'ec'o? neni'a'n bru'o'n de galop'ant'a'j ĉeval'o'j? Kie est'as Kar... la graf'o, mi vol'as dir'i?

Mi ne sci'as, moŝt'o sinjor'o.

Vi ĝi'n ne sci'as? Vi ankaŭ aparten'as al la band'o? Mi las'os el'ŝir'i al vi la kor'o'n el post la rip'o'j kun vi'a mal'ben'it'a “mi ne sci'as”! Kur'u, ven'ig'u la pastr'o'n!

Moŝt'o sinjor'o!

Vi murmur'as? vi ŝancel'iĝ'as? (La serv'ant'o rapid'e for'ir'as.) Kio?e ĉ almoz'ist'o'j konspir'as kontraŭ mi? Ĉiel'o kaj infer'o! Ĉio konspir'as kontraŭ mi?

ven'as kun lum'o. —

Moŝt'o sinjor'o...

Ne! mi ne trem'as! Ĝi est'is sol'e sonĝ'o. La mort'int'o'j ankoraŭ ne re'lev'iĝ'as. Kiu dir'as, ke mi trem'is, kaj ke mi est'as pal'a? Est'as ja al mi tiel facil'e, tiel bon'e.

Vi est'as mort'e pal'a, vi'a voĉ'o est'as trem'ant'a kaj balbut'a.

Mi hav'as febr'o'n, Dir'u nur, kiam la pastr'o ven'os, ke mi hav'as febr'o'n. Mi morgaŭ el'las'os al mi sang'o'n, dir'u al la pastr'o.

Ĉu vi ordon'os, ke mi gut'ig'u por vi iom da eliksir'o de viv'o sur suker'o'n?

Gut'ig'u por mi sur suker'o'n! La pastr'o ne baldaŭ ven'os. Mi'a voĉ'o est'as trem'ant'a kaj balbut'a, don'u eliksir'o'n de viv'o sur suker'o!

Don'u do al mi la ŝlos'il'o'j'n, mi ir'os mal'supr'e'n pren'i el la ŝrank'o.

Ne, ne, ne! Rest'u! aŭ mi ir'os kun'e kun vi. Vi vid'as, mi ne pov'as rest'i sol'a! mi ja pov'us, vi vid'as... sven'i... se mi rest'os sol'a. Las'u, las'u! ĝi pas'os, rest'u.

Ho, vi est'as serioz'e mal'san'a.

Jes, cert'e, cert'e! Tio ĉi est'as la tut'a afer'o. Kaj mal'san'o konfuz'as la cerb'o'n kaj nask'as sovaĝ'a'j'n kaj strang'a'j'n sonĝ'o'j'n. Sonĝ'o'j neni'o'n signif'as, ne ver'e, Danielo? Sonĝ'o'j ven'as ja el la ventr'o, kaj sonĝ'o'j neni'o'n signif'as.... Mi ĵus hav'is rid'ind'a'n sonĝ'o'n... (Li fal'as sven'e.)

Jesuo Krist'o! kio ĝi est'as? Georg'o! Konrad'o! Bastian'o! Marten'o! Don'u ja almenaŭ sign'o'n de viv'o! (Li sku'as li'n.) Mario, Magdaleno kaj Jozefo! re'konsci'iĝ'u do! Oni pov'os ankoraŭ dir'i, ke mi li'n mort'ig'is! Di'o kompat'u mi'n!

konfuz'e. —

For, for! kial vi mi'n tiel sku'as, vi abomen'ind'a skelet'o? La mort'int'o'j ankoraŭ ne re'lev'iĝ'as.

Ho etern'a Di'a bon'ec'o! Li perd'is la prudent'o'n.

mal'fort'e lev'iĝ'as. —

Kie mi est'as? Vi, Danielo? Kio'n mi dir'is? ne atent'u ĉi tio'n! Mi mensog'is, kio'n ajn mi dir'is. Ven'u, help'u al mi mi'n lev'i! Ĝi est'as nur atak'o de sen'konsci'ec'o... ĉar mi... ĉar mi... ne sufiĉ'e dorm'is.

Se nur Johano ven'us! Mi serĉ'os help'o'n, mi send'os ven'ig'i kurac'ist'o'j'n.

Rest'u! Sid'iĝ'u apud mi sur la sof'o'n! Tiel'e! vi est'as prudent'a hom'o, bon'a hom'o. Mi dev'as rakont'i al vi.

Nun ne, ali'a'n foj'o'n! Mi en'lit'ig'os vi'n, trankvil'ec'o est'os por vi pli bon'a.

Ne, mi vi'n pet'as, las'u mi'n rakont'i al vi kaj rid'u pri mi fort'e! Vid'u, ŝajn'is al mi, ke mi hav'is reĝ'a'n festen'o'n, mi'a kor'o est'is gaj'a kaj mi kuŝ'is ebri'a sur la herb'aĵ'o de la kastel'a ĝarden'o, kaj subit'e — ĝi est'is en la hor'o de tag'mez'o — subit'e... sed mi dir'as al vi, mok'u mi'n fort'e!

Subit'e?

Subit'e fort'eg'a tondr'o traf'is mi'a'n dorm'et'ant'a'n orel'o'n; mi ek'salt'is trem'ant'e, kaj jen est'is al mi, kvazaŭ mi vid'as, ke la tut'a horizont'o ek'flam'iĝ'is per ruĝ'a fajr'o kaj mont'o'j kaj arb'ar'o'j fand'iĝ'is kiel vaks'o en forn'o, kaj bru'eg'ant'a vent'eg'o ek'bala'is la mar'o'n, ĉiel'o'n kaj ter'o'n... kaj jen ek'son'is kvazaŭ el kupr'a'j trumpet'o'j: ter'o, re'don'u vi'a'j'n mort'int'o'j'n! mar'o re'don'u vi'a'j'n mort'int'o'j'n! Kaj la nud'a'j kamp'o'j ek'krev'is kaj komenc'is el'ĵet'ad'i krani'o'j'n kaj rip'o'j'n kaj makzel'o'j'n kaj krur'o'j'n, kiu'j kun'iĝ'is kaj form'is hom'a'j'n korp'o'j'n kaj kiel viv'ant'a vent'eg'o ek'kur'is sen'nombr'e kaj sen'fin'e. Tiam mi ek'rigard'is supr'e'n kaj jen mi vid'as, ke mi star'as ĉe la mal'supr'o de la tondr'ant'a Sinajo, kaj super mi est'as tumult'o kaj sub mi, kaj supr'e sur la pint'o de la mont'o sur tri fum'ant'a'j seĝ'o'j sid'as tri vir'o'j, antaŭ kies rigard'o kur'is ĉiu'j kre'it'aĵ'o'j.

Tio ĉi est'as ja viv'a bild'o de la last'a juĝ'o.

Ne ver'e, ĝi est'as frenez'a sen'senc'aĵ'o? Tiam el'paŝ'is iu kun vizaĝ'o kiel la stel'plen'a nokt'o, li hav'is en si'a man'o fer'a'n sigel'ring'o'n, kiu'n li ten'is inter la sun'lev'iĝ'o kaj sun'sub'ir'o, kaj li dir'is: etern'a, sankt'a, just'a, ne'fals'ebl'a! Ekzist'as nur unu ver'o, ekzist'as nur unu virt'o! Ve, ve, ve al la dub'ant'a verm'o! Tiam el'paŝ'is du'a, kiu hav'is en si'a man'o bril'ant'a'n spegul'o'n, kiu'n li ten'is inter la sun'lev'iĝ'o kaj sun'sub'ir'o, kaj li dir'is: tiu ĉi spegul'o est'as ver'o, hipokrit'ec'o kaj mask'it'ec'o ne ten'iĝ'os kontraŭ ĝi. Tiam terur'o atak'is mi'n kaj ĉiu'j'n hom'o'j'n, ĉar ni ek'vid'is vizaĝ'o'j'n serpent'a'j'n kaj tigr'a'j'n kaj leopard'a'j'n, kiu'j el'rigard'is el la terur'a spegul'o. Tiam el'paŝ'is tri'a, kiu hav'is en si'a man'o kupr'a'n pes'il'o'n, kiu'n li ten'is inter la sun'lev'iĝ'o kaj sun'sub'ir'o, kaj li dir'is: al'paŝ'u ĉi tie'n, vi id'o'j de Adamo, — mi pes'as la pens'o'j'n en la pes'il'tas'o de mi'a koler'o, kaj la far'o'j'n mi pes'as per la pes'il'o de mi'a furioz'ec'o

Di'o kompat'u mi'n!

Pal'a'j kiel neĝ'o ĉiu'j star'is, kun tim'eg'o bat'is la atend'ad'o en ĉies brust'o. Tiam ek'ŝajn'is al mi, kvazaŭ mi aŭd'as, ke mi'a nom'o est'as vok'at'a la unu'a el la tondr'o'j de la mont'o, kaj la cerb'aĵ'o de mi'a'j ost'o'j frost'iĝ'is en mi, kaj mi'a'j dent'o'j laŭt'e ek'frap'is. Rapid'e la pes'il'o komenc'is sonor'i, la mont'o ek'tondr'is, kaj la hor'o'j ek'marŝ'is unu post ali'a preter la mal'dekstr'a pes'il'tas'o'j kaj unu post ali'a ĵet'is tie'n i'a'n mort'a'n pek'o'n.

Ho, Di'o vi'n pardon'u!

Tio'n li ne far'is! La pes'il'tas'o kresk'is ĝis la alt'ec'o de mont'o, sed la du'a tas'o, plen'a de sang'o de pardon'ig'o, ĉiam ten'is ĝi'n ankoraŭ alt'e en la aer'o. Fin'e ven'is mal'jun'a hom'o, fort'e klin'it'a de grand'a sufer'ad'o, kun man'o ĉirkaŭ'mord'it'a de furioz'a mal'sat'o; ĉies okul'o'j kun terur'o de'turn'iĝ'is de tiu hom'o; mi kon'is la hom'o'n. Li de'tranĉ'is bukl'o'n de si'a'j arĝent'kolor'a'j har'o'j, ĵet'is ĝi'n en la tas'o'n de la pek'o'j, kaj jen la tas'o mal'lev'iĝ'is, mal'lev'iĝ'is subit'e profund'e en la abism'o'n, kaj la tas'o de pardon'ig'o ek'flug'is tre alt'e'n! Tiam mi ek'aŭd'is voĉ'o'n, son'ant'a'n el la fum'o de la rok'o indulg'o, indulg'o por ĉiu pek'int'o de la ter'o kaj de la abism'o! vi sol'a est'as kondamn'it'a! (Long'a silent'o.) Nu, kial vi ne rid'as?

Ĉu mi pov'as rid'i, kiam la haŭt'o frost'e trem'as? Sonĝ'o'j ven'as de Di'o.

Ha fi! Ha fi! ne dir'u ĉi tio'n! Nom'u mi'n mal'saĝ'ul'o, superstiĉ'a, sen'senc'a mal'saĝ'ul'o! Far'u ĉi tio'n, kar'a Danielo mi vi'n pet'as, mok'u mi'n el la tut'a kor'o!

Sonĝ'o'j ven'as de Di'o. Mi preĝ'os por vi.

Vi mensog'as, mi dir'as al vi! Ir'u tuj, kur'u, salt'u, rigard'u, kio est'as kun la pastr'o, dir'u al li, ke li rapid'u, ke li rapid'u! sed mi dir'as al vi, vi mensog'as.

for'ir'ant'e. —

Di'o est'u favor'a al vi!

Popol'amas'a saĝ'ec'o, popol'amas'a tim'o! Ne est'as ja ankoraŭ pruv'it'e, ke la pas'int'aĵ'o ne pas'is, aŭ ke ekzist'as ia okul'o tie super la stel'o'j. Hm, hm! Kiu en'murmur'is al mi tio'n ĉi en la orel'o'n? Ĉu tie super la stel'o'j est'as iu venĝ'ant'o? Ne, ne! Jes, jes! terur'e io sibl'as ĉirkaŭ mi: tie supr'e super la stel'o'j ekzist'as iu venĝ'ant'o! Ir'i renkont'e al tiu ĉi venĝ'ant'o super la stel'o'j ankoraŭ en tiu ĉi nokt'o! Ne, mi dir'as. Mizer'a kaŝ'angul'o, kiu'n vi vol'as uz'i, por kaŝ'i vi'a'n mal'kuraĝ'ec'o'n.... Dezert'e, sen'viv'e kaj surd'e est'as tie super la stel'o'j! Se tamen tie est'as io pli? Ne, ne, neni'o est'as! Mi ordon'as, kaj tie est'as neni'o! Se tamen est'as? Ve al vi, se ĉio est'is kalkul'it'a! se oni prezent'os al vi la kalkul'o'n ankoraŭ en tiu ĉi nokt'o! Kial mi sent'as tia'n frost'o'n en mi'a'j ost'o'j? Mort'i! kial la vort'o mi'n tiel trem'ig'as? Don'i kalkul'a'n raport'o'n al la venĝ'ant'o tie supr'e super la stel'o'j... kaj se li est'as just'a?.... Orf'o'j, vidv'in'o'j, prem'at'o'j kaj turment'at'o'j plor'e kri'as al li... kaj se li est'as just'a? Kial ili sufer'is, kial vi triumf'is super ili?

Vi las'is mi'n vok'i, moŝt'o sinjor'o? Mi mir'eg'as. La unu'a'n foj'o'n en mi'a viv'o! Ĉu vi intenc'as mok'i la religi'o'n, aŭ vi komenc'as trem'i antaŭ ĝi?

Mok'i aŭ trem'i, de'pend'e de tio, kiel vi al mi respond'os. Aŭskult'u, Moser, mi vol'as montr'i al vi, ke vi est'as mal'saĝ'ul'o, aŭ vi rigard'as la mond'o'n kiel mal'saĝ'ul'o'n, kaj vi respond'u al mi. Vi aŭd'as? Sub minac'o de mort'o respond'u al mi.

Vi vok'as pli alt'a'n sinjor'o'n al vi'a juĝ'o, — tiu pli alt'a iam respond'os al vi.

Nun mi vol'as tio'n ĉi sci'i, nun en tiu ĉi minut'o, por ke mi ne far'u la hont'ind'a'n mal'saĝ'aĵ'o'n kaj en la prem'o de mizer'o mi ne klin'u mi'n antaŭ la idol'o de la popol'amas'o. Oft'e mi kun grand'a mok'ad'o ĉe burgund'a vin'o kri'ad'is al vi: ne ekzist'as Di'o! Nun mi parol'as kun vi serioz'e, mi dir'as al vi: neni'a Di'o ekzist'as! Vi refut'os al mi per ĉi'a'j batal'il'o'j, kiu'j'n vi posed'as, sed mi ili'n for'blov'os per unu blov'et'o de mi'a buŝ'o.

Se vi nur pov'us tiel sam'e facil'e for'blov'i la tondr'o'n, kiu kun milion'funt'a pez'o fal'os sur vi'a'n fier'a'n anim'o'n! Tiu ĉio'n'sci'ant'a Di'o, kiu'n vi, mal'saĝ'ul'o kaj mal'bon'ul'o, vol'as neni'ig'i intern'e de li'a kre'it'aĵ'o, ne bezon'as prav'ig'i si'n per buŝ'o de polv'o. Li est'as tiel sam'e grand'a en vi'a'j tiran'aĵ'o'j, kiel en ia rid'et'o de la venk'ant'a virt'o.

Tre'eg'e bon'e, mi'a eklezi'ul'o! Tiel vi plaĉ'as al mi.

Mi star'as ĉi tie en la afer'o de pli grand'a sinjor'o kaj mi parol'as kun iu, kiu est'as verm'o simil'e al mi, kaj al kiu mi ne vol'as plaĉ'i. Est'as ver'o, ke mi dev'us est'i mirakl'ist'o, se mi pov'us al'konduk'i vi'a'n obstin'eg'a'n mal'bon'ec'o'n al konfes'o de humil'ec'o; sed se vi'a konvink'o est'as tiel fortik'a, kial do vi las'is mi'n vok'i? Dir'u do al mi, kial vi las'is mi'n vok'i en la mez'o de la nokt'o?

Ĉar mi enu'as kaj la ŝak'o mi'n nun ne kontent'ig'is. Mi vol'as far'i al mi amuz'o'n kaj disput'i kun eklezi'a fripon'o. Per la sen'en'hav'a tim'ig'ad'o vi mi'a'n kuraĝ'o'n ne venk'os. Mi sci'as tre bon'e, ke etern'ec'o'n esper'as tiu, al kiu ĉi tie est'is ne tre gaj'e; sed li est'os mal'bel'e tromp'it'a. Mi oft'e leg'is, ke ni'a esenc'o est'as sol'e lud'o de la sang'o, kaj kun la last'a gut'o de sang'o for'flu'as ankaŭ la spirit'o kaj la pens'o. La spirit'o part'o'pren'as en ĉiu'j mal'fort'aĵ'o'j de la korp'o, kiel do ĝi pov'us ne for'pere'i ĉe la detru'iĝ'o de la korp'o? ne for'vapor'iĝ'i ĉe ĝi'a putr'iĝ'o? Se unu gut'o da akv'o traf'os en vi'a'n cerb'o'n, vi'a viv'o tuj far'os halt'o'n, kiu prezent'os la lim'o'n de ne'est'ad'o, kaj la daŭr'o de tiu stat'o est'as la mort'o. Sent'ad'o est'as sving'iĝ'ad'o de kelk'a'j kord'o'j, kaj la romp'it'a fortepian'o plu ne son'as. Se mi las'us for'detru'i mi'a'j'n sep kastel'o'j'n, se mi romp'us ĉi tiu'n Vener'o'n, tiam la simetri'o kaj bel'ec'o ĉes'us ekzist'i. Vid'u, tio ĉi est'as vi'a sen'mort'a anim'o!

Tio ĉi est'as la filozofi'o de vi'a mal'esper'o. Sed vi'a propr'a kor'o, kiu ĉe tiu ĉi argument'ad'o kun tim'eg'a trem'ad'o frap'as vi'a'j'n rip'o'j'n, kulp'ig'as vi'n pri mensog'ad'o. Tiu'n ĉi arane'aĵ'o'n da sistem'o'j dis'ŝir'as la sol'a vort'o: vi dev'as mort'i! Mi el'vok'as vi'n, kaj tio ĉi est'os la prov'o: se ankaŭ en la hor'o de la mort'o vi star'os fortik'e, se vi'a'j princip'o'j ankaŭ tiam vi'n ne for'las'os, tiam vi gajn'os; se en la hor'o de la mort'o atak'os vi'n eĉ la plej mal'grand'a trem'o, tiam ve al vi! vi tromp'iĝ'is.

konfuz'it'e. —

Se en la hor'o de la mort'o mi'n atak'os trem'o?

Mi vid'is jam mult'e da tia'j mizer'ul'o'j, kiu'j ĝis tiu moment'o kiel fort'eg'ul'o'j star'is kontraŭ la ver'o; sed en la moment'o de la mort'o mem for'flug'as la iluzi'o. Mi star'os ĉe vi'a lit'o, kiam vi est'os mort'ant'a — mi tiel fort'e dezir'us vid'i, kiel tiran'o fin'as la viv'o'n — mi tiam star'os apud'e kaj mi fiks'e rigard'os al vi en la okul'o'j'n, kiam la kurac'ist'o ek'kapt'os vi'a'n mal'varm'a'n kaj mal'sek'a'n man'o'n kaj apenaŭ trov'os la for'mort'ant'a'n puls'o'n kaj ek'rigard'os kaj kun la terur'a ek'mov'o de la ŝultr'o dir'os al vi: hom'a help'o est'as van'a! Gard'u vi'n tiam, ho gard'u vi'n, ke vi tiam ne hav'u la mien'o'n de Rikard'o aŭ Nerono!

Ne, ne!

Eĉ tiu ĉi “ne” far'iĝ'os tiam plor'kri'ant'a “jes”. Intern'a tribunal'o, kiu'n vi neniam pov'os sub'aĉet'i per skeptik'a saĝ'um'ad'o, tiam vek'iĝ'os kaj far'os juĝ'o'n kontraŭ vi. Sed ĝi est'os vek'iĝ'o, simil'a al la vek'iĝ'o de hom'o viv'e en'ter'ig'it'a en la ventr'o de la tomb'ej'o; ĝi est'os terur'a sent'o, simil'a al la sent'o de mem'mort'ig'ant'o, kiam li far'is jam la mort'ig'a'n bat'o'n kaj pent'as; ĝi est'os fulm'o, kiu per unu foj'o flam'e ek'lum'ig'os la nokt'o'mez'o'n de vi'a viv'o; ĝi est'os nur unu ek'rigard'o; kaj se vi tiam ankoraŭ star'os fortik'e, tiam mi dir'os, ke vi gajn'is!

mal'trankvil'e paŝ'ant'e tra la ĉambr'o tie'n kaj re'e'n —

Pastr'aĉ'a babil'ad'o, pastr'aĉ'a babil'ad'o!

Tiam la unu'a'n foj'o'n la glav'o'j de etern'ec'o tra'tranĉ'os vi'a'n anim'o'n, kaj tiam la unu'a'n foj'o'n tro mal'fru'e. La pens'o “Di'o” vek'as terur'a'n najbar'o'n, kies nom'o est'as “juĝ'ant'o”. Vid'u, Moor, la viv'o'n de mil'o'j vi hav'as sur la pint'o de vi'a fingr'o, kaj el mil'o vi naŭ'cent-naŭ'dek-naŭ ĵet'is en mizer'o'n. Por est'i Nerono, al vi mank'as nur la Roma regn'o, kaj nur Peruo mank'as al vi, por est'i Pizarro. Nu, ĉu vi pens'as, ke Di'o permes'os, ke unu sol'a hom'o en li'a mond'o reg'u kiel furioz'ul'o kaj renvers'u ĉio'n la supr'o'n mal'supr'e'n? Ĉu vi opini'as, ke tiu'j naŭ'cent-naŭ'dek-naŭ ekzist'as nur, por ke vi ili'n ruin'ig'u, nur por ke ili est'u la pup'o'j de vi'a satan'a lud'o? Ho, ne pens'u ĉi tio'n! Ĉiu'n minut'o'n, kiu'n vi al ili mort'ig'is, ĉiu'n ĝoj'o'n, kiu'n vi al ili venen'is, ĉiu'n perfekt'ec'o'n, kiu'n vi al ili bar'is, li iam ek'postul'os de vi, kaj se vi tiam pov'os respond'i, Moor, tiam mi dir'os, ke vi gajn'is.

Neni'o'n plu, eĉ ne unu vort'o'n plu. Ĉu vi dezir'as, ke mi est'u serv'ant'o de vi'a'j hipokondri'a'j kapric'o'j?

Vid'u, la sort'o de la hom'o'j trov'iĝ'as en terur'e bel'a egal'pez'o. Se la pes'il'tas'o mal'lev'iĝ'as en tiu ĉi viv'o, ĝi alt'e lev'iĝ'os en tiu viv'o; se ĝi lev'iĝ'as en ĉi tiu, ĝi en tiu fal'os ĝis la ter'o. Sed kio ĉi tie est'is kelk'temp'a sufer'ad'o, tie far'iĝ'os etern'a triumf'o; kio ĉi tie est'is pas'ont'a triumf'o, far'iĝ'os tie etern'a, sen'fin'a mal'esper'o.

sovaĝ'e al'paŝ'ant'e al li. —

La tondr'o vi'n mut'ig'u, vi spirit'o de mensog'o! Mi el'ŝir'os al vi el la buŝ'o vi'a'n mal'ben'it'a'n lang'o'n!

Ĉu vi tiel fru'e sent'as jam la pez'o'n de la ver'o? Mi ja esprim'is al vi ankoraŭ neni'a'j'n pruv'o'j'n. Las'u mi'n al'paŝ'i al la pruv'o'j...

Silent'u, ir'u en la infer'o'n kun vi'a'j pruv'o'j! La anim'o neni'iĝ'as, mi dir'as al vi, kaj vi ne respond'u al mi kontraŭ tio!

Tiel plor'pep'as la spirit'o'j de la abism'o, sed la sid'ant'o en la ĉiel'o balanc'as la kap'o'n. Ĉu vi pens'as, ke de la brak'o de la re'don'ant'o vi sav'os vi'n en la dezert'a regn'o de la neni'ec'o? Se vi flug'us en la ĉiel'o'n, li tie est'os! se vi ir'us en la infer'o'n, li tie de'nov'e est'os! kaj se vi dir'us al la nokt'o: kaŝ'u mi'n! kaj al la mal'lum'o: ŝirm'u mi'n! tiam la mal'lum'o dev'os lum'i ĉirkaŭ vi, kaj ĉirkaŭ la kondamn'it'o la nokt'o'mez'o tag'iĝ'os, — vi'a sen'mort'a spirit'o tamen protest'os kontraŭ tiu vort'o kaj venk'os la blind'a'n pens'o'n.

Sed mi ne vol'as est'i sen'mort'a. Li est'u, kio'n li vol'as, — mi ne mal'help'os; sed mi li'n dev'ig'os, ke li mi'n neni'ig'u, mi incit'os li'n ĝis furioz'ec'o, ke li neni'ig'u mi'n en la furioz'ec'o. Dir'u al mi, kio est'as la plej grand'a pek'o, kiu li'n plej furioz'e koler'ig'as?

Mi kon'as nur du tia'j'n pek'o'j'n; sed ne hom'o'j ili'n far'as, kaj ankaŭ ne hom'o'j por ili pun'as.

Kia'j est'as tiu'j du pek'o'j?

kun akcent'o. —

Patr'o'mort'ig'o est'as la nom'o de unu, frat'o'mort'ig'o est'as la nom'o de la du'a. Kial vi subit'e tiel pal'iĝ'is?

Kio, mal'jun'ul'o? ĉu vi hav'as inter'lig'o'n kun la ĉiel'o aŭ kun la infer'o? Kiu tio'n ĉi dir'is al vi?

Ve al tiu, kiu ili'n ambaŭ hav'as sur la kor'o! Pli bon'e est'us al li, se li neniam est'us nask'it'a! Sed est'u trankvil'a! Vi ja hav'as plu nek patr'o'n, nek frat'o'n!

Ha! ĉu vi sci'as neni'a'n ali'a'n pek'o'n pli alt'a'n? Pri'pens'u bon'e ankoraŭ. Mort'o, ĉiel'o, etern'ec'o, kondamn'o port'iĝ'as en la son'o'j de vi'a buŝ'o, — ĉu vi sci'as neni'a'n super la dir'it'a'j pek'o'j?

Neni'a'n super ili,

fal'as sur seĝ'o'n. —

Pere'o, pere'o!

Ĝoj'u, ĝoj'u do! rigard'u do vi'n kiel feliĉ'a'n! Ĉe ĉiu'j vi'a'j krim'o'j vi est'as ankoraŭ sankt'ul'o en kompar'o kun la patr'o'mort'ig'int'o. La mal'ben'o, kiu fal'as sur vi'n, en kompar'o kun la mal'ben'o, kiu atend'as tiu'n, est'as kant'o de am'o, la re'don'o....

kun ek'salt'o. —

Ir'u en la profund'o'n de la ter'o, vi strig'o! kiu ordon'is al vi ven'i ĉi tie'n? Ir'u, mi dir'as, aŭ mi tra'pik'os vi'n tra'e!

Ĉu la pastr'aĉ'a babil'aĵ'o pov'as koler'ig'i tia'n filozof'o'n? for'blov'u do ĝi'n per la blov'et'o de vi'a buŝ'o! (Li for'ir'as.)

ĵet'ad'as si'n sur si'a seĝ'o tie'n kaj re'e'n en terur'a mov'iĝ'ad'o. Long'a silent'o.

Amali'o for'kur'is, la graf'o subit'e mal'aper'is.

Moŝt'o sinjor'o, taĉment'o da flam'a'j rajd'ant'o'j galop'as mal'supr'e'n de la alt'aĵ'o, ili kri'as: frakas'u, frakas'u! la tut'a vilaĝ'o est'as alarm'it'a.

Ir'u, ordon'u, ke oni sonor'ig'u ĉiu'j'n sonor'il'o'j'n ĉiu'j ir'u en la preĝ'ej'o'n... ĉiu'j fal'u genu'e... preĝ'i por mi... ĉiu'j mal'liber'ul'o'j est'u liber'ig'it'a'j, al la mal'riĉ'ul'o'j mi re'don'os ĉio'n du'obl'e kaj tri'obl'e, mi... ir'u do... vok'u do la konfes'pren'ant'o'n, ke li for'ben'u al mi mi'a'j'n pek'o'j'n.... Ĉu vi ankoraŭ ne for'ir'is? (La tumult'o far'iĝ'as pli aŭd'ebl'a.)

Di'o pardon'u al mi mi'a'n pez'a'n pek'o'n! Kiel tio'n ĉi inter'konsent'ig'i? la preĝ'o'j ja ĉiam hav'is por vi neni'a'n valor'o'n, la predik'libr'o'n kaj bibli'o'n vi ja oft'e ĵet'ad'is al mi sur la kap'o'n, kiam vi trov'ad'is mi'n preĝ'ant'a'n...

Neni'o'n plu pri tio... Mort'i! vi vid'as? Mort'i! Far'iĝ'as tro mal'fru'e. (Oni aŭd'as furioz'a'n kri'ad'o'n de Schweizer.)

Mi ĉiam tio'n ĉi dir'ad'is al vi... vi tiel mal'estim'as la preĝ'o'n, sed memor'u, memor'u! kiam la mizer'o al iu ven'as, kiam la akv'o ven'os al la gorĝ'o, vi for'don'os ĉiu'j'n trezor'o'j'n de la mond'o por unu krist'an'a ĝem'et'o.... Vi vid'as? vi vid'as? vi insult'ad'is mi'n! Jen vi hav'as! Vi rid'as?

ĉirkaŭ'pren'as li'n fort'e. —

Pardon'u mi'n, kar'a, or'a, am'at'a Danielo, pardon'u mi'n! Mi vi'n vest'os de la pied'o'j... preĝ'u do... mi vest'os vi'n kiel por edz'iĝ'o... mi... nu preĝ'u do, mi vi'n pet'eg'as... mi vi'n pet'eg'as genu'e.... Per la diabl'o! preĝ'u do! (Tumult'o en la strat'o'j. Kri'ad'o, bru'ad'o.)

en la strat'o. —

Atak'eg'u! mort'ig'u! romp'u la mur'o'j'n! Mi vid'as lum'o'n, tie li kred'ebl'e est'as.

genu'e. —

Aŭskult'u mi'a'n preĝ'o'n, Di'o en la ĉiel'o! Ĝi est'as la unu'a foj'o... kaj plu cert'e neniam est'os.... Aŭd'u mi'n, Di'o en la ĉiel'o!

Mi'a Di'o! Kio'n vi far'as! Tia preĝ'ad'o est'as ja tut'e mal'pi'a! (Amas'iĝ'o de hom'o'j.)

Ŝtel'ist'o'j! Mort'ig'ist'o'j! Kiu bru'as tiel terur'e en tiu ĉi nokt'o'mez'a hor'o?

ĉiam en la strat'o. —

Re'bat'u ili'n, kamarad'o! Ĝi est'as la diabl'o, kaj li vol'as pren'i vi'a'n sinjor'o'n. Kie est'as Schwarz kun si'a taĉment'o? Posten'iĝ'u ĉirkaŭ la kastel'o. Grimm! Atak'eg'u la bar'a'n mur'o'n!

Al'met'u fajr'o'n! Aŭ ni supr'e'n, aŭ li mal'supr'e'n! Mi ĵet'os fajr'o'n en li'a'j'n salon'o'j'n.

preĝ'as. —

Mi ne est'is simpl'a mort'ig'ist'o, Di'o Sinjor'o... mi neniam okup'is mi'n pri bagatel'o'j, Di'o Sinjor'o...

Di'o ni'n: kompat'u! Eĉ li'a'j preĝ'o'j far'iĝ'as pek'o'j. (En'flug'as ŝton'o'j kaj brul'aĵ'o'j. La fenestr'a'j vitr'o'j el'salt'as. La kastel'o brul'as.)

Mi ne pov'as preĝ'i... ĉi tie, ĉi tie! (Frap'ant'e si'a'n brust'o'n kaj frunt'o'n.) Ĉio tiel dezert'a, tiel sek'iĝ'int'a! (Li lev'iĝ'as.) Ne, mi eĉ ne vol'as preĝ'i! tiu'n ĉi venk'o'n la ĉiel'o ne hav'u, tiu'n ĉi mok'o'n la infer'o ne far'u al mi....

Jesuo, Mario! Help'u... sav'u... la tut'a kastel'o est'as en flam'o'j!

Jen pren'u tiu'n ĉi spad'o'n, rapid'e! En'puŝ'u ĝi'n al mi de mal'antaŭ'e en la ventr'o'n, por ke ne ven'u tiu'j bub'o'j kaj ne far'u el mi objekt'o'n de si'a mok'ad'o. (La brul'o pli'fort'iĝ'as.)

Di'o mi'n gard'u! Neniu'n mi vol'us tro fru'e eksped'i en la ĉiel'o'n, tiom pli en... (Li for'kur'as.)

rigid'e rigard'ant'e post li, post kelk'a paŭz'o. —

En la infer'o'n, vi vol'is dir'i.... Efektiv'e! mi antaŭ'sent'as i'o'n tiu'spec'a'n... (Frenez'e.) Ĉu tio ĉi est'as ĝi'a'j hel'a'j tril'o'j? ĉu vi'a'n sibl'ad'o'n mi aŭd'as, vi aspid'o'j de la abism'o? ili penetr'as supr'e'n, ili sieĝ'as la pord'o'n... kial mi tiel tim'as tiu'n ĉi tra'pik'ant'a'n pint'o'n?... La pord'o krak'as... fal'as... neni'a sav'iĝ'o... Ha! Tiam vi mi'n kompat'u! (Li de'ŝir'as la or'a'n ŝnur'o'n de si'a ĉapel'o kaj sufok'as si'n.) Schweizer kun si'a'j hom'o'j.

Infer'a kanajl'o, kie vi est'as? ĉu vi vid'is, kiel ili for'kur'is? ĉu li hav'as tiel mal'mult'e da amik'o'j? Kie'n la abomen'ind'a best'o for'ramp'is?

puŝ'et'iĝ'as sur la kadavr'o'n. —

Halt’!, kio kuŝ'as ĉi tie sur la voj'o? Don'u lum'o'n....

Li aranĝ'is antaŭ'ven'o'n. En'met'u vi'a'j'n glav'o'j'n, ĉi tie li kuŝ'as kiel kadavr'iĝ'int'a kat'o.

Mal'viv'a! kio? mal'viv'a? mal'viv'a sen mi? Mensog'o, mi dir'as al vi! Rigard'u, kiel lert'e li star'iĝ'os pied'e! (Li sku'as li'n.) He vi! est'as okaz'o, por mort'ig'i patr'o'n.

Ne lac'ig'u vi'n van'e. Li est'as mal'viv'a kiel sufok'it'a mus'o.

for'ir'as de la kadavr'o. —

Jes! li ne ek'ĝoj'is. Li kadavr'iĝ'is kiel rat'o. Ir'u re'turn'e kaj dir'u al mi'a hetman'o, ke la kanajl'o plu ne viv'as, — mi'n li jam plu ne vid'os. (Paf'as al si en la frunt'o'n.)

Li ne ven'as ankoraŭ! (Ek'frap'as per la ponard'o ŝton'o'n tiel fort'e, ke fajr'er'o'j el'salt'as.)

Pardon'o est'u li'a pun'o, — mi'a venĝ'o est'u du'obl'ig'it'a am'o.

Ne, mi ĵur'as per mi'a koler'eg'a anim'o! Tio ne est'os. Mi tio'n ĉi ne vol'as. La grand'a'n abomen'ind'a'n krim'o'n li tren'u kun si en la etern'ec'o'n! Ali'e por kia cel'o mi li'n mort'ig'us?

kun larm'o'j. —

Ho mi'a infan'o!

Kio? vi plor'as pri li? ĉe tiu ĉi tur'o?!

Kompat'o'n! ho kompat'o'n! (Fort'e inter'plekt'ig'as la man'o'j'n.) Nun, en la nun'a minut'o oni juĝ'as mi'a'n infan'o'n!

ek'tim'ig'it'e. —

Kiu'n infan'o'n?

Ha, kia demand'o ĝi est'as?

Neni'o! neni'o!

Ĉu vi ven'is por mok'i mi'a'n mizer'o'n?

Mal'kaŝ'em'a konscienc'o! Ne atent'u mi'a'n parol'o'n!

Jes, mi fil'o'n turment'is, kaj fil'o dev'is mi'n ankaŭ turment'i, ĉi tio est'as la fingr'o de Di'o. Ho mi'a Karolo! mi'a Karolo! Se vi port'iĝ'as ĉirkaŭ mi en vest'o de pac'o, pardon'u mi'n! ho pardon'u mi'n!

rapid'e. —

Li vi'n pardon'as. (Konstern'it'e.) Se li est'as ind'a, por est'i nom'at'a vi'a fil'o, li dev'as vi'n pardon'i.

Ha! li est'is tro grand'valor'a por mi.... Sed mi ir'os al li renkont'e kun mi'a'j larm'o'j, mi'a'j sen'dorm'a'j nokt'o'j, mi'a'j turment'a'j sonĝ'o'j, mi ĉirkaŭ'pren'os li'a'j'n genu'o'j'n, mi kri'os, mi laŭt'e kri'os: mi pek'is kontraŭ la ĉiel'o kaj kontraŭ vi, mi ne est'as ind'a, ke vi nom'u mi'n patr'o.

tre tuŝ'it'a. —

Li est'is por vi kar'a, tiu vi'a du'a fil'o?

Vi tio'n ĉi sci'as, ho ĉiel'o! Kial mi las'is mi'n mal'saĝ'ig'i per la intrig'o'j de mal'bon'a fil'o? Mi est'is la plej envi'ind'a patr'o inter ĉiu'j patr'o'j inter la hom'o'j. Bel'e flor'is ĉirkaŭ mi mi'a'j infan'o'j, plen'e de esper'o. Sed... ho mal'feliĉ'a hor'o! la mal'bon'a spirit'o en'ir'is en la kor'o'n de mi'a du'a fil'o; mi kred'is al la serpent'o, — perd'it'a'j est'as ambaŭ mi'a'j fil'o'j! (Kovr'as al si la vizaĝ'o'n.)

for'ir'as de li mal'proksim'e'n. —

Perd'it'a'j por etern'e!

Ho, mi profund'e ĝi'n sent'as, kio'n Amali'o al mi dir'is, la spirit'o de venĝ'o parol'is el ŝi'a buŝ'o. Van'e vi etend'os vi'a'j'n mort'ant'a'j'n man'o'j'n, por vok'i fil'o'n, van'e vi esper'os ĉirkaŭ'pren'i la varm'a'n man'o'n de vi'a Karolo, kiu neniam star'os ĉe vi'a lit'o...

etend'as al li la man'o'n kun de'turn'it'a vizaĝ'o.

Ho, se vi est'us la man'o de mi'a Karolo! Sed li kuŝ'as mal'proksim'e en la mal'vast'a dom'o, li dorm'as jam per la fer'a dorm'o, li neniam aŭd'os la voĉ'o'n de mi'a plend'o. Ho ve al mi! Mort'i en la brak'o'j de fremd'ul'o... neni'a'n fil'o'n plu... neni'a'n fil'o'n plu, kiu pov'us ferm'i al mi la okul'o'j'n

Nun ĝi dev'as far'iĝ'i.. nun... (Al la rab'ist'o'j.) For'las'u mi'n!... Kaj tamen — ĉu mi pov'as re'don'i al li li'a'n fil'o'n? Mi ne pov'as ja plu re'don'i al li li'a'n fil'o'n! Ne! mi tio'n ĉi ne far'os.

Kio, amik'o? Kio'n vi tie murmur'is?

Vi'a fil'o... jes, mal'jun'ul'o... vi'a fil'o... est'as perd'it'a por etern'e.

Por etern'e?

en plej grand'a sufer'ad'o rigard'ant'e al la ĉiel'o. —

Ho, nur tiu'n ĉi foj'o'n! ne las'u mi'a'n anim'o'n mal'fort'iĝ'i... nur tiu'n ĉi foj'o'n las'u mi'n ten'i mi'n fortik'e!

Por etern'e, vi dir'as?

Ne demand'u plu! Por etern'e, mi dir'is.

Fremd'ul'o! fremd'ul'o! kial vi el'pren'is mi'n el la tur'o?

Sed.... Se mi nun el'kapt'us de li ben'o'n? se mi el'kapt'us kiel ŝtel'ist'o kaj for'kur'us kun la di'a akir'o? Ben'o de patr'o, oni dir'as, neniam pere'as.

Ankaŭ mi'a Francisko est'as perd'it'a?

ĵet'as si'n ter'e'n antaŭ li. —

Mi dis'romp'is la rigl'il'o'j'n de vi'a tur'o, — don'u al mi vi'a'n ben'o'n!

kun dolor'o. —

Kaj vi dev'is eksterm'i la fil'o'n, vi sav'ant'o de la patr'o! Rigard'u, Di'o neniam lac'iĝ'as en la kompat'ec'o, kaj ni, mizer'a'j verm'o'j, ir'as dorm'i kun ni'a koler'o. (Li met'as si'a'n man'o'n sur la kap'o'n de la rab'ist'o.) Est'u tiom feliĉ'a, kiom vi est'os kompat'em'a!

lev'iĝ'ant'e kviet'anim'e. —

Ho, kie est'as mi'a fortik'ec'o? Mi'a'j tenden'o'j mal'streĉ'iĝ'as, la ponard'o fal'as el mi'a'j man'o'j.

Kiel bel'eg'a ĝi est'as, kiam frat'o'j viv'as en konsent'o inter si, kiel la ros'o, kiu fal'as de Hermon'o sur la mont'o'j'n de Cion'o. Pen'u merit'i tiu'n ĉi dolĉ'eg'a'n sent'o'n, tiam la anĝel'o'j de la ĉiel'o serĉ'os ĝoj'o'n en la lum'o de vi'a majest'ec'o. Vi'a saĝ'o est'u la saĝ'o de griz'a'j har'o'j, sed vi'a kor'o — vi'a kor'o est'u la kor'o de infan'ec'o.

Ho don'u al mi antaŭ'gust'o'n de tiu feliĉ'o — kis'u mi'n, di'a mal'jun'ul'o!

kis'as li'n. —

Pens'u, ke ĝi est'as kis'o de patr'o, kaj mi pens'os, ke mi kis'as mi'a'n fil'o'n. Ĉu vi sci'as plor'i?

Mi imag'is al mi, ke ĝi est'as kis'o de patr'o! Ve al mi, se ili nun li'n al'konduk'us!

Ho ĉiel'o! (Li tim'ig'it'e paŝ'as mal'antaŭ'e'n, pen'ant'e si'n kaŝ'i. Ili pas'as preter li. Li rigard'as flank'e'n. Profund'a silent'o. Ili halt'as.)

kun mal'gaj'a ton'o. —

Mi'a hetman'o! (Rab'ist'o Moor ne respond'as kaj re'tir'iĝ'as.)

Kar'a hetman'o! (Rab'ist'o Moor re'tir'iĝ'as plu'e'n.)

Ni est'as sen'kulp'a'j, mi'a hetman'o!

ne rigard'ant'e ili'n. —

Kiu vi est'as?

Vi ne rigard'as ni'n? Ĝi est'as ni, vi'a'j fidel'a'j.

Ve al vi, se vi est'is fidel'a'j al mi!

Li al'port'as al vi la last'a'n adiaŭ'o'n de vi'a sklav'o Schweizer, — li jam neniam re'ven'os, vi'a sklav'o Schweizer.

kun ek'salt'o. —

Sekv'e vi li'n ne trov'is?

Ni li'n trov'is mal'viv'a'n.

ĝoj'e ek'salt'ant'e. —

Dank'o'n al vi, reg'ant'o de ĉiu'j afer'o'j! Ĉirkaŭ'pren'u mi'n, mi'a'j infan'o'j! Kompat'o est'u de nun ni'a deviz'o. Sekv'e ankaŭ tio ĉi pas'is, — ĉio pas'is.

Ho he! ho he! kapt'aĵ'o, bel'eg'a kapt'aĵ'o!

kun dis'flug'ant'a'j har'o'j. —

La mort'int'o'j, ili dir'as, re'lev'iĝ'is sub la efik'o de li'a voĉ'o... mi'a onkl'o viv'a, en tiu ĉi arb'ar'o... Kie li est'as? Karolo! Onkl'o! Ha! (Ĵet'as si'n al la mal'jun'ul'o.)

Amali'o! Mi'a fil'in'o! Amali'o! (Prem'as ŝi'n en si'a'j brak'o'j.)

re'salt'ant'e. —

Kiu met'as tiu'n ĉi bild'o'n antaŭ mi'a'j'n okul'o'j'n?

for'salt'as de la mal'jun'ul'o, al'salt'as al la rab'ist'o kaj rav'it'e ĉirkaŭ'pren'as li'n.. —

Mi li'n hav'as, ho stel'o'j! Mi li'n hav'as!

el'ŝir'ant'e si'n, al la rab'ist'o'j. —

Ni tuj marŝ'u for! La satan'o mi'n el'perfid'is!

Fianĉ'o, fianĉ'o, vi delir'as! Ha! De rav'o! Kial mi est'as tiel sen'sent'a, mez'e en la kap'turn'a feliĉ'eg'o mi est'as tiel mal'varm'a?

supr'e'n'salt'ant'e de la seĝ'o. —

Fianĉ'o? Fil'in'o! Fil'in'o! Fianĉ'o?

Etern'e li'a! etern'e, etern'e, etern'e mi'a! Ho vi potenc'o'j de la ĉiel'o! De'pren'u de mi tiu'n ĉi ŝarĝ'eg'o'n de mort'ig'a feliĉ'eg'o, ke mi ne pere'u sub ĝi'a prem'o!

For'ŝir'u ŝi'n de mi'a kol'o! Mort'ig'u ŝi'n! mort'ig'u li'n! mi'n! ĉio'n! La tut'a mond'o pere'u! (Li vol'as for'kur'i.)

Kie'n? kio? Am'o.... etern'ec'o..., feliĉ'eg'o, sen'fin'ec'o! kaj vi for'kur'as?

For, for! Plej mal'feliĉ'a el ĉiu'j fianĉ'in'o'j! Rigard'u mem, demand'u mem, aŭskult'u! Plej mal'feliĉ'a el ĉiu'j patr'o'j! Las'u mi'n for'kur'i de ĉi tie por ĉiam!

Ten'u mi'n! pro la sankt'a Di'o, ten'u mi'n! Far'iĝ'as tia mal'lum'a nokt'o antaŭ mi'a'j okul'o'j... Li for'kur'as!

Tro mal'fru'e! Van'e! Vi'a mal'ben'o, patr'o... Pri neni'o plu mi'n demand'u! mi est'as... mi... vi'a mal'ben'o... vi'a supoz'it'a mal'ben'o!... Kiu mi'n al'log'is ĉi tie'n? (Li ek'paŝ'as kun el'tir'it'a spad'o kontraŭ la rab'ist'o'j'n.) Kiu el vi mi'n al'log'is ĉi tie'n, vi kre'it'aĵ'o'j de la infer'o? Pere'u do, Amali'o! Mort'u, patr'o! Mort'u per mi la tri'a'n foj'o'n! Ĉi tiu'j vi'a'j sav'int'o'j est'as rab'ist'o'j kaj mort'ig'ist'o'j! Vi'a Karolo est'as ili'a hetman'o! (La mal'jun'a Moor fal'as mal'viv'a.) Amali'o star'as mut'a kaj rigid'a kiel statu'o. La tut'a band'o profund'e silent'as.

al'kur'ant'e al kverk'o. —

La anim'o'j de tiu'j, kiu'j'n mi sufok'is mez'e en ili'a ebri'ec'o de am'o, de tiu'j, kiu'j'n mi frakas'is en la sankt'a dorm'o, de tiu'j, kiu'j'n... ha, ha, ha! Ĉu vi aŭd'as, kiel la pulv'o'tur'o krak'as super la lit'o'j de akuŝ'ant'in'o'j? ĉu vi vid'as, kiel la flam'o'j atak'as la lul'il'o'j'n de suĉ'infan'o'j! Ĝi est'as edz'iĝ'o'fest'a'j torĉ'o'j, ĝi est'as edz'iĝ'o'fest'a muzik'o... Ho, li ne forges'as, li sci'as inter'lig'i... tial for de mi, feliĉ'eg'o de am'o! tial la am'o far'iĝ'as por mi turment'eg'o! Tio ĉi est'as re'don'o!

Ĝi est'as ver'o! Reg'ant'o en la ĉiel'o, ĝi est'as ver'o! Kio'n mi far'is, mi sen'kulp'a ŝaf'id'o? Ĉi tiu'n mi am'is!

Ĝi est'as pli, ol kiom hom'o pov'as el'ten'i. Mi aŭd'is ja, kiel la mort'o fajf'is kontraŭ mi el pli ol mil tub'o'j, kaj tamen mi ne ced'is eĉ unu paŝ'o'n, — ĉu nun nur mi lern'os trem'i kiel vir'in'o? trem'i antaŭ vir'in'o? Ne, vir'in'o ne ŝancel'os mi'a'n fortik'ec'o'n! Sang'o'n, sang'o'n! ĝi est'as nur kun'puŝ'iĝ'o kun vir'in'o, Sang'o'n mi dev'as drink'i, kaj ĉio pas'os. (Li vol'as for'kur'i.)

ĵet'as si'n al li'a kol'o. —

Mort'ig'ist'o! diabl'o! Mi ne pov'as vi'n for'las'i, anĝel'o!

for'ĵet'as ŝi'n de si. —

For vi, malic'a serpent'o, vi vol'as mok'i furioz'ul'o'n, sed mi kontraŭ'star'as al la tiran'o fatal'o... kio, vi plor'as? Ho vi malic'a'j, mal'bon'a'j stel'o'j! Ŝi ŝajn'ig'as kvazaŭ ŝi plor'as, kvazaŭ pri mi plor'as iu anim'o! (Amali'o ĵet'as si'n al li'a kol'o). Ha, kio ĝi est'as? Ŝi ne kraĉ'as sur mi'n, ne for'puŝ'as mi'n de si... Amali'o, ĉu vi forges'is? Ĉu vi sci'as, kiu'n vi ĉirkaŭ'pren'as, Amali'o?

Mi'a sol'a, ne'dis'ig'ebl'a!

en ekstaz'a feliĉ'eg'o. —

Ŝi mi'n pardon'as, ŝi mi'n am'as! Mi est'as pur'a, kiel la ĉiel'a eter'o, ŝi mi'n am'as! Kun plor'o mi dank'as vi'n, kompat'ant'o en la ĉiel'o! (Li fal'as genu'e kaj plor'as fort'e.) La pac'o de mi'a anim'o re'ven'is, la turment'eg'o fin'iĝ'is, la infer'o plu ne ekzist'as... Vid'u, ho, vid'u, la infan'o'j de la lum'o plor'as ĉe la kol'o de la plor'ant'a'j diabl'o'j... (Lev'iĝ'ant'e, al la rab'ist'o'j.) Nu, plor'u do ankaŭ! Plor'u plor'u, vi est'as ja tiel feliĉ'a'j... Ho Amali'o, Amali'o, Amali'o! (Li al'prem'iĝ'as al ŝi'a buŝ'o, ili rest'as en mut'a ĉirkaŭ'pren'o.)

koler'e el'paŝ'ant'e. —

Halt'u, perfid'ul'o! Tuj for'puŝ'u tiu'n ĉi brak'o'n aŭ mi dir'os al vi unu vort'o'n, de kiu ek'bru'eg'os en vi'a'j orel'o'j kaj vi'a'j dent'o'j ek'frap'os de terur'o! (Li etend'as la glav'o'n inter ambaŭ.)

Re'memor'u la Bohem'a'j'n arb'ar'o'j'n! Vi aŭd'as? vi ŝancel'iĝ'as? la Bohem'a'j'n arb'ar'o'j'n memor'u! Mal'fidel'ul'o, kie est'as vi'a'j ĵur'o'j? Ĉu tiel facil'e oni forges'as vund'o'j'n? Kiam ni ofer'is por vi feliĉ'o'n, honor'o'n kaj viv'o'n, kiam ni star'is kiel mur'o'j, kiam ni kapt'is kiel ŝild'o'j la bat'o'j'n, kiu'j cel'is vi'a'n viv'o'n, ĉu vi tiam ne lev'is la man'o'n por fer'a ĵur'o, ĉu vi ne ĵur'is, ke vi neniam ni'n for'las'os, kiel ni vi'n ne for'las'is? Sen'honor'ul'o! Ĵur'romp'int'o! vi vol'as de'fal'i de ni, ĉar ia sen'valor'a knab'in'o plor'e blek'as?

Kia abomen'ind'a ĵur'romp'o! La spirit'o de la ofer'it'a Roller, kiu'n vi el'vok'is kiel atest'ant'o'n el la regn'o de mort'int'o'j, ruĝ'iĝ'os pro vi'a mal'kuraĝ'ec'o kaj arm'it'a lev'iĝ'os el si'a tomb'o, por far'i al vi pun'o'n.

en tumult'a mal'ord'o, nud'ig'ant'e si'a'j'n cikatr'o'j'n —

Rigard'u ĉi tie'n, rigard'u! Ĉu vi kon'as ĉi tiu'j'n cikatr'o'j'n? Vi est'as ni'a! per la sang'o de ni'a kor'o ni aĉet'is vi'n kiel servut'ul'o'n; vi est'as ni'a, eĉ se la ĉef'anĝel'o Miĥaelo komenc'us pro ĉi tio pugn'o'bat'ad'o'n kun Moloĥ'o! Marŝ’ kun ni! Ofer'o por ofer'o! Amali'o por la band'o!

for'las'ant'e la man'o'n de Amali'o. —

Fin'iĝ'is! Mi vol'is re'turn'iĝ'i kaj ir'i al mi'a patr'o, sed la reg'ant'o en la ĉiel'o dir'is, ke tiel ne est'u. (Mal'varm'e.) Sen'cerb'a mal'saĝ'ul'o mi est'as; kial do mi vol'is re'ven'i? Grand'a pek'ul'o neniam pov'as re'ven'i, tio'n mi pov'is sci'i jam de long'e... Est'u trankvil'a, mi vi'n pet'as, est'u trankvil'a! tiel ja est'as just'e. Mi ne vol'is tiam, kiam Li mi'n serĉ'is; nun, kiam mi Li'n serĉ'as, Li ne vol'as; ĉu pov'as est'i io pli prav'a? Ne lev'u tiel vi'a'j'n okul'o'j'n... Li ja mi'n ne bezon'as. Ĉu Li ne hav'as sufiĉ'eg'o da kre'it'aĵ'o'j? Se unu est'os perd'it'a, ne est'as ja io grav'a por Li, kaj tiu unu est'as mi. Ven'u, kamarad'o'j!

pen'as li'n re'ten'i. —

Halt'u, halt'u! Unu bat'o'n! unu mort'ig'a'n bat'o'n! De'nov'e for'las'it'a! El'tir'u vi'a'n glav'o'n kaj kompat'u mi'n!

La kompat'o for'kur'is al la urs'o'j, — mi vi'n ne mort'ig'os!

ĉirkaŭ'pren'ant'e li'a'j'n genu'o'j'n. —

Ho, pro la sankt'a Di'o! En la nom'o de ĉiu kompat'em'ec'o! Mi ja ne vol'as plu am'o'n, mi sci'as ja bon'e, ke tie supr'e ni'a'j stel'o'j mal'amik'e for'kur'as unu de la ali'a, — nur pri mort'o mi pet'as! For'las'it'a, for'las'it'a! Pri'pens'u la tut'a'n plen'a'n terur'ec'o'n de tiu ĉi esprim'o! Mi ne pov'as tio'n ĉi el'port'i. Vi vid'as ja, ke neni'a vir'in'o pov'us tio'n ĉi el'port'i. Nur pri la mort'o mi pet'as! Vid'u, mi'a man'o trem'as! Mi ne hav'as la kuraĝ'o'n, por mem tra'pik'i mi'n. Mi'n tim'ig'as la bril'ant'a akr'aĵ'o, — por vi ĝi est'as ja afer'o tiel facil'a, tiel facil'a, vi est'as ja majstr'o en mort'ig'ad'o, el'tir'u vi'a'n glav'o'n, kaj mi est'os feliĉ'a!

Ĉu vi sol'a vol'as est'i feliĉ'a? For, mi ne mort'ig'as vir'in'o'n!

Ha, sufok'ist'o! vi taŭg'as nur por mort'ig'i feliĉ'ul'o'j'n, — tiu'j'n, kiu'j est'as lac'ig'it'a'j de la viv'o, vi preter'pas'as! (Ŝi ramp'as al la rab'ist'o'j.) En tia okaz'o vi kompat'u mi'n, vi lern'ant'o'j de la ekzekut'ist'o! El vi'a'j okul'o'j el'rigard'as tia sang'avid'a kompat'o, ke ĝi est'as konsol'o por mal'feliĉ'ul'o. Vi'a majstr'o est'as vant'a, mal'kuraĝ'a fanfaron'ist'o.

Vir'in'o, kio'n vi dir'as? (La rab'ist'o'j si'n de'turn'as.)

Neni'u amik'o? eĉ inter ĉi tiu'j neni'u amik'o? (Ŝi lev'iĝ'as.) Nu, tiam Didono instru'u mi'n mort'i! (Ŝi vol'as for'ir'i, unu rab'ist'o cel'as kontraŭ ŝi'n.)

Halt’! Ne kuraĝ'u permes'i al vi! La am'at'in'o de Moor dev'as mort'i nur de la man'o de Moor! (Li ŝi'n mort'ig'as.)

Hetman'o! hetman'o! Kio'n vi far'is? Ĉu vi frenez'iĝ'is?

rigard'ant'e la kadavr'o'n per rigid'a'j okul'o'j. —

Ŝi est'as traf'it'a! ankoraŭ unu moment'a konvulsi'o, kaj ĉio est'os fin'it'a... Nu, rigard'u do! Ĉu vi hav'as ankoraŭ i'o'n por postul'i? Vi ofer'is al mi viv'o'n — viv'o'n, kiu plu ne aparten'is al vi, viv'o'n plen'a'n de abomen'aĵ'o'j kaj mal'honor'o, — mi buĉ'is por vi anĝel'o'n. Nu, rigard'u do bon'e! Ĉu vi nun est'as kontent'a'j?

Vi pag'is vi'a'n ŝuld'o'n kun procent'eg'o. Vi far'is, kio'n neni'u hom'o far'us por si'a honor'o. Nun ven'u plu'e'n!

Tio'n vi dir'as? Ne ver'e, la viv'o de sankt'ul'in'o por la viv'o de kanajl'o'j est'as ŝanĝ'o ne egal'a? Ho, mi dir'as al vi, se ĉiu el vi ir'us al la ekzekut'ej'o kaj las'us de'ŝir'i al si per ard'ant'a pinĉ'il'o unu pec'o'n da karn'o post ali'a, kaj la turment'eg'o daŭr'us dek-unu somer'a'j'n tag'o'j'n, ĝi ne egal'pez'us tiu'j'n larm'o'j'n. (Kun mal'dolĉ'a rid'o.) La cikatr'o'j, la Bohem'a'j arb'ar'o'j! Jes, jes! ĉi tio kompren'ebl'e dev'is est'i pag'it'a.

Trankvil'iĝ'u, hetman'o! Ven'u kun ni, ĉi tiu vid'aĵ'o ne est'as por vi. Konduk'u ni'n plu'e'n!

Atend'u, ankoraŭ unu vort'o'n, antaŭ ol ni ir'os plu'e'n. Atent'u, vi mal'bon'avid'a'j serv'ist'o'j de mi'a'j barbar'a'j ordon'o'j, — de la nun'a moment'o mi ĉes'as est'i vi'a hetman'o. Kun hont'o kaj abomen'o mi for'met'as ĉi tie ĉi tiu'n sang'a'n ordon'baston'o'n, sub kiu vi sent'is vi'n rajt'ig'it'a'j far'i krim'o'j'n kaj makul'i la ĉiel'a'n lum'o'n per ag'o'j de mal'lum'o. Ir'u dekstr'e'n kaj mal'dekstr'e'n — de nun ni neniam hav'os inter ni i'o'n komun'a'n.

Ha mal'kuraĝ'ul'o! kie est'as vi'a'j alt'flug'a'j plan'o'j? Ĉu ili est'is sap'a'j vezik'o'j, kiu'j krev'as sub la ek'spir'o de vir'in'o?

Ho, kia mal'saĝ'ul'o mi est'as, ke mi esper'is pli'bel'ig'i la mond'o'n per terur'aĵ'o'j kaj fortik'ig'i la leĝ'o'j'n per kontraŭ'leĝ'aĵ'o'j! Mi nom'is ĝi'n venĝ'o kaj prav'ec'o! Mi arog'is al mi, ho Di'a fort'o, for'akr'ig'i la breĉ'et'o'j'n de vi'a glav'o kaj re'bon'ig'i vi'a'n parti'ec'o'n... sed — ho vant'a infan'ec'o — nun mi star'as ĉe la rand'o de terur'a viv'o, kaj plor'kri'ant'e kaj dent'o'frap'ant'e mi nun ek'sci'as, ke du tia'j hom'o'j, kiel mi, ruin'ig'e renvers'us la tut'a'n konstru'o'n de la moral'a mond'o. Pardon'u, pardon'u la knab'o'n, kiu vol'is si'n en'miks'i en vi'a'j'n afer'o'j'n, — nur al vi aparten'as la venĝ'o. La man'o'n de hom'o vi ne bezon'as. Est'as ver'o, ke mi jam ne hav'as plu la pov'o'n re'bon'ig'i la pas'int'aĵ'o'n; jam rest'as difekt'it'a, kio est'is difekt'it'a; kio'n mi renvers'is, tio jam neniam lev'iĝ'os; sed rest'is al mi ankoraŭ io, por kio mi pov'as re'pac'iĝ'i kun la ofend'it'a'j leĝ'o'j kaj re'san'ig'i la sku'it'a'n ord'o'n. Ĝi bezon'as ofer'o'n — ofer'o'n, kiu vid'ebl'ig'us ĝi'a'n ne'tuŝ'ebl'a'n majest'o'n antaŭ la okul'o'j de la tut'a hom'ar'o; tiu ĉi ofer'o est'as mi mem. Mi mem dev'as mort'i pro la difekt'it'a ord'o.

For'pren'u de li la spad'o'n — li vol'as si'n mort'ig'i.

Ho vi mal'saĝ'ul'o'j, kondamn'it'a'j al etern'a blind'ec'o! Ĉu vi pens'as, ke pek'eg'o'j pov'as est'i esting'at'a'j per pek'eg'o? Ĉu vi pens'as, ke la harmoni'o de la mond'o i'o'n gajn'us de tia mal'pi'a dis'son'ec'o? (Li ĵet'as al ili mal'estim'e si'a'j'n batal'il'o'j'n antaŭ la pied'o'j'n.) Ili hav'u mi'n viv'a'n. Mi ir'as mem trans'don'i mi'n al la man'o'j de la just'ec'o.

En'ĉen'ig'u li'n! Li frenez'iĝ'is!

Ne, ĉar mi dub'as, ke ĝi pli aŭ mal'pli fru'e mi'n trov'os, se tio'n vol'as la supr'a'j fort'o'j. Sed pov'us okaz'i, ke ĝi kapt'us mi'n dorm'ant'a'n, aŭ ating'us mi'n for'kur'ant'a'n, aŭ akir'us mi'n per fort'o kaj glav'o, — kaj tiam mi perd'us eĉ tiu'n sol'a'n merit'o'n, ke mi propr'a'vol'e mort'is por ĝi. Por kio mi, simil'e al ŝtel'ist'o, plu'e kaŝ'us viv'o'n, kiu jam antaŭ long'e laŭ la decid'o de la ĉiel'a'j gard'ant'o'j est'as for'pren'it'a de mi?

Las'u li'n, li ir'u! Ĝi est'as mani'o de grand'hom'ec'o. Li vol'as for'don'i si'a'n viv'o'n pro vant'a admir'ad'o.

Oni pov'us mi'n admir'i pro tio. (Post kelk'a medit'ad'o.) Mi re'memor'as, ke ven'ant'e ĉi tie'n mi parol'is kun iu mal'riĉ'a mizer'ul'o, kiu labor'as por tag'a pag'o kaj hav'as dek'unu viv'a'j'n infan'o'j'n... Oni anonc'is, ke oni don'os mil luidor'o'j'n al tiu, kiu liver'os viv'a'n la grand'a'n rab'ist'o'n. Tiu mal'riĉ'ul'o pov'as ricev'i help'o'n. (Li for'ir'as.)